Niedawno, będąc w tłumackim rejonie i dokumentując stare kościoły rzymskokatolickie, zostałem zaszokowany. Zwróciłem uwagę na dekorację bramy wejściowej na dziedziniec ogromnej cerkwi należącej do obrządku ukraińskiego prawosławia autokefalicznego we wsi Kutyszcze. Sytuacja była bezprecedensowa: bramę wieńczyła stara monstrancja.
Wiele już dziwactw widziałem…, ale tego nie można zostawić bez komentarza.
Monstrancja jest naczyniem liturgicznym, służącym w liturgii katolickiej do umieszczania w nim konsekrowanej hostii, celem wystawiania na ołtarz podczas nabożeństw, adoracji, błogosławieństwa Najświętszym Sakramentem oraz w czasie procesji eucharystycznych, szczególnie w czasie uroczystości Bożego Ciała. Monstrancje służą do błogosławieństwa wiernych Najświętszym Sakramentem, a również są wystawiane na Bożym Grobie do adoracji.
Umieszczona na bramie we wsi Kutyszcze monstrancja – to zachowana „Gloria” z XIX wieku z repozytorium dla hostii. Brak tam stopy (podstawy monstrancji). Możliwe, że jest w starej opuszczonej cerkwi lub została zagubiona po 90 roku. W komplecie zachowały się dekoracje, a nawet oryginalne szkiełka repozytorium.
Można przypuszczać, że nasi bracia prawosławni wykorzystali to naczynie nieświadomie. Jednak zadziwia jedna rzecz. Obecni właściciele obiektu doskonale zdają sobie sprawę do czego on służył. Budując bramę i dekorując ją krzyżem i monstrancją w repozytorium umieścili białą szmatkę – na wzór Wystawienia Najświętszego Sakramentu w kościele katolickim.
Nie trzeba tu przypominać, że każde naczynie liturgiczne może być wykorzystywane do właściwych elementów liturgii, a nie może służyć jako dekoracja zewnętrzna bądź w celach świeckich. Mam nadzieję, że ten przedmiot wkrótce znajdzie swoje właściwe miejsce pośród odpowiednich przedmiotów liturgicznych i będzie zdjęty z bramy cerkwi.
Ksiądz Marian Skowyra
