30 listopada, w dzień św. Andrzeja, w aurze zimowej zawiei odbyła się w Sankt Petersburgu niezwykła uroczystość odsłonięcia pomnika pamięci wybitnego Polaka – uczonego, filozofa, poety – Teodora Szumowskiego (1913 – 2012).
W książce „Polacy w Sankt Petersburgu”, wydanej w 2012 pisaliśmy, że w 2013 będziemy obchodzić 100. rocznicę urodzin znanego orientalisty. Zmarł, nie doczekawszy się jubileuszu, w dniu 28 lutego 2012.
Odszedł człowiek po przeżyciu całego wieku: okrutnego w stosunku do niego i jego rodziny – Polaków z Żytomierza, skąd po wybuchu I wojny światowej udali się do Azerbejdżanu (Polacy w Azerbejdżanie czczą to nazwisko w szczególny sposób), gdzie znaleźli 
przysłowiowy kawałek chleba – ojciec w charakterze księgowego, matka jako nauczycielka muzyki.
Po krótkim pobycie z najbliższymi, matka Amelia wyjechała do Żytomierza, do obłożnie chorego ojca. Powrót do rodziny trwał 13 lat. Wojenna tułaczka, brak łączności z najbliższymi sprawił, że po odnalezieniu trzech synów i męża odeszła na skutek chorób i cierpień.
Teodor (mówiono na niego również Tadek) dziecięce lata spędzał na odwiedzaniu starych cmentarzy azerskich, próbach odczytywania arabesek i napisów na płytach nagrobkowych.
Starszy brat, niezwykle uzdolniony muzycznie, grał na własnoręcznie zrobionych skrzypcach, zaś Tadek grał na gitarze i śpiewał azerskie pieśni. Mijały lata. Młody Teodor Szumowski zgłosił się do pracy w kopalni węgla, skąd pisał listy do znanych mu z prasy uczonych orientalistów. Los połączył go na długie lata pracy naukowej i wyrzeczeń łagiernych z innym wybitnym Polakiem – orientalistą Ignacym Kraczkowskim.
W 1938, w Leningradzie został aresztowany za to, że był Polakiem (mówił o tym wielokrotnie publicznie) i zesłany za działalność wywrotową z synem poetki Anny Achmatowej – Lwem Gumilowem. Pomijam lata upokorzeń i powtórnego zesłania, trudności z uznawaniem jego osiągnięć naukowych w okresie sowieckim.
