Wojna wiele zmieniła w codziennym toku życia nie tylko ludzi, ale też całych instytucji. Otóż tradycyjne Spotkanie Ossolińskie, które od roku 1996 odbywało się we Lwowie i zostało organizowane staraniem Lwowskiej Narodowej Biblioteki Naukowej Ukrainy im. Wasyla Stefanyka (LNNBU im. W. Stefanyka) oraz Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, zostały gościnnie przeniesione do Wrocławia. 31 maja 2022 roku na kolejne 97. Spotkanie Ossolińskie zaprosili wszystkich chętnych dyrektor ZN im. Ossolińskich Adolf Juzwenko i dyrektor LNNBU im. W. Stefanyka Wasyl Fersztej. Spotkanie odbyło się w historycznym refektarzu Wrocławskiego Ossolineum przy ul. Szewskiej 37 i było dostępne on-line na facebooku. Jak zawsze czynny udział w organizacji Spotkania Ossolińskiego wzięła Wiktoria Malicka, przez wiele lat przedstawiciel ZN im. Ossolińskich we Lwowie, zaś obecnie pełniąca funkcję pełnomocnika d/s współpracy z zagranicą Wrocławskiego ZN im. Ossolińskich.
Warto przypomnieć, że najpierw epidemia koronawirusa, a później agresja rosyjska przerwały tak treściowo cenne intelektualne Spotkania Ossolińskie, które odegrały również wybitną rolę w rozwoju ukraińsko-polskich kontaktów kulturowych we Lwowie. Przez owe niesprzyjające okoliczności w 2021 roku odbyło się tylko jedno Spotkanie Ossolińskie, na którym została zaprezentowana praca polskich i ukraińskich historyków sztuki i naukowców p.t. „ Rysunki artystów polskich z Muzeum Lubomirskich we Lwowie”. Wtedy LNNBU im. W. Stefanyka gościła autorkę tej monografii Anitę Soroko, kustosza ZN im. Ossolińskich we Wrocławiu. Obecnie Wrocław gości lwowskich naukowców, mianowicie profesora Uniwersytetu Lwowskiego Mychajla Hnatiuka i dyrektora generalnego LNNBU im. W. Stefanyka Wasyla Ferszteja. Tematem 97. Spotkania Ossolińskich była: „Aktualność twórczości Wasyla Stefanyka – spojrzenie z Polski i Ukrainy”. Omówiono problemy twórczości Wasyla Stefanyka na przykładzie nowego tomu jego powieści pt. „Wasyl Stefanyk. Utwory wybrane”, który został poświęcony 150-leciu urodzin pisarza i opracowany wspólnie przez zespół autorów polskich i ukraińskich. Redaktorem publikacji i autorem przedmowy jest prof. Mychajło Hnatiuk, autorem przekładu polskiego prof. Katarzyna Kotyńska, zaś prof. Agnieszka Matusiak napisała posłowie. Wspólna praca zaowocowała pięknym tomem, którego prezentacja po raz kolejny ukazała owocne partnerskie stosunki lwowskich i wrocławskich naukowców i instytucji.
97. Spotkanie Ossolińskie zainaugurował Adolf Juzwenko, dyrektor ZN im. Ossolińskich, który z pewną nutką nostalgii przypomniał historię Spotkań Ossolińskich we Lwowie od roku 1996 i swojej współpracy z kolejnymi kierownikami LNNBU im. W. Stefanyka. Dyrektor A. Juzwenko podkreślił, że droga do wzajemnego zrozumienia i płodnej współpracy naukowej nie była prostą i „bardzo trudno było przekształcić argumenty każdej strony w dialog”. Najpierw tego dialogu nie było, ale zaczęły się Spotkania Ossolińskie i dialog udało się nawiązać. Bardzo wymowny był moment, kiedy dyrektor Juzwenko na jednym z pierwszych Spotkań mówił do ukraińskich intelektualistów o tym, jak nawiązać ściślejsze kontakty z naukowcami z Polski, z Unią Europejską. I wtedy obecny na Spotkaniu konsul rosyjski we Lwowie wystąpił ze sprzeciwem, ale właśnie dyrektor Juzwenko mu odpowiedział: „Panie konsulu, tu Ukraińcy sami powinni zabrać głos, nie pan ma im podpowiadać, co oni mają robić”. Owa replika spotkała się z gorącym przyjęciem ze strony zebranych na sali Ukraińców i ich oklaskami.
