„Nic dla siebie, wszystko dla Boga i bliźniego”. Święty arcybiskup Józef Bilczewski we wspomnieniach. Opracowanie, wstęp, przypisy, indeksy i wybór ilustracji ks. Józef Wołczański, Lwów-Kraków 2016, ss. 515 + fotografie.
Życie i działalność św. abp. Józefa Bilczewskiego (1860-1923), profesora i rektora Uniwersytetu Lwowskiego, znakomitego uczonego i wybitnego pisarza, metropolity lwowskiego obrządku łacińskiego w latach 1900-1923, związane jest z aktualnie istniejącymi trzema jednostkami administracji kościelnej: diecezją bielsko-żywiecką – przez fakt urodzenia w Wilamowicach, archidiecezją krakowską – przez studia i święcenia kapłańskie oraz z archidiecezją lwowską – przez dojrzałe lata życia i misję Pasterza lokalnego Kościoła. Charakterystyczne, że jedynie w pierwszej z wymienionych instytucji kościelnych, św. Józef Bilczewski cieszy się niesłabnącym kultem, głęboką czcią i adoracją, czego dowodem są liczne nadzwyczajne łaski zyskiwane dzięki Jego pośrednictwu u Pana Boga.
Prezentowana książka przynosi niezwykle cenny materiał źródłowy, a mianowicie wspomnienia ludzi – bezpośrednich świadków życia lwowskiego metropolity. Gromadzono je we Lwowie jeszcze przed II wojną światową z myślą o planowanym procesie beatyfikacyjnym, ale nigdy wcześniej nie doczekały się publikacji. Tymczasem stanowią one oryginalne informacje ilustrujące głębokie życie religijne hierarchy, odsłaniają cechy charakteru i temperamentu, ilustrują żarliwy patriotyzm Polaka z epoki zaborów, ale i niepodległej Rzeczpospolitej, przybliżają imponujący rozmach duszpasterski Pasterza na Kresach Wschodnich Ojczyzny, ukazują Jego wrażliwość na ludzką biedę w aspekcie moralnym i materialnym.
Publikacja ta stanowi zarazem nieocenione źródło do poznania motywacji jak również konsekwentnej woli realizacji inicjatyw św. Józefa Bilczewskiego na różnych obszarach aktywności: rozbudowy sieci parafii rzymskokatolickich i budowy przeszło 300 świątyń dla wiernych polskiego pochodzenia zagrożonych utratą tożsamości religijno-narodowej przez ekspansję żywiołu ukraińskiego, propagowania kultu Najświętszej Maryi Panny i świętych, mecenatu względem stowarzyszeń katolicko-robotniczych oraz ascetyczno-religijnych, dialogu międzyobrządkowego Kościoła łacińskiego, Cerkwi greckokatolickiej i Kościoła ormiańskokatolickiego, pełnej szacunku tolerancji dla społeczności zamieszkujących teren Małopolski Wschodniej: Żydów, Rosjan, Ukraińców, Niemców itd.
Wydaje się, że lektura książki wzbogaci naszą wiedzę nie tylko o randze Osoby i misji św. Józefa Bilczewskiego, ale nadto zapozna czytelników ze skomplikowanym układem stosunków społeczno-politycznych jak też kościelno-religijnych przełomu XIX/XX wieku w Galicji/Małopolsce Wschodniej, w kontekście których lwowski metropolita realizował się jako Człowiek, Kapłan, Pasterz i Polak.
KG
Tekst ukazał się w nr 5 (273) 17 marca – 10 kwietnia 2017
