W sezonie 2019 roku polsko-ukraińska grupa konserwatorów kontynuuje w szerokim zakresie prace rozpoczęte w ubiegłych latach. Dotyczy to prac w katedrze Łacińskiej, w katedrze Ormiańskiej, w kościele pw. św. Antoniego na Łyczakowie i w kościele pojezuickim pw. św. Piotra i Pawła – obecnie greckokatolickiej cerkwi garnizonowej.
Polsko-ukraińska komisja ekspertów oceniła prace konserwatorskie wykonane w 2018 roku i zatwierdziła plan na 2019 rok. Wysoka ocena prowadzonych w ubiegłych latach prac renowacyjnych spowodowała, że wszystkie zespoły konserwatorskie otrzymały odpowiednie zadania, a także finansowanie również w 2019 roku.
W katedrze rzymskokatolickiej pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny komisję witał gospodarz miejsca ksiądz kanonik Jan Nikiel. O rezultatach prac konserwatorskich w kaplicy Chrystusa Ukrzyżowanego i zadaniach na nowy sezon mówił Paweł Baranowski, kierownik zespołu konserwatorskiego. W latach poprzednich została odnowiona XVIII-wieczna polichromia i sztukateria, konserwacji poddany ołtarz z cennym XV-wiecznym krucyfiksem, dziełem krakowskiego rzeźbiarza Mikołaja Haberschracka. W 2019 roku będzie odnowiona posadzka kaplicy i poddane renowacji cenne marmurowe pomniki lwowskich arcybiskupów Wacława Hieronima Sierakowskiego, Ferdynanda Onufrego Kickiego i św. Józefa Bilczewskiego.
Ewelina i Robert Kędzielewscy już drugi sezon zajmują się konserwacją największego w katedrze witraża „Matka Boska Królowa Aniołów”, wykonanego w fabryce Franca Mayera według projektu Teodora Axentowicza. Prace konserwatorskie będą zakończone do października, kiedy odnowiony witraż zostanie zmontowany w oknie nad chórem muzycznym. Komisja konserwatorska oceniła również zakończenie renowacji barokowego XVIII-wiecznego konfesjonału. Takich konfesjonałów w katedrze jest cztery i w 2019 roku zostanie odnowiony kolejny.
Bardzo ważne są prace wykonywane na zewnątrz świątyni. Komisja poleciła dalsze prace przy odnowieniu barokowych XVII-wiecznych figur apostołów ustawionych w ogrodzeniu katedry. Jak wiadomo, przed rokiem została odnowiona jedna z siedmiu rzeźb, mianowicie św. Pawła Apostoła. Teraz przyszła kolej na sześć pozostałych. Ogrodzenie katedry, powstałe w 1805 roku i przebudowane w latach 1858-1859, znajduje się w stanie wymagającym remontu i renowacji. Podmurowanie żeliwnego ogrodzenia jest częściowo zniszczone lub zamienione na współczesne metalowe, które nie ma żadnej wartości artystycznej. Odnowienie ogrodzenia i figur Apostołów nie tylko uratuje cenne zabytkowe dzieła sztuki, ale też znacznie podniesie estetyczny wygląd katedry od zewnątrz. Razem z już poddanymi konserwacji XVIII-wiecznym Grobem Pańskim i epitafium z końca XVI wieku rodziny Szolców-Wolfowiczów stanowią piękny zespół dzieł sztuki prezentujący świątynię katedralną. Pod tym względem bardzo ważnym byłoby uwzględnić w latach następnych konserwację północnej fasady renesansowej Kaplicy Kampianów.
Prace konserwatorskie przy ogrodzeniu katedry nadzoruje Janusz Smaza, profesor Warszawsiej ASP. Prace konserwatorskie w katedrze rzymskokatolickiej finansowane są ze środków polskiego Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej.
Od 2006 roku trwają polsko-ukraińskie prace konserwatorskie w Katedrze Ormiańskiej pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Wcześniej prace były finansowane z funduszy polskiego Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego (MKiDN), zaś od 2018 roku również Narodowego Instytutu Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą „Polonika”. Instytut został powołany przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego 18 grudnia 2017 roku jako wyspecjalizowana instytucja kultury, której celem jest zachowanie materialnych śladów kultury polskiej za granicą oraz kształtowania świadomości Polaków na temat ich dziedzictwa kulturowego. Ochrona polskiego dziedzictwa kulturowego znajdującego się poza granicami kraju jest jednym z podstawowych działań Instytutu Polonika, realizowanych w ramach Programu Strategicznego „Ochrona polskiego dziedzictwa kulturowego za granicą”. Od pierwszego roku istnienia Instytut Polonika prowadzi szerokie prace konserwatorskie i badawcze na terenie Ukrainy, wspólnie ze stroną ukraińską we Lwowie, w Ołyce na Wołyniu – dawnej rezydencji Radziwiłłów, w Drohobyczu w kościele pw. św. Bartłomieja, w Żółkwi w kościele farnym pw. św. Wawrzyńca, w Berdyczowie w kościele karmelitów bosych, w Tywrowie w kościele pw. św. Michała Archanioła, gdzie Instytut finansuje restaurację obrazu Matki Boskiej Tywrowskiej.
