W prasie lwowskiej z okresu międzywojennego znaleźć można wiele informacji o wydarzeniach nie tylko w mieście, w Polsce i na świecie. Interesujące są wiadomości regionalne z okolic Lwowa, małych miasteczek powiatowych i wiosek. Oddaje to atmosferę nie tylko życia wielkomiejskiego, ale i tego prowincjonalnego.
Wśród prasy lwowskiej wiele takich informacji można znaleźć w Słowie Polskim, codziennej gazecie, która miała przeważnie 8 (niekiedy 12) stron, stąd i więcej miejsca na tego rodzaju informacje. Gazeta Lwowska, czy Ilustrowany Kurier Codzienny, Kurier Lwowski czy Głos, więcej uwagi zwracały na wydarzenia lwowskie, a jeżeli już spoza miasta – to były to przeważnie wydarzenia kryminalne, czyli to wszystko co wzbudzało sensację i dodawało nakładu czasopismu.
W Słowie Polskim za rok 1926 możemy znaleźć takie informacje:
Żółkiew. O prawa języka polskiego. Urząd gminy Ruda Krechowska tutejszego powiatu używa pieczęci z napisem polsko-ruskim, mimo, że wójtem jest Polak.
Sichów. Kurs rolniczo-oświatowy. Z inicjatywy tut. inteligencji urządzono w naszej gminie kurs rolniczo-oświatowy z wykładami o pszczelnictwie, hodowli drobiu, warzywnictwie i sadownictwie, a na zakończenie o współczesnej Polsce. Wygłoszone wykłady, urozmaicone przeźroczami, przyniosły prawdziwą korzyść uczestnikom, rekrutującym się nie tylko z Sichowa, ale z Pasiek, Kozielnik i Zubrzy. Prelegentami byli znani inż. Weber, inż. Pelz i inspektor Grochowski.
Stryj. Walne zgromadzenie Pol. Związku Kolejowców. Walne zgromadzenie Związku w Stryju odbyło się w sali Czytelni kolejowej. Po wysłuchaniu sprawozdania p. Erazma Semkowicza stwierdzono szkodliwość rozdziału mandatów do rady komisarza rządowego miasta według klucza partyjnego, względy bowiem gospodarcze, a nie intrygi polityczne powinne być decydującymi przy wyborze członków Rady. Walne zgromadzenie RZK wyraziło zaufanie p. sen. Semkowiczowi w dopilnowaniu interesów PZK.
Jaworów. Wiec Związku Ludowego Narodowego. W Jaworowie w sali Domu Sokoła odbyło się zebranie obywatelskie koła ZLN, w którym wzięły udział liczne rzesze miejscowej i okolicznej ludności wszystkich stanów. Zagaił zebranie przewodniczący ZLN dyr. Gnoiński. Referat o politycznym i ekonomicznym stanie Państwa wygłosił poseł Stanisław Majewski. Wezwał on zebranych, aby idąc z pomocą rządowi i ciałom prawodawczym, współdziałali w zwalczaniu objawów i faktów istniejących jeszcze, a wynikłych w niezdrowym okresie powojennym, które rozkładają moralnie społeczeństwo, niszczą ustrój gospodarczy kraju i podkopują byt Państwa.
Powaga, licująca zawsze wszystkie tut. wiece i zebrania ZLN, panowała i na tym wiecu. Daje ona świadectwo, że społeczeństwo zdaje sobie dokładnie sprawę z wysiłków ZLN by niedomagania polityczne i ekonomiczne jaknajrychlej usunąć.
Mościska. Zebranie obywatelskie. Odbyło się tu zebranie obywatelskie, na którym referat o sytuacji gospodarczej wygłosił poseł dr. Bolesław Bator, członek klubu ZLN. Było to pierwsze zebranie poselskie od czasów wyborów. Powiat silnie zagrożony jest przez większość ruską i winien doznawać większej opieki od naszych panów posłów. Przemówienie posła p. Rowickiego, w którym oświadczył, że należy zredukować ilość posłów do 200, przez co wzmocni się sprawność Sejmu, przyjęli zebrani grzmotem oklasków.
Żurawno. Wiec obywatelski. Odbył się tu wiec obywatelski, na którym po referacie K. ks. Czartoryskiego uchwalono rezolucje mieszkańców Żurawna i okolic w liczbie 250 osób, że należy dążyć do zmiany ordynacji wyborczej i zmniejszenia ilości posłów o połowę. Rząd powinien przystąpić niezwłocznie do budowy mostu na Dniestrze w Żurawnie.
Zbaraż. Akademia ku czci Reymonta i Żeromskiego. Staraniem miejscowego koła TNSW odbyła się uroczysta akademia ku czci Reymonta i Żeromskiego. Cechy twórczości obu pisarzy i ich zasadnicze idee przedstawił prof. Wilk ze Lwowa. Dwa dłuższe wyjątki z dzieł tychże twórców wygłosili uczniowie tut. gimnazjum, a chór męski prof. Długoszewskiego odśpiewał szereg pieśni. W programie były produkcje solowe p. Słupka.
Jaworów. Wykłady uniwersyteckie. Z inicjatywy miejscowego koła TNSW powstał w Jaworowie Komitet Powszechnych Wykładów Uniwersyteckich i Politechnicznych. Wobec licznie zebranej publiczności i młodzieży szkolnej odbył się pierwszy wykład pt. „Granice Polski”. W następnych tygodniach odbędzie szereg wykładów, głównie z dziedziny życia gospodarczego i biologii stosowanej.
