Zachariasiewicz-Abgaro Franciszek Ksawery (1.12 1770 – 12. 06. 1845) – ksiądz ormiański, biskup rzymskokatolicki.
Urodził się w Stanisławowie (ob. Iwano-Frankiwsk) w szlacheckiej rodzinie ormiańskiej, która od czasów średniowiecznych osiadła w Galicji. Przedstawiciele tej rodziny byli bogatymi kupcami, członkami sądów ormiańskich we Lwowie, księżmi (ormiańskimi i rzymskokatolickimi w XVIII w.).
Zachariasiewicz był absolwentem gimnazjum jezuickiego w Stanisławowie i seminarium duchownego we Lwowie. Jednocześnie skończył wydział teologiczny na Uniwersytecie Lwowskim. Obronił doktorat z teologii i filozofii.
W 1795 r. ormiański arcybiskup Jakub Tumanowicz wyświecił Zachariasiewicza na księdza w obrządku ormiańskokatolickim i mianował go wikariuszem lwowskiej katedry ormiańskiej. W 1801 r. rząd austriacki mianował go profesorem historii Kościoła na wydziale teologicznym Uniwersytetu Lwowskiego. W 1811 r. arcybiskup Jan Jakub Szymonowicz mianował Zachariasiewicza kanonikiem gremialnym.
Franciszek Zachariasiewicz zebrał wielką bibliotekę, władał więcej niż 10 językami obcymi. W 1812 r. otrzymał oficjalną nobilitację (szlachectwo) od cesarza Franciszka I Jednak dalsza kariera w archidiecezji ormiańskokatolickiej była dość problematyczna. Władze austriackie ograniczyły liczbę księży ormiańskich i przeznaczyły dla nich dość niskie opłaty państwowe. W takich warunkach niektórzy młodzi księża zaczęli przechodzić na obrządek rzymskokatolicki, w którym dla nich otwierały się większe możliwości i perspektywy. W 1812 r. Zachariasiewicz otrzymał przyzwolenie Stolicy Apostolskiej i również przeszedł na obrządek rzymskokatolicki, a w 1816 r. został kanonikiem kapituły łacińskiej we Lwowie. W tych też latach wykładał w gimnazjum akademickim, obejmował stanowisko dyrektora gimnazjum. W 1817 r. na podstawie dekretu cesarza Franciszka I gimnazjum przekształcono na Uniwersytet, w czym była również duża zasługa Zachariasiewicza, którego w roku akademickim 1826-1827 wybrano rektorem.
W kapitule lwowskiej Franciszek Zachariasiewicz wykonywał funkcje kustosza. W 1833 r. dekretem cesarskim Metropolita lwowski Andrzej Alojzy Ankwicz był przeniesiony do czeskiej Pragi. Przez intrygi polityczne i dążenia do germanizacji arcybiskupstwa lwowskiego, mianowanie nowego metropolity zaciągnęło się prawie na dwa lata, z tego więc powodu w latach 1833-1834 Zachariasiewicz wykonywał obowiązki wikariusza kapitulnego i administratora archidiecezji, faktycznie kierując jej działalnością. Nominacja nowego metropolity, Franciszka Ksawerego Luschina (18.03.1834 – 06. 04.1835), mało co zmieniła w tej sytuacji. F. K. Luschin był Austriakiem, nie znał języka polskiego, nie miał poparcia kleru, nieswojo się czuł we Lwowie, z tego więc powodu po roku zrzekł się metropolii lwowskiej. Wyjeżdżając ze Lwowa arcybiskup Luschin skierował do gubernatora listę, na której umieszczono nazwiska siedmiu możliwych kandydatów do objęcia biskupstwa. Otwierał ją Franciszek Zachariasiewicz, o którym pisał: „jestem przekonany, że nie tylko jest on pełen sił i energii (miał wtedy 63 lata), ale będzie również bardzo godny jako biskup by rządzić diecezją i w wypadku nominacji może okazać się bardzo pożyteczny dla archidiecezji lwowskiej”. Ale w gubernatorstwie zadecydowano inaczej (nie mieli zaufania do urodzonych w Galicji) i w wyniku tego nowym arcybiskupem Wiedeń mianował Franciszka Pischtka, który pochodził z Czech. W tej sytuacji w dniu 2.09.1835 r. Zachariasiewicza mianowano biskupem tarnowskim. W Tarnowie prowadził aktywną działalność, zorganizował diecezjalne seminarium duchowne, w którym również wykładał. Zbudował nowy gmach seminaryjny. W 1840 r. Zachariasiewicza mianowano biskupem przemyskim, a w 1843 r. otrzymał wysoki tytuł rzeczywistego tajnego radcy cesarskiego.
Przez cale swoje życie Franciszek Zachariasiewicz prowadził działalność naukową. Swoje artykuły drukował w języku łacińskim i polskim. Najbardziej interesował się tematyką historyczną, historią Kościoła i teologią. Najbardziej znaną jego pracą historyczną była „Wiadomość o Ormianach w Polsce”, wydana w 1842 r. we Lwowie. Owa praca była pierwszą w całym szeregu XIX-XX wiecznych badań naukowych na ten temat w (np. S. Barącza, T. Gromnickiego, M. Dzieduszyckiego, Cz. Lechickiego), a również służyła wzorcem podczas ich napisania. W przedmowie Zachariasiewicz pisał, że jeszcze podczas wykładów z historii kościoła na Uniwersytecie Lwowskim, starał się zapoznać studentów z historią świątyń lwowskich i różnych obrządków w Galicji. Franciszek Zachariasiewicz również zawsze pamiętał o swoim pochodzeniu ormiańskim i swoim obrządku. We wspomnianej pracy Zachariasiewicz opisał pochodzenie Ormian, historię ich przesiedlenia się do Polski, ormiańskie zabytki Lwowa i Galicji. Również dokładnie przedstawił wydarzenia związane z przyjęciem przez Ormian lwowskich Unii z Rzymem i liturgiczne cechy szczególne obrządku ormiańskokatolickiego. Współczesny badacz historii Kościoła Ormiańskiego w Polsce Tadeusz Zaleski-Isakowicz nazwał Franciszka Zachariasiewicza jedną z najwybitniejszych postaci w episkopacie galicyjskim w XIX w. Biskup F. Zachariasiewicz zmarł w Przemyślu i został pochowany w krypcie miejscowej katedry łacińskiej.
Jurij Smirnow
Tekst ukazał się w nr 4 (56) 29 lutego 2008
