Prezydent Ukrainy Wiktor Juszczenko z racji 79. rocznicy urodzin kard. Mariana Jaworskiego skierował do niego telegram, w którym podkreślił, że lwowskiego kardynała cechuje „mądrość, całkowite oddanie sprawom Kościoła i ludziom, co budzi też głęboki szacunek”. Szef państwa życzył solenizantowi „dobrego zdrowia, natchnienia i błogosławieństwa Bożego w pracy pasterskiej”.
Osobny telegram tegoż prezydenta został skierowany do papieża Benedykta XVI z racji kanonizacji lwowskich błogosławionych abpa Józefa Bilczewskiego i ks. Zygmunta Gorazdowskiego: „W Ukrainie w wielką radością przyjęto ogłoszenie przez Waszą Świątobliwość arcybiskupa metropolitę lwowskiego Józefa Bilczewskiego i ks. lwowskiej archidiecezji Zygmunta Gorazdowskiego świętymi Kościoła katolickiego. Dla nas wszystkich pozostaje w pamięci i jest symboliczne, że ich beatyfikacji dokonał wielki poprzednik Waszej Świątobliwości papież Jan Paweł II w czasie swojej pielgrzymki apostolskiej do Ukrainy w czerwcu 2001 roku. Kanonizacja pasterzy naszej ziemi jest świadectwem głębokiej wiary ukraińskiego narodu, oddanego ideałom dobra, miłosierdzia i sprawiedliwości. Niech Wasza Świątobliwość przyjmie szczerą wdzięczność za solidarność i sympatię do Ukrainy z zapewnieniem o naszej gotowości sprzyjać wzmocnieniu jedności kontynentu europejskiego na fundamencie wysokich wartości chrześcijańskich”. Na kanonizacji w Rzymie z Kijowa był obecny przewodniczący ukraińskiego parlamentu Włodzimierz Łytwyn wraz z osobami towarzyszącymi, ze Lwowa był obecny zastępca lwowskiego wojewódzkiej rady Taras Batenko, zabrakło jednak przedstawicieli władz na mszy św. dziękczynnej za kanonizację we lwowskiej katedrze sprawowanej 10 listopada 2005 roku.
Kijowskie wydarzenia z racji zaprzysiężenia nowego prezydenta Ukrainy Wiktora Juszczenki (23.01.2005) były też okazją do przeprowadzenia wielu rozmów z dygnitarzami państwowymi, co też zaowocowało kolejnym ważnym krokiem, kiedy to dwaj prezydenci Polski i Ukrainy 24 czerwca 2005 roku dokonali otwarcia lwowskiego Cmentarza Orląt, a na mszę 1 listopada 2005 roku obok kardynała Lubomira Huzara na zaproszenie kardynała Jaworskiego przybyli również przedstawiciele władz państwowych oraz konsul generalny RP we Lwowie. Wszyscy uczestnicy złożyli wówczas kwiaty przed pomnikami Orląt Lwowskich i Strzelców Siczowych.
16 lutego 2005 roku we lwowskim urzędzie wojewódzkim kardynał Jaworski wziął udział w wizycie do Lwowa prezydenta Ukrainy Wiktora Juszczenki, który ogłosił nominację nowego wojewody lwowskiego Petra Olijnyka, 22 sierpnia 2005 roku uczestniczył w uroczystej sesji Rady Wojewódzkiej z okazji 14. rocznicy proklamowania niepodległości Ukrainy, a 3 października na ręce wicewojewody przekazał zaproszenie na kanonizację do Rzymu.
Uroczysta msza św. „Pasterka” w 2005 roku była transmitowana przez telewizję lwowską, co także było czymś nowym dla łacińskiej społeczności Lwowa. Wcześniej zdarzało się, że Pasterka była transmitowana jedynie przez radio. W tej uroczystej mszy św. wzięli udział zaproszeni goście, w tym kardynał Lubomir Huzar, Zenowij Siryk, pełniący obowiązki mera miasta Lwowa i Igor Derżko, zastępca przewodniczącego rady wojewódzkiej. Po mszy św. kardynał złożył wszystkim obecnym świąteczne życzenia. Osobne życzenia przysłał prezydent Ukrainy Wiktor Juszczenko, pisząc, aby „nowy rok przyniósł dalszą kontynuację wszystkich dobrych spraw”. Również premier Ukrainy Jurij Jechanurów życzył, aby „Nowy 2006 rok przyniósł zdrowie i szczęście, dodawał sił i natchnienia w niełatwej, lecz wdzięcznej pracy pasterskiej na pożytek Kościoła i Państwa”, a przewodniczący lwowskiej obwodowej rady Petro Olijnyk skierował życzenia „zdrowia, szczęścia i sukcesów w sprawie rozbudowy Kościoła Chrystusowego oraz wzmocnienia jedności i suwerenności państwa”.
