Problematyka unijna na dobre rozgościła się na naszej scenie politycznej i w mediach. Trwa kampania wyborcza posłów do Parlamentu Europejskiego i już 25 maja poznamy nazwiska 51 europosłów. 1 maja natomiast będziemy obchodzić 10. rocznicę polskiego członkostwa w Unii Europejskiej. I co równie ważne, przez najbliższe siedem lat konsumować będziemy przyznane nam miliardowe eurofundusze unijne, w ramach nowej perspektywy finansowej na lata 2014–2020. Więc trochę konkretniej o tej perspektywie…
Do głównych dokumentów przygotowywanych w Polsce na potrzeby tejże perspektywy zaliczyć trzeba Umowę Partnerstwa i programy operacyjne, krajowe i regionalne. Sama umowa łączy trzy polityki unijne, tj. politykę spójności, wspólną politykę rolną i wspólną politykę rybołówstwa, a instrumentami jej realizacji są krajowe i regionalne programy operacyjne. Rada Ministrów już 8 stycznia przyjęła projekt Umowy Partnerstwa i zatwierdziła projekty krajowych programów operacyjnych. Zgodnie z tym – w latach 2014–2020 realizowanych będzie w Polsce 6 krajowych programów operacyjnych, w tym jeden ponadregionalny dla województw Polski Wschodniej, a także 16 programów regionalnych, w tym nieco odmienny dla województwa mazowieckiego. W ramach polityki spójności będą realizowane dwa cele, dotyczące wzrostu i zatrudnienia oraz Europejskiej Współpracy Terytorialnej.
Syntetyzując i ograniczając się do charakterystyki programów operacyjnych – uzyskujemy bardziej konkretne odpowiedzi na pytania: ile środków i na jakie cele będą one przeznaczone? A więc – po kolei.
1. Program Operacyjny Inteligentny Rozwój ma na celu wzrost innowacyjności i konkurencyjności polskiej gospodarki, a przede wszystkim przedsiębiorstw. Efektem realizacji programu ma być długoterminowa zmiana modelu rozwoju gospodarczego kraju, który ma być oparty na własnych innowacjach przedsiębiorstw, a nie na imitacji obcych, i na uzyskiwaniu wysokiej wartości dodanej. Na realizację programu przeznacza się 8,6 mld euro z funduszy europejskich, tj. 35,9 mld zł.
2. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko jest dość pojemny, bo zmierza do poprawy efektywności energetycznej, ochrony środowiska i adaptacji do zmian klimatu, do rozwoju infrastruktury transportowej, ważnej też w skali europejskiej, ale i do wzmocnienia infrastruktury ochrony zdrowia i ochrony i rozwoju dziedzictwa kulturowego.
Beneficjentami tego programu będą podmioty publiczne, a więc jednostki samorządu terytorialnego oraz przedsiębiorcy, zwłaszcza duże firmy. Na realizację zadań przeznaczy się 27,5 mld euro czyli 114,9 mld zł.
3. Program Operacyjny Polska Cyfrowa ma na celu wzmocnić cyfrowe fundamenty dla społeczno – gospodarczego rozwoju kraju i pełniej wykorzystać potencjał technologii cyfrowych. Ze środków w wysokości 2,2 mld euro czyli 9,4 mld zł. skorzystają przede wszystkim przedsiębiorstwa telekomunikacyjne, administracja publiczna, jednostki naukowe, organizacje pozarządowe, państwowe organizacje kultury, przedsiębiorstwa i jednostki samorządu terytorialnego. A co jeszcze ważniejsze – szerszy i lepszy będzie dostęp do szybkiego internetu, do efektywnych i przyjaznych użytkownikom e-usług publicznych oraz wzrośnie poziom kompetencji cyfrowych społeczeństwa.
4. Program Operacyjny Wiedza, Edukacja, Rozwój, dzięki zasileniu w środki rzędu 4,4 mld euro czyli ok. 18,4 mld zł., zmierza do wsparcia dla przedsiębiorców, przedsiębiorstw oraz przedsiębiorczości, obejmując osoby młode na rynku pracy, działania istotne dla rynku pracy, gospodarki i edukacji oraz nowe kierunki kształcenia zawodowego i uniwersyteckiego, dostosowane do potrzeb gospodarki, opartej na wiedzy.
5. Program Operacyjny Polska Wschodnia obejmuje promowanie przedsiębiorczości, w tym tworzenie nowych firm, wdrażanie nowych modeli biznesowych dla małych i średnich przedsiębiorstw, wzrost ich internacjonalizacji i wzmocnienie powiązań kooperacyjnych.
Na te cele przeznacza się 2,1 mld euro, tj. 8,8 mld zł.
6. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich ma na celu wsparcie modernizacji gospodarstw rolnych, ze szczególnym uwzględnieniem małych gospodarstw, bezpośrednie wsparcie młodych rolników, transfer wiedzy i doświadczenia, poprzez szkolenia i doskonalenie zawodowe, tworzenie i rozwój grup producenckich i wsparcie rozwoju pozarolniczych obszarów działalności gospodarczej. Część zadań realizowanych ze środków na rozwój obszarów wiejskich ma być finansowana w ramach funduszu spójności. Dotyczy to m.in. infrastruktury wodno – kanalizacyjnej oraz niektórych form wsparcia dla OZE i innowacyjności przedsiębiorstw. Wielkość alokacji dla Polski na wspólną politykę rolną wynosi około 32 mld euro, z czego 18,9 mld euro, to środki przeznaczone na rozwój obszarów wiejskich, a ok. 21,1 mld euro – na płatności bezpośrednie.
Niebagatelne środki unijne przeznaczone są na realizację celów i zadań ujętych w Regionalnych Programach Operacyjnych. Jak dotychczas, na RPO wyasygnowano około 31,2 mld euro, tj. około 130,5 mld zł. Prace nad RPO jeszcze trwają, więc nie jest możliwe wskazanie dokładnej wielkości alokacji środków. Jedno jest pewne, że środki te będą wykorzystywane na wsparcie działalności przedsiębiorców i przedsiębiorstw dotyczących projektów związanych z tworzeniem i rozwojem zaplecza badawczego przedsiębiorstw oraz wdrożeniem wyników prac B+R i projektów sprzyjających tworzeniu nowych podmiotów gospodarczych, a także zwiększających efektywność energetyczną. W celu wsparcia zatrudnienia i mobilności pracowników – przewidziane jest dofinansowanie instrumentów sprzyjających rozpoczęciu działalności gospodarczej. Wspierane będą inwestycje w edukację i dla osób pragnących podnieść swoje kwalifikacje.
Mikołaj Oniszczuk
Tekst ukazał się w nr 3 (199) za 14-27 lutego 2014