We Lwowie Instytut Polonika finansuje prace konserwatorskie nie tylko w Katedrze Ormiańskiej, lecz również w kościele pojezuickim pw. św. Piotra i Pawła (obecnie greckokatolicka cerkiew garnizonowa), na Cmentarzu Łyczakowskim, w kościele franciszkańskim pw. św. Antoniego Padewskiego i w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w podlwowskich Winnikach.
W pracach konserwatorskich w Katedrze Ormiańskiej i jej najbliższym otoczeniu konserwatorów wspierają i pomagają w realizacji planów ormiańska parafia i ormiańskie towarzystwa działające we Lwowie. Zainteresowanie pracami konserwatorskimi wykazał zwierzchnik Ormiańskiego Kościoła Apostolskiego na Ukrainie arcybiskup Markos Oganiesian. Przyjechał z Kijowa na spotkanie z polsko-ukraińską komisją konserwatorską.
W 2019 roku prace konserwatorskie będą skoncentrowane w prezbiterium katedry. Członków komisji przy ołtarzu głównym witał przedstawiciel gospodarzy miejsca ojciec diakon Armen Akobian, który odśpiewał krótką modlitwę ormiańską i błogosławił obecnych i prace konserwatorskie. Kierownik prac konserwatorskich Paweł Baranowski przedstawił członkom komisji zakres prac w 2019 roku, opowiedział o problemach technologicznych, które stoją przed polsko-ukraińską grupą konserwatorów. Według zatwierdzonych planów będzie odnowiony wielki obraz Jana Henryka Rosena „Hołd pasterzy betlejemskich”. Jest to ostatnie jeszcze nie odnowione dzieło Rosena w katedrze i jego renowacja oznacza zakończenie wieloletnich prac związanych z ratowaniem unikatowej polichromii i malowideł tego wybitnego malarza w katedrze. Jest to jedyny obraz J.H. Rosena w tej świątyni namalowany na płótnie, nie na tynku. Zostanie zdjęty ze ściany i umieszczony w specjalnie przygotowanej w katedrze pracowni konserwatorskiej.
Paweł Baranowski również zaznaczył, że w 2019 roku rozpoczynają się prace związane z konserwacją mozaiki w prezbiterium katedry. Mozaika autorstwa krakowskiego profesora Józefa Mehoffera ukazująca Trójcę Świętą została wykonana w Murano pod Wenecją, w słynnych zakładach mozaikowych Antoniego Gianesiego. Mozaika obejmuje olbrzymi centralny obraz Trójcy Świętej w kopule i postacie „Personifikacji cnót” w pendentywach. Cała powierzchnia kopuły, pendentywów, tamburu kopuły, sklepień również pokryta jest mozaiką monumentalną. Prace konserwatorskie przy tych mozaikach zbiegają się w czasie z okrągłą 150. rocznicą urodzin Józefa Mehoffera. Są te prace również wezwaniem dla grupy utalentowanych konserwatorów polskich i ukraińskich, którzy dotychczas wykonywali renowację malowideł ściennych.
W prezbiterium katedry ormiańskiej zostanie wykonana jeszcze jedna bardzo ciekawa praca konserwatorska. Chodzi o rekonstrukcję i konserwację kamiennego ławatarza, czyli chrzcielnicy wykutej z piaskowca prawdopodobnie w XIV wieku. W XVIII wieku, podczas barokizacji wnętrza świątyni została częściowo uszkodzona i zatynkowana. Odnaleziona została w 1925 roku w trakcie prac remontowych i związanych z ustawieniem ołtarza głównego. Ubytków bardzo dużo, ale plany konserwacji zostały już przygotowane. Prace związane z rekonstrukcją ławatarza prowadzi Andrzej Kazberuk, konserwator z Warszawy, dobrze znany we Lwowie z wykonania licznych prac w katedrze ormiańskiej i jej otoczeniu. Andrzej Kazberuk i Paweł Baranowski zapewnili komisję, że prace zostaną wykonane do października 2019 roku.
Jurij Smirnow
