W pierwszy poniedziałek listopada w Narodowej Naukowej Bibliotece im. Stefanyka we Lwowie odbyły się kolejne Spotkania Ossolińskie. Comiesięczny wykład jest okazją do dyskusji środowisk naukowych i inteligencji Lwowa z polskimi badaczami i działaczami społecznymi.
Tym razem z prelekcją dotyczącą historii i zbiorów biblioteki w Kórniku wystąpił prof. Tomasz Jasiński, dyrektor wspomnianej biblioteki oraz profesor Uniwersytetu w Poznaniu. Spotkanie prowadził dyrektor Zakładu Narodowego im. Ossolińskich Adolf Juzwenko, przedstawił on dorobek prof. Tomasza Jasińskiego. Wśród wielu osiągnięć naukowych profesora jest między innymi odnalezienie domu rodzinnego Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Tomasz Jasiński urozmaicił swój wykład slajdami. Rozpoczął od przedstawienia sylwetki wybitnego działacza zasłużonego dla kultury polskiej, założyciela Biblioteki Kórnickiej, Tytusa Działyńskiego. Był to człowiek wszechstronnie wykształcony, studiował nauki humanistyczne w Berlinie i Paryżu oraz nauki techniczne w Pradze. Już jako młodzieniec odkrył w sobie pasję kolekcjonowania książek i rękopisów, na potrzeby swojej kolekcji przebudował według własnego pomysłu odziedziczoną rezydencję w Kórniku. Urodzonego rok po trzecim rozbiorze polski arystokratę cechował głęboki patriotyzm. Był czynnym uczestnikiem powstania listopadowego, za co władze zaborcze ukarały go konfiskatą majątku (później odzyskanego na drodze sądowej). Jakiś czas spędził na wygnaniu politycznym w Galicji i na garnuszku krewnych żony, Gryzeldy z Zamojskich. Nawet w ciężkiej sytuacji finansowej nie mógł się oprzeć swoim bibliofilskim skłonnościom. Anegdota, którą przytoczył profesor mówi o tym, jak z trudem zaoszczędzone pieniądze wydawał na kolejne białe kruki do swojej kolekcji: „Wolałabym, aby to była biała gęś” – wzdychała żona.
Dzieło ojca kontynuował syn – Jan Kanty. Po jego śmierci bibliotekę odziedziczył Władysław Zamoyski, który nie mógł mieszkać w Kórniku ze względu na to, że nie był obywatelem Prus. Na miejsce swojego stałego pobytu wybrał Kuźnice koło Zakopanego, był zauroczony pięknem Tatr i działał publicznie na rzecz ich popularyzacji. Tuż przed śmiercią w 1924 r. przekazał zbiory kórnickie narodowi polskiemu. Biblioteką zarządzała fundacja, która została zlikwidowana w czasach PRL i reaktywowana w 2001 r.
W drugiej części wykładu słuchacze mieli możliwość zapoznać się z niektórymi zbiorami biblioteki.
Na slajdach kolejno ukazywały się takie rarytasy, jak rękopis III części „Dziadów” Adama Mickiewicza, rękopis „Pani Twardowskiej”, również skreślony ręką wieszcza, zapis nutowy wykonany przez Fryderyka Chopina. Choć biblioteka specjalizuje się w zbiorach związanych tematycznie z Polską, kryje w swoich wnętrzach niejedną niespodziankę na skalę europejską. Jest nią m. in. nieukończona powieść autorstwa… Napoleona Bonaparte. Napoleon pisał o swojej wielkiej i niespełnionej miłości, a utworu nie ukończył, gdyż w międzyczasie poznał Józefinę. Najstarszy w kolekcji biblioteki rękopis pochodzi z przełomu IX/X wieku, jest to wierszowany opis bitwy pod Fontenoy-en-Puisaye – jeden z trzech zachowanych na świece egzemplarzy i najbardziej kompletny.
Emocje wśród publiczności wywołała książka, używana w dawnej Polsce przez studentów, a zaopatrzona w gruby łańcuch, którym była przykuta do stołu w czytelni uniwersyteckiej.
Następny wykład z cyklu „Spotkania Ossolińskie” odbędzie się 1 grudnia. Tym razem gościem Spotkań będzie Łukasz Kamiński, prezes Instytutu Pamięci Narodowej, który wystąpi z wykładem „Polskie rozliczenia z przeszłością dwadzieścia pięć lat po upadku komunizmu”. Wstęp na spotkania jest wolny dla wszystkich chętnych.
Katarzyna Łoza
Tekst ukazał się w nr 21 (217) za 18-27 listopada 2014
