Brak monopolu na informacje doprowadził do szybkiego rozwoju mediów prywatnych na Ukrainie. Ukraina ma tysiące wydawnictw, dziesiątki programów telewizyjnych i radiowych. Ale rozwój ten doprowadził też do kontrowersyjnej polaryzacji – informacje o tym samym zdarzeniu, występujące w różnych mediach – mogą być sprzeczne.
Ta sytuacja jest prawdziwym wyzwaniem dla postsowieckich społeczeństw. Wyrobiony przez lata nawyk by ufać wszystkiemu co zostało napisane lub padło w eterze, jest w dzisiejszych czasach czynnikiem hamującym rozwój społeczeństwa obywatelskiego i ułatwia manipulacje.
Brak możliwości porównania i banalna niechęć do analizy sytuacji prowadzi do tego, że ludzie nie mogą zdobyć się na obiektywną ocenę wydarzeń i wyrazić swój stosunek do nich. Dla wielu, łatwiej jest przyjąć punkt widzenia kogoś innego, lub nie ufać nikomu. W tej sytuacji bardzo łatwo ulec wpływom mitów, plotek i nie zawsze sprawdzonej informacji. W ciągu dwudziestu lat niepodległości – jeszcze nie nauczyliśmy się mówić i myśleć. Trudno jest się nam zebrać, zorganizować, skoordynować działania.
To jak żyje i rozwija się świat – większość Ukraińców, postrzega za pośrednictwem mediów. Prawdziwa komunikacja ze światem jednak nie istnieje. Ankieta przeprowadzona przez Research and Branding Group wykazała, że 77% Ukraińców nigdy nie było za granicą, a jedna trzecia nawet nie wyjeżdżała poza miejsce zamieszkania (Kijowski Międzynarodowy Instytut Socjologii). W tych warunkach, jedynym źródłem informacji dla wielu ludzi są media. Prowadzi to do braku wyrobionej w społeczeństwie pozycji na temat ważnych kwestii życia międzynarodowego. Tematy członkostwa w UE, współpraca z NATO, czy członkowstwo w Unii Celnej z Rosją – wyraźnie wskazują brak własnego zdania na temat tych zagadnień. Często ludzie protestują nie wiedząc przeciwko czemu. Dlaczego?
Ludzie nie widzą związku między tymi zagadnieniami a codziennym życiem każdej rodziny. Czasami geopolityka występuje jako coś bardzo abstrakcyjnego, dalekiego od codziennych ludzkich problemów. Może to być też ideologiczny wybór, który opiera się bardziej na emocjach z przeszłości, niż na potrzebach dnia dzisiejszego.
Kształtowanie platformy porozumienia – w polityce, zagadnieniach związanych z historią, czy problemach społecznych i prawnych – kształtuje dziś światowy standard społeczeństwa obywatelskiego. Problemy gospodarki, na Ukrainie i prawdopodobnie na całym świecie, nie wywołują wśród ludzi wielkiego pragnienia omawiania ich i koordynacji strategii działań.
Bardziej skuteczny i praktyczny wydaje się dialog między młodymi ludźmi: studentami, dziennikarzami i organizacjami pozarządowymi, tak jak dzieje się to w Polsce, USA, Niemczech, Rosji. Na przykład Polska i Rosja – pomimo wielu sprzeczności historycznych i politycznych, mogą dzisiaj spotykać się i otwarcie o tym mówić. Współpraca odbywa się na poziomie medialnym, edukacyjnym i społecznym.
Dziś telewizja polska nadaje wiele rosyjskich filmów i programów, a dla rosyjskiej widowni tworzy się materiały dokumentalne o kulturze i historii Polski. Aktywnie włączają się w przestrzeń informacyjną Rosji polskie stacje radiowe, takie jak „Rosyjski serwis Polskiego Radia”. Z kolei rosyjskie stacje radiowe transmitują swe programy na tereny Polski – „Głos Rosji”. Taka wymiana informacji rozszerza dostęp do wiadomości, umożliwia wymianę poglądów, nawiązanie kontaktów i dialogu. Na Ukrainie też ma swoje audycje „Ukraiński serwis Polskiego Radia” – co zdecydowanie rozszerza naszą wiedzę o życiu naszego sąsiada i partnera.