Nowy rok 2006 przyniósł liczne wydarzenia, choć było znacznie mniej kontaktów metropolity z przedstawicielami władzy, w odniesieniu do roku minionego. Od prezydenta Ukrainy Wiktora Juszczenki nadesłano 19 sierpnia 2006 roku list z życzeniami z okazji 80. rocznicy urodzin kardynała Mariana Jaworskiego, w którym pisano o znaczących osiągnięciach naukowych jako profesora oraz pasterskich jako metropolity archidiecezji lwowskiej. Prezydent również odznaczył kardynała orderem Jarosława Mądrego IV stopnia, mając na uwadze „osobisty wkład w utwierdzenie ideałów duchowości, miłosierdzia i jedności w społeczeństwie oraz wieloletnią pracę teologiczną”. Pismo gratulacyjne nadesłał do Lwowa również prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Lech Kaczyński, podkreślając wysiłki kardynała „na rzecz pojednania Narodów Polskiego i Ukraińskiego oraz zabiegi ekumeniczne dla przywrócenia jedności chrześcijan”. Prezydent Polski dziękował również za „przykład żywej wiary, o której świadczy życiem oraz za zaangażowanie na rzecz bliźniego, zwłaszcza tego, którego głos jest najmniej słyszalny”.
Wicepremier Ukrainy Dmytro Tabacznyk w liście do kardynała podkreślał „owocną współpracę, która sprzyjała konstruktywnej współpracy państwa i Kościoła rzymskokatolickiego, wzrostowi moralnego autorytetu i uznaniu Ukrainy na arenie międzynarodowej jako kraju prawa i demokracji. Niezapomnianą pozostaje nasza wspólna pielgrzymka do Rzymu w 2004 roku i spotkanie z gigantem ducha – papieżem Janem Pawłem II”. Osobne słowa gratulacyjne nadesłał marszałek sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Marek Jurek oraz przewodniczący Parlamentu Ukrainy Aleksander Moroz. Na liturgii jubileuszowej był obecny przewodniczący miasta Lwowa Andrij Sadowy oraz wicewojewoda lwowski Taras Batenko. Słowa uznania nadesłał również przewodniczący lwowskiej Obwodowej Rady Myrosław Senyk oraz kierownik aparatu parlamentu W. Zajczuk.
Dyrektor departamentu ministerstwa sprawiedliwości Ukrainy I. Bondarczuk wyznał, że „współpraca na korzyść Ukrainy zaświadcza o jedności pozycji w wielu sprawach, od sukcesywnego rozwiązania, których zależy konstruktywna współpraca państwa z Kościołem rzymskokatolickim. Dotyczy to, w pierwszej kolejności zaprowadzenia demokratycznych zasad w społeczeństwie i ugruntowania w ludzkiej świadomości wysokich chrześcijańskich ideałów dobra i sprawiedliwości”.
Na zakończenie roku, 5 grudnia 2006 roku łacińscy biskupi na czele z kardynałem Marianem Jaworskim spotkali się w Kijowie z prezydentem Ukrainy Wiktorem Juszczenką. „Przestrzeganie prawa, dążenie do unikania konfliktów religijnych i służba jedności narodu – te cele stawia sobie rzymskokatolicki episkopat Ukrainy w stosunkach z władzami państwowymi” – zapewnił prezydenta kardynał Marian Jaworski. Jednocześnie przewodniczący episkopatu Ukrainy zaznaczył, że sprawę zwrotu majątków kościelnych biskupi poruszyli w oddzielnym dokumencie, który przedstawili na piśmie prezydentowi. Kardynał zakończył przemówienie słowami, że biskupi nadal będą kierować się zasadą Chrystusową: „oddać to, co cesarskie, cesarzowi, a to, co boskie – Bogu”.
