W dniach 7–10 listopada w nadmorskim Berdiańsku odbyły się Dni Nauki Polskiej podczas których odbyła się Konferencja Naukowo-Praktyczna pod tytułem „Polacy na Wschodzie: rola jednostki w procesie historycznym” oraz III Panel Naukowo-Dydaktyczny „Współczesne metody nauczania języka polskiego jako obcego”.
Dni Nauki Polskiej w Berdiańsku odbywały się pod patronatem Konsulatu Generalnego RP w Charkowie oraz Instytutu Slawistyki Polskiej Akademii Nauk.
Polsko-ukraińskie robocze spotkania odbywają się już po raz kolejny i są kontynuacją badań i analiz problemów poruszanych na wcześniejszych posiedzeniach.
Profesor Lech Aleksy Suchomłynow główny organizator przedsięwzięcia wyraził podziękowanie polskim i ukraińskim uczonym, którzy przybyli z różnych uczelni w Polsce oraz z różnych zakątków Ukrainy, aby w Berdiańsku dyskutować o roli jednostki w procesie historycznym oraz aby praktycy dydaktyczni mogli podzielić się swoimi doświadczeniami w pracy dydaktycznej ucząc języka polskiego jako obcego.
W imieniu Instytutu Slawistyki PAN uczestników obu przedsięwzięć powitała dr hab. Helena Krasowska, która bardzo dobrze zna problemy środowiska prowadząc badania na tych terenach. Konsulat RP w Charkowie prezentowała Wicekonsul Barbara Kaczmarczyk, która zaznaczyła w swoim przemówieniu potrzebę spotkań naukowo-praktycznych. Gospodarz miejsca rektor Berdiańskiego Uniwersytetu Zarządzania i Biznesu prof. Lidia Antoszkina wyraziła chęć kontynuowania współpracy polsko-ukraińskiej. Jako pierwsza głos zabrała Grażyna Staniszewska, posłanka na Sejm, senator V kadencji, posłanka do Parlamentu Europejskiego VI kadencji poruszając problem stosunków polsko-ukraińskich w jej działalności oraz o osiągnięciach w tej działalności. Zaznaczyła, że rola jednostki w każdym procesie jest ważna, ponieważ każda jednostka może nadać pewien bieg historii. Zaznaczyła również, że po ostatniej wojnie z Ukrainą doprowadziła do pojednania kilku rodzin polsko-ukraińskich oraz stworzyła warunki, że rodziny ukraińskie mogą przyjechać do rodzin polskich na wakacje. Zaznaczyła również, że studenci ukraińscy z rodzin wojskowych pobierają obecnie naukę na polskich uczelniach, gdzie pomaga się im otrzymywać stypendia.
{gallery}gallery/2019/berdiansk{/gallery}
Po długim wystąpieniu Grażyny Staniszewskiej rozpoczęła się interesująca dyskusja w której uczestniczyli naukowcy z Ukrainy i Polski zadając jej pytania o prognozy dalszej współpracy.
Następnie profesor Lech Aleksy Suchomłynow przeszedł do teoretycznych zagadnień tożsamościowych, skupiając się na takich pojęciach jak: „tożsamość narodowa”, „pamięć historyczna i kulturowa”, „ciągłość kulturowa i pokoleniowa”, „interferencja kulturowa i językowa”, „antynomia Swój – Obcy”, „stereotyp narodowościowy” etc. Profesor Suchomłynow słusznie zauważył, że pojęcia „granica”, „miedza”, „kres” są semantycznie powiązane z procesem zestawienia i porównania, to znaczy z identyfikacją, poznawaniem / doświadczaniem systemu lub obiektu według antynomii swój – obcy i na podstawie posiadanej o systemie lub obiekcie wiedzy i zadanych kryteriów oceniania wspólnych czy odmiennych oznak, które określa jako „markery”. Mikołaj Bondarew przedstawił sylwetkę Ludwika Godlewskiego, Polaka, lekarza i malarza, którzy zmarł w Berdiańsku i przyczynił się do rozwoju kulturowego tego miasta.
