O wynikach i uzgodnieniach wspólnej polsko-ukraińskiej komisji konserwatorskiej opowiedziała dla Kuriera Galicyjskiego dyrektor Instytutu Narodowego Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą „Polonika” Dorota Janiszewska-Jakubiak. Pierwsza część rozmowy dotycząca m.in. prac konserwatorskich na cmentarzach łyczakowskim i janowskim została umieszczona w KG nr 14 (178).
W 2021 roku strona polska finansuje również sporo innych projektów konserwatorskich: w katedrze łacińskiej, katedrze ormiańskiej, kościele pw. św. Antoniego, dawnych kościołach jezuitów, dominikanów, przy wieży dzwonnicy dawnego kościoła benedyktynek łacińskich.
W katedrze rzymskokatolickiej Instytut „Polonika” realizuje swój własny projekt związany z renowacją organów w tej świątyni. Projekt ten łączy kilka mniejszych projektów, mianowicie remont chóru, konserwację XVIII-wiecznej polichromii Stanisława Stroińskiego na sklepieniu nad chórem i konserwację dużego witraża profesora Teodora Axentowicza „Matka Boska Anielska” w oknie frontowym katedry. Została już wyłoniona firma, która prowadzi renowację organów i równocześnie realizuje projekt konserwacji polichromii. Jest to firma wielobranżowa „Monument Servis”, która dobrze wykazała się w pracach we Lwowie, m.in. w renowacji kaplicy Krzyżanowskich na cmentarzu łyczakowskim. Przy takim podejściu do projektów znacznie łatwiej skoordynować wszystkie prace.
Z programów Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego na terenie katedry realizowane są też inne prace konserwatorskie i m.in. już niedługo rozpocznie się renowacja stalli w prezbiterium – cennego zabytku z XVII-XVIII wieków. Kontynuowano też prace w kaplicy Jabłonowskich. Bardzo niecodzienne będą prace przy konserwacji niewielkich drewnianych barokowych relikwiarzy, istnego „cacka” z XVIII wieku.
Prace przy stallach kanoników będą prawdziwym wyzwaniem dla zespołu konserwatorów pod kierownictwem Pawła Sadleja z Krakowa. Są to dwurzędowe stalle zaprojektowane przez architekta Piotra Polejowskiego, dekorowane przez snycerza Jana Kruszanowskiego w latach 1770-1771, pomalowane i pozłocone przez Józefa Jaźwińskiego w roku 1789. Zaplecki dzielone pilastrami, wspierającymi belkowanie z wydatnym gzymsem. Pomiędzy pilastrami arkadowe wnęki, w których umieszczone są płaskorzeźbione postacie Apostołów na przemian z kompozycjami utworzonymi z insygniów papieskich, biskupich i kanonickich oraz motywów roślinnych. Piotr Polejowski wykorzystał częściowo stare XVII-wieczne stalle, które były krótsze i mniej bogato ozdobione. W 2021 roku jest przewidziany I etap prac konserwatorskich. Konserwator Paweł Sadlej stwierdził, że stalle są w złym stanie technicznym, dużo elementów ruchomych, w strukturze drewna „grasują” drzewojady.
W jeszcze gorszym stanie są dwa relikwiarze barokowe, które zostaną odnowione przez zespół konserwatorów pod kierownictwem Pawła Baranowskiego. W kaplicy Jabłonowskich przewidywane są prace przy renowacji posadzki. Renowacja polichromii Stanisława Stroińskiego nad chórem muzycznym jest tylko I etapem dalszych prac związanych z odnowieniem cennych malowideł ściennych w nawach głównej i bocznych.
Prace konserwatorskie w kościele pw. św. Antoniego trwają już wiele lat. W 2021 roku konserwatorzy pracują w bocznej kaplicy pw. św. Barbary i św. Józefa. Zostaną odnowione malowidła ścienne, ołtarze, tablice pamiątkowe. Bardzo ważnym etapem prac na terenie kościoła będzie stabilizacja terenu obok świątyni. Mur dookoła ma swoje lata i nie jest w najlepszym stanie. Będą te prace mało efektowne, ale konieczne i bardzo ważne. Już w następnym roku będą prowadzone prace przy dzwonnicy zbudowanej w murze oporowym w 1818 roku.
Konserwatorzy pod kierownictwem Pawła Bolińskiego z Krakowa z ogromnym zaangażowaniem wiele już lat pracują nad odnowieniem, a raczej ratowaniem XVIII-wiecznych fresków Franciszka Ecksteina w kościele jezuitów. Planują w 2021 roku zakończenie prac w nawie głównej. Będzie to naprawdę wybitne osiągnięcie i wielki wysiłek całego polsko-ukraińskiego zespołu konserwatorów. Sufit nawy głównej będzie odsłonięty i zwiedzający zobaczą unikatową polichromię. Będzie to na pewno wielka atrakcja.
Trwają prace przy odnowieniu kolejnych dwóch rzeźb barokowych na fasadzie kościoła dominikanów. Są to figury św. Róży z Limy i św. Katarzyny Sieneńskiej, wykonane w XVIII wieku. Konserwator Paweł Jędrzejczyk, kierownik firmy ZKR „Zabytki, konserwacja, remonty”, powiedział, że obydwie figury znajdują się w bardzo złym stanie, zaś ich konserwacja wymaga znacznego wysiłku i umiejętności od wszystkich uczestników zespołu.
W dawnym klasztorze dominikańskim w 2021 roku ruszyły prace konserwatorskie w refektarzu, finansowane z programu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Prace prowadzi zespół pod kierownictwem Pawła Bolińskiego. Jest to bardzo efektowne, ale też zaniedbane wnętrze rokokowe, jedyne we Lwowie. Konserwatorzy odnowią wyjątkowe piękne stiuki, a także obrazy olejne przedstawiające widoki kościołów dominikańskich Ziemi Lwowskiej i Stanisławowskiej, mianowicie w Bohorodczanach, Dzikowie, Podkamieniu, Żółkwi, Tulczynie (?) i Jarosławiu. W 2021 roku przewidywany jest I etap prac konserwatorskich.
Dyrektor Instytutu „Polonika” Dorota Janiszewska-Jakubiak podkreśliła, że Instytut finansuje szereg projektów konserwatorskich nie tylko we Lwowie, ale i na Ziemi Lwowskiej. Wiele lat trwają prace w Żółkwi w kościele pw. św. Wawrzyńca Męczennika. Malowidła ścienne pędzla Stanisława Stroińskiego (lub jego warsztatu) polsko-ukraińska grupa konserwatorów odnawia w kościele w Husakowie. W Mościskach w kościele parafialnym odnawiane są malowidła i organy. W kościele w Winnikach Instytut we współpracy z Pawłem Bolińskim organizował prace konserwatorskie w formule praktyk studenckich. Na takiej pracy zależy wszystkim, gdyż jest to dobry przykład współpracy polskich i ukraińskich uczelni, jak również cenna nauka dla młodych konserwatorów, zwłaszcza ukraińskich z Akademii Sztuki we Lwowie.
Jurij Smirnow
Tekst ukazał się w nr 15-16 (379-380), 31 sierpnia – 16 września 2021