Ze swojej strony Wasyl Fersztej, dyrektor LNNBU im. W. Stefanyka podziękował ZN im. Ossolińskich za organizację 97. Spotkania Ossolińskiego, zaś państwu i narodowi polskiemu za ogromne wsparcie dla Ukrainy i Ukraińców w tak trudnym dla Ukrainy czasie. Symboliczny jest temat spotkania – twórczość Wasyla Stefanyka, wybitnego ukraińskiego pisarza, działacza społecznego, patrona lwowskiej biblioteki naukowej. Obchodziliśmy w 2021 roku we Lwowie jubileusz 150-lecia naszego patrona bardzo uroczyście, zaś prezentowana książka jest również pokłosiem uszanowania twórczości ukraińskiego pisarza ze strony polskich i ukraińskich intelektualistów. W prezentowanym tomie zebrano autentyczne teksty publikowane przed 1936 rokiem, rokiem śmierci Stefanyka, czyli są to teksty bez późniejszej cenzury radzieckiej, która chciała zrobić ze Stefanyka pisarza proletariackiego, piewcę przyjaźni Ukraińców z Ukrainy zachodniej ze Związkiem Radzieckim. Owe fałszywe mity obalono w niepodległej Ukrainie i prezentowana wspólna praca polskich i ukraińskich naukowców podkreśla to po raz kolejny. Pod tym względem bardzo treściwe są przedmowa do tomu prof. M. Hnatiuka i posłowie prof. A. Matusiak.
Oryginalność języka i stylu literackiego Wasyla Stefanyka niezwykle umiejętnie swoim przekładem podkreśliła dla polskiego odbiorcy prof. K. Kotyńska. Idea opracowania i wydania książki wynikła podczas wspólnych rozmów z dyrektorem Adolfem Juzwenką, zaś realizacja stała się możliwa dzięki współpracy pracowników lwowskiej NNBU im. W. Stefanyka i ZN im. Ossolińskich. Dla Ukraińców bardzo ważną jest polska wizja, polski punkt widzenia twórczości Wasyla Stefanyka. W pierwszej kolejności mamy na celu prawdziwe, współczesne odczytanie Stefanyka. Profesor Mychajło Hnatiuk podkreślił, że Wasyl Stefanyk był pisarzem głębokim, pracował bardzo intensywnie. Był również twórcą, który gorąco kochał swój naród i swój rodzinny kraj – Pokucie. Ale też wyrastał i tworzył w środowisku wielonarodowościowym, wielokulturowym. Zwłaszcza podczas studiów medycznych w Krakowie na Uniwersytecie Jagiellońskim. Polskie otoczenie krakowskie miało wielki wpływ na formację jego osobowości. Utrzymywał w Krakowie stosunki przyjacielskie z przedstawicielami polskiej elity intelektualnej. Profesor Katarzyna Kotyńska zauważyła, że dla niej praca nad zbiorem dzieł wybranych Wasyla Stefanyka była bardzo pouczającą przygodą autorską. Stefanyk pisał w dialekcie pokuckim i potrzebne było twórcze podejście przy tłumaczeniu tak szczególnego tekstu, żeby również w języku polskim zachować cały urok stefanykowskiej prozy. Barwny świat języka twórczości Stefanyka, jego ekspresjonistyczny rytm i styl opowieści miały być zachowane również w przekładzie polskim. Było to naprawdę niełatwe wyzwanie. Język prozy Stefanyka jest niezwykle bogaty i teraz czytelnik polski sam może ocenić jak zespołowi udało się to zachować w omówionej publikacji.
Na zakończenie 97. Spotkania Ossolińskiego dyrektor Adolf Juzwenko podsumował, że z faktu czasowego przeniesienia imprezy do Wrocławia powinni również odnieść korzyść Polacy. Mianowicie Polacy mają szansę dokładniej poznać kulturę i literaturę ukraińską. Tego generalnie mówiąc, Polakom brakuje. Na pewno, kiedy wrócimy ze Spotkaniami do Lwowa, przyjedziemy w tym aspekcie lepiej przygotowani.
Na uczestników Spotkania Ossolińskiego czekała jeszcze jedna niespodzianka. Dyrektor lwowskiej NNBU im. W. Stefanyka Wasyl Fersztej poinformował zebranych, że jego kolega dyrektor ZN im. Ossolińskich Adolf Juzwenko po wielu latach kierowania Ossolineum Wrocławskim postanowił przejść na emeryturę. Dyrektor W. Fersztej od siebie osobiście i wszystkich pracowników lwowskiej biblioteki wręczył Adolfowi Juzwence dyplom gratulacyjny z gorącymi podziękowaniami za długoletnią i owocną współpracę. Wieloletnia praca Adolfa Juzwenki na stanowisku dyrektora Ossolineum była wypełniona troską o rozwój zakładu w warunkach współczesnych, jak również o powrót do źródeł i kontynuację wspaniałych osiągnięć legendarnych przedwojennych dyrektorów lwowskiego Ossolineum.
Dyrektor Wasyl Fersztej wręczył zakładowi Narodowemu im. Ossolińskich medal pamiątkowy wybity na pamiątkę 150-lecia urodzin pisarza. Ten dar dla Zakładu przekazała osobiście rodzina Wasyla Stefanyka czyli jego prawnukowie mieszkający we Lwowie.
Jurij Smirnow
Tekst ukazał się w nr 12 (400), 30 czerwca – 28 lipca 2022
