100-lecie odzyskania niepodległości przez nasz kraj jest okazją do przypomnienia, jak ważną rolę dla polskiej gospodarki i kultury odgrywały przed 1945 r. Kresy Wschodnie Rzeczypospolitej. Losy naszych rodaków, którzy od pokoleń żyli i gospodarowali na wschodzie zostały poddane w XX wieku wielu próbom przetrwania.
Okupacje, pacyfikacje miast i wsi, przymusowe deportacje na Sybir i do Kazachstanu, ludobójstwo, uchodźstwo na inne kontynenty pozostawiły traumę wśród tych, którzy doświadczyli okropności wojny oraz wielką zadrę współczesnym, tkwiącą od lat w naszym społeczeństwie.
Prezentowany Państwu „Album głubczyckich rodzin kresowych” jest kontynuacją podjętej tematyki, jaką zapoczątkowali w swoich trzech wcześniejszych publikacjach głubczyccy historycy – dr Arkadiusz Szymczyna i dr Katarzyna Maler. Zebrali w nich relacje od osób urodzonych na Kresach Wschodnich Rzeczpospolitej.
Album wydrukowano dzięki pomocy finansowej Powiatu Głubczyckiego i wsparciu technicznemu Urzędu Miejskiego w Głubczycach. Publikacja jest przede wszystkim zbiorem starych fotografii dokumentujących życie codzienne Zabużan, ich udział w uroczystościach kościelnych i państwowych, imprezach kulturalnych, czy też w służbie w jednostkach wojskowych Korpusu Ochrony Pogranicza. Jest również źródłem utrwalającym wspaniałą kulturę materialną, odebraną Polakom i pozostawioną za wschodnią granicą. Część zebranej dokumentacji fotograficznej ekspatriantów pochodzi z okresu powojennego, kiedy to z trudem musieli się przystosować do nowych warunków życia społeczno-politycznego na terenie powiatu głubczyckiego. Książka zawiera 458 stron, na których wyeksponowano ok. 900 fotografii i dokumentów udostępnionych przede wszystkim przez głubczyckich ekspatriantów oraz Powiatowe Muzeum Ziemi głubczyckiej. Album wypełniają mapy poglądowe, tabele i wykresy, które są ze sobą powiązane w taki sposób, aby ułatwić czytelnikowi lepsze zrozumienie problematyki przesiedleń, deportacji, eksterminacji oraz kierunków migracji naszych rodaków z Kresów Wschodnich.
Publikacja zbiega się również z 10. rocznicą powstania Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich Oddział w Głubczycach, którego prezesem jest Edward Wołoszyn. Działalność organizacji jest okazją do przypomnienia, jak ważną rolę odegrali i nadal odgrywają osadnicy zabużańscy w powojennej historii ziemi głubczyckiej i jak cenne wartości patriotyczno-wychowawcze kultywuje lokalne środowisko kresowe.
Album wypełniają liczne artykuły osób, które przez lata współpracowały z głubczyckim oddziałem TMLiKP-W. Wśród autorów tekstów, którzy zechcieli podzielić się swoimi odczuciami są: prof. Maria Kalczyńska – kierownik Katedry Badań nad Komunikacją i Społeczeństwem Wielokulturowym Politechniki Opolskiej, prof. Mieczysław Szustakowski z Politechniki Wrocławskiej – autor wielu publikacji opisujących historię Zbaraża, dr Katarzyna Maler – badaczka dziejów ziemi głubczyckiej i współautorka książek o Kresach Wschodnich, dr Barbara Górnicka-Naszkiewicz – badaczka kulturoznawstwa subregionu głubczyckiego, Ludmila Čajanova z Karniowa ze Związku Czeskich Wołynian, Amelia Mamczar – prezes Związku Kombatantów Rzeczpospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych w Głubczycach oraz prezes Związku Inwalidów Wojennych Rzeczypospolitej Polskiej w Głubczycach, Piotr Kopczyk – prezes Stowarzyszenia Miłośników Muzeum i Ziemi Głubczyckiej, Jan Wac – redaktor „Kalendarza Głubczyckiego” i „Głosu Głubczyc” oraz Maria Farasiewicz – wiceprzewodnicząca Rady Powiatu Głubczyckiego i animatorka kultury kresowej.
„Album głubczyckich rodzin kresowych” pomoże zrozumieć przede wszystkim młodzieży szkolnej, jak ważne jest dziedzictwo naszych przodków pozostawione za wschodnią granicą i tożsamość narodowa Polaków mieszkających obecnie na Ukrainie, Białorusi i Litwie.
Wydawca książki ma nadzieję, że dla wielu z nas pozostanie ona wyjątkowym źródłem wiedzy, do którego będziemy sięgać niejednokrotnie.
Arkadiusz Szymczyna
Tekst ukazał się w nr 24 (364), 29 grudnia 2020 – 14 stycznia 2021
