Uczestnicy kolejnej konferencji karpackiej (w ramach Forum Ekonomicznego w Krynicy Górskiej) postanowili działać w kierunku utworzenia Międzyparlamentarnego Zgromadzenia Europy Środkowo-Wschodniej i poprzez takie współdziałanie wpływać na rządy państw karpackich oraz władze Unii Europejskiej w celu wypromowania i realizacji strategii makroregionalnej UE dla obszaru Karpat.
W trakcie szeregu wystąpień (w czterech panelach tematycznych) podkreślano m.in., że podczas gdy istnieje już dobrze rozwinięta współpraca na poziomie poszczególnych karpackich regionów i samorządów terytorialnych, to wciąż nie ma w tej sprawie energicznego współdziałania rządów państw karpackich i w efekcie trudno przebić się do Komisji Europejskiej z ideą utworzenia unijnego programu operacyjnego dla makroregionu karpackiego.
W konferencji uczestniczyli także prelegenci z Ukrainy: prof. Wasyl Marczuk – prorektor Uniwersytetu Przykarpackiego w Iwano-Frankiwsku Mychajło Wyszywaniuk – gubernator obwodu iwanofrankiwskiego oraz prof. Bohdan Hud` z Uniwersytetu Lwowskiego. Zapewniali o europejskich ambicjach Ukrainy i gotowości społeczeństwa ukraińskiego do integracji ze zjednoczoną Europą. Wyrażali też nadzieję, że na listopadowym szczycie unijnym Unia Europejska podpisze umowę stowarzyszeniową z Ukrainą. Prof. Hud` apelował o utworzenie kolejnych drogowych przejść granicznych na granicy polsko-ukraińskiej w celu ułatwienia przemieszczania się obywateli Ukrainy do Polski i innych krajów UE (nie skomentował jednak faktu, że dwa nowe przejścia graniczne po stronie polskiej – w Budomierzu i Dołhobyczowie – są już gotowe i nie mogą się doczekać budowy infrastruktury drogowej po stronie ukraińskiej).
W ramach Unii Europejskiej funkcjonuje już strategia alpejska, bałtycka i naddunajska, na których funkcjonowanie i rozwój KE przeznacza osobne środki finansowe. Bliska powstania jest strategia adriatycka. O sukcesie tych makroregionów zadecydowało aktywne współdziałanie rządów zainteresowanych krajów w wywieraniu odpowiedniego nacisku na Komisję Europejską, dla której partnerami są właśnie rządy krajów unijnych. Bez zdecydowanego lobbowania na poziomie rządów, KE nie jest więc i nie będzie zainteresowana powstaniem programu operacyjnego dla makroregionu karpackiego.
W odpowiedzi na interpelacje euro-posłów związanych z euroregionem karpackim, komisarze unijni wskazują na istnienie funduszu spójności, z którego mogą przecież korzystać także regiony karpackie. Ale jak mówi Richard Horcsik, przewodniczący Komisji ds. Unii Europejskiej w parlamencie Węgier, „żeby makroregion karpacki mógł z tych środków skorzystać, to wszystkie kraje karpackie muszą współdziałać i mówić jednym głosem”. Z kolei euro-poseł Tomasz Poręba wspomniał swoje spotkanie z komisarzem UE ds. polityki regionalnej, Johannesem Hahnem, podczas którego ten ostatni wyraził odczucie Komisji Europejskiej, że „państwa sojuszu karpackiego nie identyfikują konkretnych problemów, nad którymi chciałyby koncentrować swoją współpracę”, a poza tym „brak jest konsekwentnej kampanii na rzecz przedstawienia Karpat jako części UE, spełniającej warunki makroregionu i Komisja nie dostała od Rady, czyli od reprezentacji krajów członkowskich, żadnego wniosku o przygotowanie projektu czy oficjalnego stanowiska”. Zdaniem europosła, zaniechania lobbystyczne na poziomie rządów krajów karpackich sprawiły, że w następnej perspektywie finansowej 2014 – 2020 włączono do sieci bazowej transeuropejskich sieci transportowych TEN-T jedynie niektóre odcinki projektowanej drogi „Via Carpathia” (S-19), która przebiegając z północy na południe miałaby połączyć kraje karpackie ze sobą i z Europą. Byłby to swoisty rdzeń, wokół którego tworzył się będzie trwały rozwój całego makroregionu karpackiego, ale budowa tej drogi realna może być dopiero po 2020 roku.
Jerzy Kwieciński, wiceprezes Zarządu Europejskiego Centrum Przedsiębiorczości, przedstawił założenia do tworzonej „strategii karpackiej”. Priorytetem dla makroregionu karpackiego są: rozwój gospodarczy głównie poprzez turystykę, dostępność (infrastruktura) transportowa i telekomunikacyjna, zachowanie środowiska naturalnego, jak również utrzymanie oraz rozwój kultury i dziedzictwa narodowego. Makroregion musi mieć swój sekretariat – aktualnie sekretariat Euroregionu Karpackiego znajduje się na stałe w Wiedniu, jednakże powinien być przechodni. Według Janusza Zaleskiego, podsekretarza stanu w Ministerstwie Środowiska, siedzibą sekretariatu makroregionu karpackiego powinien być Rzeszów, gdzie bardzo prężnie działa Stowarzyszenie „Euroregion Karpacki-Polska”. Trzeba też wyznaczyć koordynatorów (będą nimi zapewne krajowe stowarzyszenia „Euroregion Karpacki), jak również określić projekty flagowe w ramach strategii karpackiej. Takimi projektami będą m.in. droga S-19 „Via Carpathia”, baza karpackiej informacji turystycznej (klaster informacyjny), uniwersytet karpacki czy też „Encyklopedia Karpacka”. Projekt „strategii karpackiej” ma być przygotowany do końca tego roku. Prezes Kwieciński dramatycznie zapowiedział, że jeśli nawet rządy państw karpackich nadal będą bagatelizowały sprawę aktywnego lobbowania w UE na rzecz przyjęcia strategii karpackiej i unijnego programu operacyjnego dla Karpat, to środowiska karpackie na poziomie regionalnym nie odpuszczą tej sprawy.
W trakcie III panelu dotyczącego strategii karpackiej przybył gościnnie na konferencję prezes partii „Prawo i Sprawiedliwość”, były premier Jarosław Kaczyński, który m.in. zapowiedział, że jeśli po następnych wyborach stworzy nowy rząd RP, to zdecydowanie poprze ideę strategii karpackiej i unijnego programu operacyjnego dla Karpat.
Uczestnicy owacyjnie dziękowali wicemarszałkowi Sejmu RP (i zarazem szefowi parlamentarnej Komisji Karpackiej), Markowi Kuchcińskiemu za zorganizowanie kolejnej konferencji karpackiej.
Jacek Borzęcki
Tekst ukazał się w nr 17 (189) 17 – 30 września 2013