Blok o tematyce bukowińskiej rozpoczęła dr hab. Helena Krasowska, która na przykładzie Kazimierza Feleszki i Jadwigi Kuczabińskiej przedstawiła rolę tych jednostek w kształtowaniu się grupy polskiej na Bukowinie i bukowińskiej w Polsce. Postać Kazimierza Feleszki i Jadwigi Kuczabińskiej mają znaczny wpływ na otoczenie, w którym żyli, z drugiej zaś strony procesy społeczne, uwarunkowania historyczne i polityczne wpłynęły na zachowanie się omawianych jednostek. Dr Karina Stempel-Gancarczyk przybliżyła postać wybitnego Bukowińczyka Emila Biedrzyckiego, który przybliżał kulturę rumuńską w środowiskach polskich po wojnie i autorem pionierskiej pracy „Historia Polaków na bukowinie” którą wydał u kresu swojego życia. Kontynuując wątek bukowiński dr Maria Radziszewska przybliżyła słuchaczom postać Stanisława Włada (1883–1944), nauczyciela i działacza narodowego w Czerniowcach oraz pracownika Kuratorium Okręgu Szkolnego Wołyńskiego. Wątek wołyński kontynuował dr hab. Piotr Gołdyn mówiąc o aktywności zawodowej Jana Firewicza, jako kuratora Okręgu Szkolnego Wołyńskiego. Doktor Bogdana Gonczarenko z Kijowa mówiła o tragedii „sołowieckiego martyrologa Podola” jako świadectwie wspólnego losu historycznego narodu ukraińskiego i polskiego. Zaprezentowała książkę wydaną na podstawie materiałów archiwalnych. Magister Yanina Yakovenko z kolei przybliżyła uczestnikom spotkania postać Franciszka Rawity-Gawrońskiego badacza dziejów wschodnich ziem dawnej Rzeczypospolitej, powstańca styczniowego. Doktor Nataliya Minyenkova mówiła o Polakach w Donbasie, zaznaczając zwłaszcza rolę jednostek w kształtowaniu się życia polskiego na tym terenie. Wymieniła Ryszarda Zielińskiego, Walentynę Staruszko, ks. Ryszarda Karapudę. Zaznaczyła, że po 2014 roku w związku z wojną toczącą się na tym terenie nie chciałaby oceniać działalności tych czy owych organizacji polskich, ponieważ nie jest to dobry moment na ocenę. Na tę ocenę należy poczekać być może do czasu następnych pokoleń. Ałła Sztepura z Niżyna ukazała ślady kultury polskiej w Niżynie podkreślając rolę poszczególnych jednostek w budowaniu architektury i w kształtowaniu nauki polskiej w Niżynie. Omówiła również postacie poszczególnych polskich rektorów pracujących w Niżynie.
Po każdym referacie odbywały się długie dyskusje. Dotyczyły postawionych problemów, jak roli jednostki, tak i spraw teoretycznych dotyczących wskaźników tożsamościowych. Jakie one były? Organizatorzy dostrzegli problem, że jeden dzień to za mało, by odpowiedzieć przynajmniej na część pytań, które pojawiły się w trakcie dyskusji.
