Pracownicy Narodowego Rezerwatu „Zamki Ziemi Tarnopolskiej” odnaleźli archiwum zbaraskie z XVII-XX wieków w Krakowie. Osiemsetletni Zbaraż ma bardzo ciekawą, dramatyczną i heroiczną historię, którą tworzyli artyści i architekci, książęta i magnaci, żołnierze i hetmani. Inną sprawą jest to, jak tę historię opisują kronikarze i historycy.
Zbaraż nie jest wyjątkiem, wydarzenia z nim związane opisywali polscy, niemieccy, ukraińscy, tureccy, francuscy i inni wędrowcy i kronikarze. Szczególnym źródłem studiów historycznych są zapiski, prowadzone przez zakonników różnych zakonów, prowadzących pracę duszpasterską na tych terenach.
„Jednym z takich źródeł jest tak zwane „Archivum conventus Zbarasiensis”, na które natrafiliśmy w czasie opracowania monografii polskiego badacza ks. Józefa Kachela „Dzieje kościoła i klasztoru oo. bernardynów w Zbarażu (1628-1946)” – opowiada Wołodymyr Czajka, kierownik działu naukowo-badawczego rezerwatu. – Praca ta stała się podstawą przewodu doktorskiego i ks. Józef otrzymał tytuł doktora teologii w Rzymie. W monografii zaznaczono, że dane „Archiwum” znajdują się w prowincji oo. bernardynów w Krakowie. Zainteresowało nas jego odnalezienie i opracowanie nieznanych kart z historii miasta”.
W ramach programu nawiązania kontaktów Rezerwatu z międzynarodowymi organizacjami UE i prac w bibliotekach oraz archiwach w Polsce Wołodymyr Czajka i Rusłan Pidstawka odwiedzili Kraków. Ich pobyt został zorganizowany dzięki owocnej współpracy z dawnym mieszkańcem wioski Czarny Las pod Zbarażem, rektorem kościoła św. Mikołaja z Tolentino, o. augustianinem Janem Bernatem, który od dawna sukcesywnie zajmuje się działalnością charytatywną na rzecz odnowienia kościoła Matki Boskiej Siewnej w Czarnym Lesie. Obecnie pochodzący z początku XX w. kościół w Czarnym Lesie jest jedną z najlepiej odnowionych świątyń w województwie Tarnopolskim. Ojciec Jan zapewnił gościom zakwaterowanie w XVIII-wiecznym pałacu Erazma Jerzymanowskiego i wspólnie z o. Szymonem Piotrem Jankowskim służył im wszelką pomocą”.
