W obszernym holu ukraińskiego Muzeum Narodowego im. Andrzeja Szeptyckiego odbyła się poplenerowa wystawa prac młodych ukraińskich, polskich i białoruskich malarzy religijnych. Staraniem organizatorów publiczności pokazano ikony namalowane podczas wyjazdów artystów do Nowicy w Bieszczadach i Zamłynia na Wołyniu.
W 2013 roku w Nowicy odbyły się V Międzynarodowe Warsztaty Pisania Ikon, zorganizowane wspólnie przez Stowarzyszenie Przyjaciół Nowicy, Bractwo Sarepta i Katedrę Sztuki Sakralnej lwowskiej ASP. Komisarzem tegorocznej wystawy był prof. Roman Wasyłyk, kierownik katedry lwowskiej ASP, znany artysta-malarz, entuzjasta odrodzenia sztuki sakralnej na Ukrainie, wychowawca kilku pokoleń młodych ukraińskich malarzy tworzących sztukę sakralną. Tegoroczne warsztaty odbyły się pod patronatem honorowym Ministerstwa Spraw Zagranicznych RP. Tematem warsztatów były wizerunki świętych – męczenników i wyznawców. W plenerze wzięło udział 32 uczestników z Ukrainy, Polski i Białorusi. Wizerunki ikonograficzne powstają według kanonu, który zakłada, że ikona powstaje w modlitwie. Każdy dzień plenerowy rozpoczynał się modlitwą, na koniec dnia była odprawiana msza św. Spotkania w Nowicy są nie tylko spotkaniem malarzy, ale też chrześcijan różnych obrządków – rzymskokatolickiego, greckokatolickiego i prawosławnego. Wspólnie przeżywają i kontemplują Słowo Boże. Artyści zajęci doskonaleniem warsztatu odbywają też wspólne rozważania, rozmowy i modlitwy. Takim sposobem powstaje wspólnota bliskich sobie ludzi różnych narodowości i różnych obrządków.
Ich pracy i odosobnieniu sprzyja położenie miejscowości: Nowica położona jest w górach, z dala od codziennego zgiełku. Warto przypomnieć, że jest to rodzinna miejscowość Ihora Antonycza, znanego ukraińskiego poety.
Twórczość młodych malarzy obfituje w oryginalne dzieła i jest cennym wkładem w rozwój współczesnej sztuki sakralnej. Poziom wiedzy teoretycznej uczestników uzupełniają wykłady historyków sztuki na określone tematy. W tym roku wykład wygłosił Jarosław Gemza, kierownik działu ikon muzeum-zamku w Łańcucie. Jego „Żywoty i charakterystyki ikonograficznych wizerunków męczenników i wyznawców”, otoczonych szczególną czcią przez wiernych kościoła wschodniego pomogły artystom w ich pracy.
Kolejne, dwutygodniowe warsztaty „Święci ojcowie Wołynia” odbyły się w integracyjnym centrum Caritas we wsi Zamłynie na Wołyniu. Wśród organizatorów warsztatów są Konsulat Generalny RP w Łucku, wołyńska organizacja Stowarzyszenia Plastyków Ukrainy, Związek Polskich Artystów Plastyków okręgu warszawskiego. Warsztaty objęli swoim patronatem honorowym rzymskokatolicki biskup Stanisław Szyrokoradiuk, administrator diecezji łuckiej i biskup Jozafat Howerla – greckokatolicki egzarcha łucki. W warsztatach uczestniczyło 20 artystów z Ukrainy i Polski. Bardzo ważnym aspektem spotkania w Zamłyniu było prowadzenie dialogu pomiędzy artystami, którzy malują na ten sam temat, lecz należą do różnych obrządków chrześcijańskich. Artystom z Polski pomogło to głębiej zrozumieć świat wschodniego chrześcijaństwa, historię cerkwi na Wołyniu. Niezwykle cenną była wymiana pomysłów i doświadczeń. Organizacja pleneru stała się wspaniałym przykładem współpracy twórczej organizacji pozarządowych z Polski i Ukrainy. Twórcza i nieoficjalna atmosfera takich spotkań często jest znacznie bardziej pożyteczna od oficjalnych konferencji czynników państwowych.
Ekspozycje ikon i obrazów, powstałych podczas warsztatów, pokazywane są na wielu wystawach w Polsce i na Ukrainie. Dla odbiorcy sztuki ikonograficznej jest to możliwość zgłębienia tematu i świata postaci świętych, zapoznanie się z poszukiwaniami twórczymi współczesnych malarzy religijnych. Sztuka trafia do tysięcy Polaków i Ukraińców. Podczas pięciu plenerów w Nowicy namalowano ponad 250 ikon, wystawionych później na 20 wystawach. Obejrzało je ponad 20 tys. Polaków, Ukraińców i Białorusinów.
Wspomniano o tym na uroczystym otwarciu wystawy poplenerowej we Lwowie. Swoją obecnością wystawę zaszczycił konsul generalny RP we Lwowie Jarosław Drozd i konsul z Łucka – Krzysztof Sawicki, przedstawiciele władz wojewódzkich i miejskich, profesorowie lwowskiej ASP i Uniwersytetu Warszawskiego oraz organizacji pozarządowych, które brały udział w organizacji obu plenerów.
Jurij Smirnow
Tekst ukazał się w nr 23–24 (195–196) za 20 grudnia 2013–16 stycznia 2014