Kolejny dzień poświęcony był problematyce nauczania języka polskiego jako obcego. Doktor Karina Stempel-Gancarczyk przeprowadziła warsztaty dotyczące fonetyki jako kluczowego elementu procesu nauczania języka. Temat ten wzbudził duże zainteresowanie wśród uczestników panelu, gdyż wymawianie niektórych spółgłosek polskich sprawia niebagatelny problem dla uczących się. Analizę socjologiczną języka polskiego w komunikacji społecznej na przykładzie regionu rosyjskojęzycznego przedstawiła docent Larysa Kolisnyk, a Olga Popowa pokazała jak wykorzystane mogą być korpusy w nauczaniu języka polskiego. Doktor Iryna Budza oraz docent Krystyna Nikołajczuk z Uniwersytetu Narodowego we Lwowie przedstawiły podręczniki kursowe i dodatkowe materiały edukacyjne w pracy polonisty. Podzieliły się doświadczeniem pracy dydaktycznej na lwowskiej polonistyce. Natalia Grymajło z Mariupola wskazała na metodę dualną, z jej punktu widzenia bardzo ważną w nauczaniu gramatyki języka polskiego w środowisku obcojęzycznym. Natalia Pilhun zwróciła uwagę na szczegóły regionalne przybliżając nauczanie języka polskiego oraz na współpracę z ośrodkami z Berdiańska. Wskazała również, że „cienka nitka” się urywa, natomiast jeżeli jest kilka nitek, stanowią one już trwalszą więź dobrej współpracy. Doktor Anżelika Bondarenko użyła na warsztatach przykładów piosenek w nauczaniu języka polskiego.
Warsztaty stanowiły dobrą platformę do przyszłej współpracy. Wszystkie one dały impuls do rozwiązywania problemów w procesie dydaktycznym które napotykają wykładowcy lub nauczyciele. Dobór uczestników warsztatów z różnych regionów Ukrainy i Polski umożliwił zweryfikowanie i postawienie kolejnych pytań: Dlaczego w jednym regionie metoda ta czy inna sprawdza się, a w innym nie? Dlaczego niektóre problemy fonetyczne pojawiają się w jednych ośrodkach, w zaś innych nie? Dlaczego korzystanie z tych samych materiałów dydaktycznych nie jest możliwe w różnych ośrodkach (regionach) Ukrainy?
Nastąpiła wymiana materiałów dydaktycznych i wskazanie materiałów edukacyjnych dostępnych również Internecie. Podkreślano, by nie bać się wprowadzać nowe metody i nadal czerpać z doświadczeń innych specjalistów. Na zakończenie uczestnicy konferencji i warsztatów otrzymali certyfikaty.
Odbyło się kilka przedsięwzięć towarzyszących Konferencji Naukowo-Praktycznej oraz III Panelowi Naukowo-Dydaktycznemu:
Oficjalne spotkanie z Rektorem Berdiańskiego Uniwersytetu Zarządzania i Biznesu prof. Lidię Antoszkiną
Oficjalne spotkanie z przedstawicielem miasta Berdiańska, Igorem Zubrickim
Złożenie kwiatów pod tablicą Ludwika Godlewskiego
Złożenie kwiatów pod tablicą Marii Turzańskiej
Spotkanie w Domu Polskim z Zarządem Polskiego Kulturalno-Oświatowego Towarzystwa „Odrodzenie”
Spotkanie z poezją – prezentacja tomiku wierszy „Wnioski z badań terenowych” Kariny Stempel-Gancarczyk
Uroczyste obchody Dnia Niepodległości: wspólne odśpiewanie hymnu.
Na zakończenie profesor Piotr Gołdyn przybliżył uczestnikom spotkania polskie symbole narodowe. Mówił o fladze polskiej, o zasadach używania flagi i godła RP, o wyglądzie i barwach flagi i godła, przybliżył zasady wykonywania i odtwarzania hymnu RP. Wykład ten zbudził duże zainteresowanie wśród słuchaczy, odbyła się dyskusja.
Za zakończenie dwóch pracowitych Dni Nauki Polskiej w Berdiańsku organizatorzy Lech Suchomłynow i Helena Krasowska podziękowali uczestnikom za aktywny udział w przedsięwzięciu, referentom za wygłoszone referaty, gościom za przybycie. Podkreślili, że to bardzo udane spotkanie odbyło się dzięki wieloletniej współpracy pomiędzy Instytutem Slawistyki PAN, Polskim Kulturalno-Oświatowym Towarzystwem „Odrodzenie” w Berdiańsku oraz Konsulatem RP w Charkowie.
Helena Krasowska