W 2007 roku 16 lutego kardynał Marian Jaworski wraz z bpem Marianem Buczkiem wziął udział w posiedzeniu Rady Kościołów Lwowa, której przewodniczył wojewoda lwowski Petro Olijnyk. Wojewoda zaproponował wówczas zebranym wspólne spotkania kwartalne. W trakcie obrad przedstawiciele władz zaapelowali o należyte zachowanie drewnianych obiektów sakralnych na terenie obwodu. Wówczas kardynał Jaworski zainteresował się, kto bierze na siebie odpowiedzialność za zmianę stylu architektonicznego dawnych kościołów katolickich, dostosowywanych w minionych latach do potrzeb liturgii wschodniej. Kardynał wskazał na bezprawne dobudowywanie na kościołach kopuł i na dewastację nieraz całej świątyni. Zapytał również, na przykładzie kościoła w Chyrowie, dlaczego porusza się prawo Ukrainy. Zgodnie z decyzją sądu kościół należy do rzymskich katolików, ale oni nie mogą w nim się modlić, gdyż istnieje pewna grupa ludzi, którzy nie zgadzają się na zwrot nieużywanego kościoła, nasi zaś wierni są zmuszeni do modlitwy w domu prywatnym. Powyższe postawione pytania świadczą o odwadze lwowskiego metropolity oraz o pozostaniu wiernym tym ideałom, z którymi przybył do archidiecezji lwowskiej w 1991 roku.
Możliwe że te słowa kardynała lub nawet jego pogarszające się zdrowie sprawiły, że przez najbliższe pół roku nie było żadnego spotkania z przedstawicielami władz państwowych. Dopiero 6 lipca 2007 roku kardynał Jaworski spotkał się z pełnomocnikiem ds. wyznań w obwodzie lwowskim Romanem Kuraszem i omawiał z nim sprawę oddania kościoła Matki Bożej Gromnicznej we Lwowie. W urzędzie obwodowym uczestniczył 10 lipca 2007 roku w jubileuszu 50-lecia urodzin wojewody lwowskiego Petra Olijnyka. Wreszcie po nominacji arcybiskupa-koadiutora Mieczysława Mokrzyckiego przyjął w domu arcybiskupów lwowskich mera Lwowa Andrija Sadowego i wojewodę lwowskiego Petra Olijnyka, których zaproszono do katedry na mszę św. powitalną koadiutora archidiecezji lwowskiej arcybiskupa Mieczysława Mokrzyckiego. W tym roku na „Pasterkę” do katedry lwowskiej przybyli przedstawiciele władz obwodowych i miejskich, z którymi kardynał po zakończeniu mszy św. podzielił się poświęconym opłatkiem. Pod koniec 2007 roku ukraińskojęzyczne czasopismo „Fokus” pierwszy raz opublikowało listę 200 najbardziej wpływowych osób na Ukrainie. Lwowscy dwaj kardynałowie katoliccy Lubomir Huzar i Marian Jaworski uplasowali się odpowiednio na 97. i 98. miejscu, co może też świadczyć o dużym autorytecie obydwóch katolickich kardynałów, którzy zajęli miejsca wyższe niż przewodniczący lwowskiej rady Petro Olijnyk (115) i prezydent klubu piłkarskiego „FK Karpaty” Petro Dymiński (116).
W 2008 roku kardynał Marian Jaworski odwiedził 11 lutego mera miasta Lwowa oraz przekazał mu zaproszenie na uroczystą beatyfikację siostry Marty Wieckiej, którą zaplanowano na 24 maja 2008 roku. Osobne zaproszenia skierowano do władz państwowych w Kijowie i we Lwowie. Prezydent Ukrainy w liście do kardynała Jaworskiego i abpa Mokrzyckiego dziękując za zaproszenie, stwierdzał, że „z powodu szczelnego grafiku pracy nie jest w stanie przybyć osobiście w tym dniu do Lwowa i wziąć udział w znamiennym i ważnym dla Kościoła wydarzeniu”. Kardynał Tarcisio Bertone po przyjeździe do Lwowa przybył wraz z kardynałem Marianem Jaworskim, nuncjuszem apostolskim i arcybiskupem koadiutorem do lwowskiej rady obwodowej i lwowskiego ratusza, gdzie miało miejsce spotkanie z miejscowymi władzami.
Życzenia dla metropolity napłynęły w 2008 roku z racji obchodów 82. rocznicy urodzin. Podobnie jak w minionych latach słowa pozdrowień skierował prezydent Ukrainy Wiktor Juszczenko, przewodniczący lwowskiej obwodowej rady Myrosław Senyk, wykonujący obowiązki przewodniczącego lwowskiej obwodowej administracji Mykoła Kmit oraz mer Lwowa Andrij Sadowy. Na zakończenie posługi pasterskiej w archidiecezji lwowskiej prezydent Ukrainy tak podsumował działalność kardynała Jaworskiego: „Za te lata odnowiono i wybudowano setki nowych świątyń, otwarto uczelnie duchowne, klasztory, rozwinęła się społeczna i religijna działalność. Wdzięczni potomkowie zawsze będą pamiętać o szczególnej roli Księdza Kardynała w organizacji historycznej wizyty apostolskiej na Ukrainie Ojca Świętego papieża Jana Pawła II. Ufam, że to bezcenne życiowe doświadczenie oraz mądre porady nadal będą służyć Kościołowi i społeczeństwu”.
Z okazji 60-lecia święceń kapłańskich kardynał Jaworski sprawował mszę św. w katedrze lwowskiej. Na tę uroczystość pozdrowienia dla jubilata skierował ówczesny prezydent Ukrainy Wiktor Janukowycz, który wyrażał uznanie dla emerytowanego metropolity lwowskiego za jego działalność pedagogiczną i kapłańską, a szczególnie za odnowienie życia religijnego na Ukrainie. „Ważnym jest również wkład Eminencji w przywróceniu przyjaznych stosunków Ukrainy ze Stolicą Apostolską i Polską” – pisał prezydent. Słowa uznania skierowali również obecni na mszy św. przedstawiciele obwodowej rady i obwodowej administracji państwowej, na czele z jej przewodniczącym Myronem Jankiwem. Miejską władzę reprezentował mer Lwowa Andrij Sadowy i przedstawiciel Sekretariatu Prezydenta Ukrainy Aleksander Boriak.
Ostatnie pozdrowienie dla emerytowanego kardynała zostało skierowane 2016 roku z okazji 90-lecia urodzin. Podpisał je ówczesny prezydent Ukrainy Petro Poroszenko, który zauważył, że „owocna droga pasterska jest dobrze znana i przynagla do szacunku dla Solenizanta wielu obywateli państwa”.
Należy zauważyć, że przez wszystkie te lata, żaden z prezydentów Ukrainy, nie przekroczył progów katedry lwowskiej, mimo że wielokrotnie byli we Lwowie i nawiedzali inne świątynie. Było to rezultatem blokowania przez miejscowe władze. Nawet gdy w czasie pewnej wizyty we Lwowie, na prośbę prezydenta Ukrainy było już zaplanowane spotkanie u kardynała Mariana Jaworskiego w domu arcybiskupów lwowskich, w ostatnim momencie zostało odwołane.
Arcybiskup, a następnie kardynał Marian Jaworski zawsze starał się pamiętać o urodzinach i ważnych datach w życiu państwa, prezydenta i miejscowych władz. Z tej też racji kierował do nich listy z pozdrowieniami.
Współcierpiał z obywatelami Ukrainy w trudnych momentach. Na wieść o tragicznych wydarzeniach, kierował słowa współczucia i kondolencje. Gdy we Lwowie 27 lipca 2002 roku na lotnisku miała miejsce katastrofa lotnicza, która spowodowała wiele ofiar, słowa współczucia skierował do wszystkich wiernych Kościoła rzymskokatolickiego na Ukrainie. Ponadto osobne pisma ze słowami współczucia skierował do prezydenta Ukrainy Leonida Kuczmy, przewodniczącego Lwowskiej Obwodowej Administracji Państwowej Mirona Jankiwa, przewodniczącego Lwowskiej Rady Michała Sendaka oraz mera miasta Lwowa Lubomira Buniaka. W liście do prezydenta tak pisał: „Jestem głęboko poruszony tragedią, wydarzyła się z powodu katastrofy lotniczej we Lwowie w dniu 27 lipca br., w imieniu Kościoła rzymskokatolickiego na Ukrainie wyrażam słowa współczucia. Będziemy się modlić za wszystkich zmarłych, wszystkich rannych i za wszystkie rodziny, których dotknęło nie dające się wypowiedzieć nieszczęście. Niech dobry Pan Bóg umocni swoją łaską wszystkich, którzy ucierpieli z powodu tej smutnej tragedii”.
