W kolekcji zebrano różnorodne pieczęcie wojskowe. Unikalna jest pieczęć z napisem „Szósty pułk kawalerii polskiej legionu trzeciego”. Legiony Polskie zostały założone w 1796 roku przez generała Jana Henryka Dąbrowskiego na emigracji we Włoszech. Legioniści mieli hasło: „Wszyscy wolni ludzie są braćmi”. Żyli legendą powstania Kościuszki i uznawali go za swego wodza.
W XIX wieku grawerowano wiele pieczątek z podobizną popiersia Kościuszki w czapce-konfederatce na głowie. Na matrycy pieczęci każdy mógł wygrawerować swoje inicjały.
Taka mała pieczęć z inicjałami „JD” została zaprezentowana na wystawie, a obok niej – pieczęć pamiątkowa z napisem: „Pieczęć najwyższego wodza sił zbrojnych narodu. Wolność. Jedność. Niepodległość. 24 marca 1794”. Tak, więc pieczątki – to artystyczne i historyczne artefakty, które rzucają światło na prawdziwą historii kraju.
Wiele uwagi Oskar Hansen poświęcił i dziełom sztuki zdobniczej, zwłaszcza porcelanie, szkłu i kaflom. Manufaktura majoliki artystycznej została założona w Nieborowie przez księcia Michała Piotra Radziwiłła. Motywy dekoracyjne początkowo oparte były na wzorach starych europejskich centrów majoliki, takich jak Urbino i Faenza we Włoszech, Nevers i Rouen Myustye we Francji, w Delft w Holandii.
Później, pod wpływem krytyki Bolesława Prusa, książę zaapelował do uczuć narodowych i patriotycznych, aby przedstawiać rodzime krajobrazy i codzienne życie. W czasach swojego rozkwitu manufaktura produkowała wspaniale dekorowane piece i kominki, wazony, amfory i żardyniery, talerze i inne przedmioty, służące do celów praktycznych i dekoracyjnych. Projektowaniem i czasami dekoracją wyrobów zajmował się osobiście książę. W ekspozycji przedstawiony jest talerz z motywem dekoracyjnym „Husaria” (lata 80. XIX wieku).
Wśród dzieł europejskiego szkła artystycznego, zebranego przez Oskara Hansena, zaszczytne miejsce zajmuje produkcja hut kryształu, które słynne były w Polsce w XVIII wieku, jak również wykonane według europejskich wzorów w prywatnych fabrykach w Polsce XIX wieku kolorowe szklane naczynia w oprawie metalowej.
Bardzo wydajną była huta w Nalibokach (tereny współczesnej Białorusi), która należała do członków potężnej dynastii magnackiej Radziwiłłów. W 1722 roku Anna Katarzyna Radziwiłł (1676-1746) założyła w majątku męża fabrykę, która swym wyposażeniem nie ustępowała najlepszym europejskim hutom szkła kryształowego. Szczyt produkcja osiągnęła za życia Hieronima Florena i Michała Kazimierza Nieświeskich – synów Anny Katarzyny i Karola Stanisława Radziwiłła. To właśnie w tych ich fabrykach wykonano dzieła, które są eksponowane na wystawie – flet z podobizną Orła Białego i puchar z pelikanem (symbolem wiary chrześcijańskiej), karafka (karafinka lub flaszka) z wąską, prosto osadzoną szyjką. Oprócz użytkowego i estetycznego, produkt ten ma znaczenie historyczne, ponieważ jest udekorowany dużym herbem rodowym książąt Radziwiłłów.
Naukowcy Muzeum Sztuki w Sumach przygotowali dużą ilość materiału do publikacji katalogu „Polska sztuka XVIII – początku XX wieku ze zbiorów muzeum”. Niestety, muzeum nie ma funduszy na opracowanie tej wersji katalogu i szuka wsparcia finansowego.
Oskar Hansen starał się stworzyć kolekcję sztuki kompletną i całościową, która stałaby się swego rodzaju podsumowaniem historycznych epok. Historii Polski i Ukrainy, nie można rozpatrywać inaczej, aniżeli na tle całej Europy. Wystawione eksponaty pozwalają zanurzyć się w głąb minionych epok, pokazać w pełni wpływ, oddziaływanie i wzajemne przenikanie się kultur narodów europejskich.
Maria Kuczyńska
Tekst ukazał się w nr 12 (160) 29 czerwca – 16 lipca 2012
Przeczytaj również:
