Podobną sytuację mamy w Kozińcach koło Turbowa. Jest tam pałac Rakowskich (znajduje się w nim szkoła, a druga część pałacu jest w rękach prywatnych i nauczyciele boją się, że po kilku kolejnych „przejęciach” ziemi pod prywatną zabudowę, szkołę zlikwidują). Dzięki temu, że w pałacu Rakowskich umieszczono szkołę, gmach jeszcze funkcjonuje. Do dziś działa oryginalny system ogrzewania (stare kaloryfery!).
Dmytro Antoniuk zobaczył na zewnątrz oryginalną metalową drabinę, ale w środku zachowała się drewniana klatka schodowa i sala balowa.
W Huszczyńcach, wśród zabudowań technikum rolniczego, stoi samotnie pałac Ignacego Myszki Chołaniewskiego. Na nim też nie ma tabliczki, że to zabytek historyczny. Ściany jeszcze są, a w środku już ruina, podobnie jak w Bieliczynie, gdzie ginie pałac Krassowskich. Internat w Starej Pryłuce też powoli popada w ruinę i tak jak inne budowle czeka na wykupienie za grosze.
Napotykając te piękne zdewastowane pałace, przychodzi do głowy myśl, że jest to celowe działanie – niszczenie śladów polskiej kultury na Kresach. Odbywa się w cichej zmowie z pracownikami muzeów i archiwów, nie informujących mieszkańców okolic o zabytkach XV-XIX wieków. Wstęp na te zamknięte dla pana Antoniuka tereny – i w Uładówce, i w Kozińcach był dla nas możliwy dzięki prywatnym kontaktom członków naszego Stowarzyszenia, pochodzących z tych miejscowości.
Dziękując panu Dmytrowi Antoniukowi, apelujemy, aby nie porzucał dokumentowania stanu zabytków polskiej kultury na Ukrainie.
Walery Istoszyn, prezes Stowarzyszenia Świetlica Polska (Winnica)
Tekst ukazał się w nr 2 (174) 29 stycznia – 11 lutego 2013
