18 czerwca 1792 roku miała miejsce wielka bitwa w obronie Konstytucji 3 maja. Wojsko Rzeczypospolitej, dowodzone przez bratanka króla Stanisława Augusta księcia Józefa Poniatowskiego, wycofując się spod Połonnego stoczyło bitwę z wojskami rosyjskimi, dowodzonymi przez generała Iraklija Morkowa, na polach pomiędzy Szepietówką, Horodyszczem a Zieleńcami.
W pierwszej fazie bitwy moskalom udało się przerwać pierścień obrony polskiej piechoty w centrum, ale ogień artylerii zmusił ich do odwrotu i bitwa została wygrana przez polskie wojsko. Po stronie Polaków walczyła 2 Brygada Ukraińska pod dowództwem gen. Michała Wielhorskiego. Straty po stronie polskiej wyniosły około 800 żołnierzy, a po rosyjskiej – 3 000.
Po zwycięskiej bitwie król Stanisław August Poniatowski ustanowił order Virtuti Militari, który początkowo miał wygląd srebrnych medali. Pierwszymi dwoma odznaczeni zostali książę Józef Poniatowski i Tadeusz Kościuszko, który wykazał się podczas walki. Uroczysta dekoracja medalami odbyła się na polach pod Ostrogiem.
fot. Dmytro Antoniuk
Po 230 latach do wioski Zieleńce (rejon starokonstantynowski obw. chmielnickiego) przyjechali liczni goście. Oprócz przedstawicieli władz lokalnych w uroczystościach u stóp obelisku na cześć zwycięstwa wojsk polskich udział wzięli ambasador RP na Ukrainie Bartosz Cichocki, mer Starokonstantynowa Mikołaj Melnyk, członkowie polskich towarzystw, duchowieństwo i wojskowi.
Przemawiając, ambasador Cichocki podkreślił znaczenie zwycięstwa pod Zieleńcami, które ważne jest szczególnie dziś, gdy Ukraina walczy z tym samym wrogiem, co i w XVIII wieku. Do tych słów nawiązywali również inni mówcy. Symbolicznym był i ten fakt, że wspólnie modlitwy za poległych w walce odmówili kapłan Prawosławnej Cerkwi Ukrainy i ksiądz-franciszkanin.
fot. Dmytro Antoniuk
Uroczystości uzupełniła również ekspozycja, poświęcona bitwie pod Zieleńcami i ustanowieniu orderu Virtuti Militari. Przygotowana została przez artystę Ołeksija Rudenkę przy wsparciu muzeum rodziny Szeremetiewych i Instytutu Polskiego z Kijowa. Obecnie wystawiona została w salach zamku w Międzybożu.
Na uroczystościach obecny był dyrektor generalny rezerwatu „Międzybóż” Oleg Pohoriłeć. Autorowi wraz z nim i historykiem Olegiem Odnorożenko, krajoznawcą Ihorem Zapadenką oraz Ołeksijem Szeremetiewym i Ołeksijem Rudenką udało się pojechać na faktyczna pole bitwy i tam uczcić pamięć poległych.
Możliwie, że w tym miejscu w przyszłości powstanie jeszcze jeden pomnik zwycięskiej bitwy wojsk Rzeczypospolitej nad Rosjanami.
Dmytro Antoniuk
Dmytro Antoniuk
Dmytro Antoniuk. Autor licznych przewodników po Ukrainie oraz książki w dwóch tomach "Polskie zamki i rezydencje na Ukrainie". Inicjator dwóch akcji społecznych związanych ze zbiórką środków na remont zamku w Świrzu w latach 2012-2013. Tłumacz z języków polskiego, angielskiego i niemieckiego. Stypendysta Programu "Gaude Polonia" w roku 2016, w ramach którego przetłumaczył księgę Barbary Skargi "Po wyzwoleniu: 1944-1956", która ukazała się po ukraińsku w wydawnictwie "Knyhy XXI". Razem z Pawłem Bobołowiczem był autorem akcji "Rok 1920: Pamięć w czasach pandemii", w wyniku której powstała mapa interaktywna miejsc pamięci na Ukrainie oraz foldery, wydane przez Konsulaty RP we Lwowie i Winnice. Od listopada 2020 roku jest autorem i prowadzącym audycji radiowej na Radio WNET - "Wspólne Skarby". Stały autor Kuriera Galicyjskiego od 2008 roku.