W 2006 roku z racji 20. rocznicy tragedii w Czarnobylu tak pisał w Odezwie do diecezjan: „Mija 20 lat od tragedii wybuchu atomowego w elektrowni w Czarnobylu. Pociągnęła ona za sobą utratę życia wielu ludzi, następstwo chorób, i ogromne straty materialne. Wiele rodzin zostało głęboko zranionych.
Wobec tego wydarzenia nie można przejść obojętnie! Nie można go zapomnieć! Wszystkim ofiarom katastrofy w Czarnobylu, nade wszystko tym, którzy ofiarnie starali się nieść pomoc, należy się pamięć i wdzięczność.
My wierzący, mamy jeszcze inny obowiązek. Mamy wszystkich, którzy zginęli, zostali poszkodowani polecać na modlitwie miłosierdziu Bożemu. Mamy też w miarę swych możliwości okazywać czynną miłość poszkodowanym. Winniśmy wszystkim ofiarom naszą ludzką solidarność.
Niech tragedia w Czarnobylu będzie też dla nas przestrogą i nauką. Starajmy się, według naszych obowiązków jakie na nas spoczywają, odpowiedzialnie podejmować zadania zawodowe i społeczne, tak byśmy przez lekkomyślne zaniedbania nie powodowali żadnych strat, nieszczęść w całym naszym życiu społecznym. By człowiek nie zawodził! Budujmy świat, który Bóg nam zawierzył. Wszyscy księża w swych parafiach niech zorganizują specjalne nabożeństwa za ofiary Czarnobyla, ich rodzin i całego społeczeństwa”.
Tak samo pod koniec 2007 roku skierował telegram kondolencyjny do prezydenta Ukrainy Wiktora Juszczenki po katastrofie górniczej w kopalni w Doniecku.
Obok wyżej wspomnianych tak licznych spotkań lwowskiego metropolity z poszczególnymi prezydentami Ukrainy oraz władzami obwodowymi i miejskimi Lwowa, arcybiskup bardzo sobie cenił spotkania z przedstawicielami władz miast i wsi, które odwiedzał w poszczególnych latach swojego pasterzowania. W trakcie homilii zawsze starał się w kilku słowach powitać przedstawicieli miejscowej władzy i wyrażał wdzięczność za ich obecność czy też oddanie świątyni, za zrozumienie duchowych potrzeb człowieka. Podkreślał, że świątynia nie dzieli, ale łączy, jak to wyraził 24 grudnia 1989 roku w czasie poświęcenia kościoła w Rawie Ruskiej: „Dzisiaj tutaj, w sposób szczególny chcemy dziękować Panu Bogu za to, że te podwoje świątyni zostały otwarte. Bogu dzięki, że tak się stało. Bogu dzięki, że władze obecne wyszły naprzeciw pragnieniom waszym i zrozumiały, że to jest właśnie to dobro, które one także mogą świadczyć ludziom, a przez to samo i na tej ziemi może wzrastać pokój i zgoda pomiędzy ludźmi”.
Po zakończonych celebrach zawsze choć przez chwilę rozmawiał z obecnymi na liturgii przedstawicielami władz, dziękując im za okazaną dobroć i przychylność względem parafii. Zdarzały się również przypadki, kiedy sami rządzący niektórych parafii w następnych latach przybywali do arcybiskupa Jaworskiego, składając mu życzenia z okazji imienin, czy też poszczególnych rocznic kapłańskich, czy biskupich. Jednak tych drugich było znacznie mniej, a ich postawa względem arcybiskupa łacińskiego była warunkowana przez duchowieństwo greckokatolickie i prawosławne w danych miejscowościach.
Marian Skowyra
Tekst ukazał się w nr 8 (444), 30 kwietnia – 16 maja 2024