W poszczególnych numerach mamy całe kolumny kronik regionalnych. Z kroniki stanisławowskiej możemy dowiedzieć się m.in.:
Pobyt gen. Sikorskiego. Czterodniowy pobyt gen. Sikorskiego był dla tutejszego garnizonu wojskowego egzaminem ze sprawności i gotowości bojowej, przyznać trzeba ciężkim. Już w dniu przyjazdu po południu gen. Sikorski odbył ćwiczenie z 6 brygadą kawalerii. Dowódca O.K. a z nim i wojsko, ludność cywilna przyjęła generała bardzo serdecznie, dając temu niedwuznaczny wyraz w czasie defilady załogi.
Akademia ku czci St. Reymonta odbędzie się w sali T-wa Moniuszki. W programie produkcje chóru i orkiestry, recytacje wyjątków z pism Reymonta, przemówienie i śpiew solowy. Publiczność nasza uczciła pamięć wielkiego pisarza przez tłumne przybycie na akademię.
Z teatru. Ubiegłej soboty i niedzieli nasz teatr wystawił komedię pt. „Ładna historia”. Dość oklepane już i stare motywy i środki tego francuskiego utworu znudziły już widocznie i naszą publiczność, skoro okazała się, szczególnie w sobotę, niełaskawa na nasz teatr. Niemniej jednak – już chociażby dla samej doskonałej gry całego zespołu, warto poświęcić tych parę, nieco przydługich godzin.
Imieniem wdzięcznej publiczności prosimy o skracanie niemożliwie długich antraktów, które z reguły trwają po 30-40 minut.
Mamy też Kronikę drohobycką:
Apel na czasie. Na murach miasta pojawiła się odezwa tut. stowarzyszeń przemysłowych szewców i krawców wzywająca ogół obywateli do bojkotu towarów zagranicznych, a popieraniu wytwórczości krajowej. „Wskazując na wzrastającą klęskę bezrobocia – mówi słusznie wspomniana odezwa – jedną z przyczyn tej klęski jest zakorzeniony u nas nałóg kupowania towarów zagranicznych, nawet w zakresie artykułów codziennej potrzeby, mimo, że nasz przemysł krajowy i rękodzieło są w stanie swoimi wytworami potrzeby te zaspokoić, nie ustępując wcale ani jakością, ani dobrocią, ani nawet ceną swoich wyrobów towarom zagranicznym. W ten sposób corocznie odpływa z naszego kraju setki milionów, rujnując nasza walutę, dobrobyt społeczeństwa i całe Państwo”. Oby ten apel znalazł oddźwięk należyty w naszym społeczeństwie.
Z zamążpójściem ostrożnie! W ostatnich dniach żydowskie sfery towarzyskie naszego miasta poruszone zostały nową sensacją. Oto, jak krążą wersje, znana tut. żydowska piękność wyszedłszy niedawno za mąż również za niebrzydkiego eleganckiego współwyznawcę – światowca, zawiodła się srodze. Czuły bowiem mąż zawiózłszy ją do Argentyny, okazał się tamże pospolitym handlarzem żywym towarem, sprzedając swą żonę tamtejszym swoim kolegom po fachu – za cenę 8.000 dolarów.
W rubryce Kronika przemyska czytamy:
Matura. Egzamin dojrzałości w gimnazjum im. prof. K. Morawskiego odbędzie się pisemny 6 maja br., a ustny 16 tego samego miesiąca.
Skazani za judasza. Onegdaj w sądzie okręgowym rozegrał się epilog dubieckiej sprawy judaszowej. Oto jej przebieg. W 1920 roku powstał w Dubiecku zwyczaj wieszania Judasza w nocy z wielkiej środy na wielki czwartek. Aż do roku 1925 Judasza wieszano bez większych zaburzeń i zdarzeń małomiasteczkowych. Byłoby się zatem „wieszanie Judasza” odbyło spokojnie i w 1925 roku, gdyby nie nakaz starostwa, które zaleciło policji, ażeby za wszelka cenę nie dopuściła do obchodzenia tego zwyczaju, drażniącego nie wiadomo dlaczego ludność żydowska. Mieszkańcy Dubiecka z przekory postanowili powiesić dwóch Judaszów. Lecz wykonać było trudniej, bo zebrani policjanci odbili manekiny-Judasze prowadzone na śmierć. Następstwem tego były awantury całonocne w miasteczku i aresztowanie kilkunastu osób za zbrodnię zakłócania spokoju publicznego. Z oskarżonych stanęło przed sądem 10 osób, z których dwie zostały skazane na pięć dni aresztu z zamianą na grzywnę.
Zatwierdzenie celibatu. „Ukraińskij Hołos” dowiaduje się z pewnego źródła, że Watykan przysłał do ruskich biskupów pismo, którem zatwierdza wprowadzony teraz samowolnie celibat dla gr. kat. duchowieństwa. Za prawdziwość doniesienia „Hołos” bierze odpowiedzialność dodając, iż do sprawy „likwidacji unii” jeszcze powróci.
Mamy też rubrykę „Listy z Łucka”, z których można przeczytać m.in.:
Koncert wokalno-taneczny. Onegdaj w sali miejskiego teatru w Łucku odbył się koncert wokalno-taneczny z udziałem p. St. Gruszczyńskiego, tenora opery warszawskiej, baletu tejże opery w osobach p. M. Wilamowskiej i p. Zajlicha oraz pianisty prof. konserwatorium p. Szymanowskiego. Doborowy program i znakomite jego wykonanie przyjęła licznie zebrana na koncercie publiczność bardzo serdecznie.
Modelarnia lotnicza. Staraniem komitetu powiatowego LOPP zorganizowano w Łucku modelarnię lotniczą. Uczniowie szkół pod kierunkiem fachowego instruktora z zajęciem pracują nad sporządzaniem modeli lotniczych.
Opracował Krzysztof Szymański
Tekst ukazał się w nr 21 (217) 18–27 listopada 2014
