Pod koniec ubiegłego roku „Kurier Galicyjski” jako pierwszy poinformował o powstaniu książki Tadeusza Marcinkowskiego, zielonogórskiego bibliofila i filokartysty rodem z Łucka na Wołyniu, którego profesor Stanisław Nicieja tak pięknie nazwał „strażnikiem pamięci o rodzinnym mieście”.
Za sprawą Moniki Narmuntowskiej-Michalak i Andrzeja Michalaka z Fundacji Pomoc Polakom na Kresach im. Księdza Doktora Mosinga pismo włączyło się w akcję gromadzenia środków na wydanie kresowych wspomnień. Na apel, zamieszczony na łamach „Kuriera Galicyjskiego”, odpowiedzieli miłośnicy Kresów Wschodnich, ludzie wielkiego serca z całej Polski: Teresa Chomin, Maria i Kazimierz Golinowscy, Zdzisław Rodzinka. Z bezinteresowną, ale jakże cenną pomocą pospieszyli Anna Tenerowicz i Ireneusz Szczepanowski. W grudniowym, a następnie w styczniowym numerze br. „Kurier Galicyjski” opublikował również fragmenty kresowych wspomnień Tadeusza Marcinkowskiego.
Sprawę wydania drukiem „Skarbów pamięci” objął szczególnym patronatem Jan Tarnowski, prezes Zielonogórskiego Oddziału Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich, który zawsze w niezwykle efektywny sposób wspiera wszelkie działania Kresowian. Dzięki jego staraniom, dzięki życzliwości prezydenta Zielonej Góry Janusza Kubickiego i dotacji z Urzędu Miasta Zielona Góra opowieść o życiu „strażnika pamięci” o rodzinnym Łucku mogła ukazać się drukiem. Książka, która została wydana w październiku 2013 roku, od razu zdobyła przychylność czytelników o kresowych korzeniach. Atutem „Skarbów pamięci” jest nie tylko ciekawa narracja, ale także piękna szata graficzna. Wysoki poziom edytorski to przede wszystkim zasługa Wydawcy – Regionalnego Centrum Animacji Kultury w Zielonej Górze. Walory publikacji doceniła komisja, oceniająca książki nadesłane na konkurs „Lubuski Wawrzyn 2013”.
Już od dwudziestu lat Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. C. Norwida w Zielonej Górze oraz Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. Z. Herberta w Gorzowie Wielkopolskim przyznają Lubuskie Wawrzyny dla najlepszych publikacji w regionie oraz dla najbardziej zdolnych, utalentowanych ludzi pióra. Pomysłodawcą Wawrzynów był zielonogórski oddział Związku Literatów Polskich. W bieżącym roku miała miejsce 20. edycja konkursu Lubuski Wawrzyn Literacki, 9. edycja konkursu Lubuski Wawrzyn Naukowy oraz pierwsza edycja konkursu Lubuski Wawrzyn Dziennikarski. Gala związana z wręczeniem nagród odbyła się w Wojewódzkiej i Miejskiej Bibliotece Publicznej im. C. Norwida w Zielonej Górze. Uświetniła ją kolejna edycja Zielonogórskiego Salonu Poezji, w ramach której aktorka Lubuskiego Teatru Anna Haba zaprezentowała utwory muzyczne ze spektaklu „Piaf”. Później rozpoczęła się już tak niecierpliwie oczekiwana, pełna emocji uroczystość wręczenia Lubuskich Wawrzynów 2013. Spośród kilkudziesięciu nadesłanych na konkurs publikacji jury w każdej kategorii wybrało pięć najbardziej ciekawych, najbardziej wartościowych pozycji. Okładki nominowanych do Wawrzynu książek w trakcie uroczystości prezentowano na dużym ekranie nad sceną. Przedstawiano też sylwetki autorów. Aktorzy Lubuskiego Teatru przygotowali piękną, niezwykle sugestywną interpretację fragmentów wyróżnionych publikacji. Po prezentacji przewodniczący zespołów, oceniających prace nadesłane w poszczególnych kategoriach, ogłaszali zwycięzców. Miłą informacją dla Lubuszan o kresowych korzeniach była wiadomość, iż decyzją jury, w skład którego wchodzili pracownicy naukowi Uniwersytetu Zielonogórskiego, Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Sulechowie, Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Gorzowie Wielkopolskim oraz Zamiejscowego Wydziału Kultury Fizycznej poznańskiej AWF w Gorzowie Wielkopolskim, dyplom za najlepszą książkę o charakterze popularnonaukowym przyznano Tadeuszowi Marcinkowskiemu, autorowi „Skarbów pamięci”, członkowi Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich z Zielonej Góry. Otrzymał on również wzruszający list gratulacyjny od Marszałek Województwa Lubuskiego Elżbiety Polak.
Kim jest autor książki „Skarby pamięci”? Tadeusz Marcinkowski urodził się 27 grudnia 1932 roku w Łucku na Wołyniu. Jego ojciec Jan Marcinkowski był uczestnikiem wojny polsko-bolszewickiej, pracownikiem Sądu Okręgowego w Łucku, komendantem powiatowym Związku Strzeleckiego, członkiem Zarządu Związku Szlachty Zagrodowej i Stowarzyszenia Urzędników Państwowych, natomiast mama Olimpia Marcinkowska z domu Martyńska pracowała w Magistracie Miasta Łuck. Po wybuchu II wojny światowej Jan Marcinkowski został aresztowany przez NKWD w grudniu 1939 roku i zmordowany w Kijowie wiosną 1940 roku. Jego symboliczny grób znajduje się na Polskim Cmentarzu Wojennym w Kijowie-Bykowni. Wkrótce po aresztowaniu Jana Marcinkowskiego jego żonę wraz z dziećmi: córką Leokadią i synem Tadeuszem zesłano na Sybir. Kilka trudnych, znaczonych mrozem i głodem lat spędzili w Okoniesznikowie w obwodzie omskim. Po powrocie z zesłania do rodzinnego Łucka niemal natychmiast ruszyli w dalszą drogę – w repatriacyjnym wagonie na Ziemie Odzyskane. Zielona Góra stała się dla kresowej rodziny nowym miejscem na ziemi. Na Ziemię Lubuską Tadeusz Marcinkowski przywiózł miłość do ukochanego Wołynia. Wierny rodzinnej ziemi od lat stara się poprzez publikacje oraz wystawy prezentować historię, kulturę i niepowtarzalny urok Ziemi Wołyńskiej. W 2000 roku był organizatorem autorskiej wystawy „Wołyń – podróż sentymentalna”, którą zaprezentowano w Wojewódzkiej i Miejskiej Bibliotece Publicznej im. C. Norwida w Zielonej Górze oraz w Domu Polonii w Warszawie. Brał też udział w wystawach: „Wołyń – ocalić od zapomnienia” (Warszawa 1997) i „Henryk Jan Józewski. Polityk. Artysta. Malarz” (Warszawa 2002). W 2008 roku wraz z Wacławem Nyczem pod patronatem Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich przygotował wystawę „Kresy Wschodnie II Rzeczypospolitej Polskiej małą ojczyzną wielu narodów” (Zielona Góra). Zwieńczeniem każdej przygotowanej ekspozycji było wydanie pięknie ilustrowanego folderu. Zdjęcia, pocztówki i dokumenty z wołyńskiej kolekcji Tadeusza Marcinkowskiego zdobią również starannie wydane albumy i poważne opracowania naukowe innych autorów. Ilustrują artykuły w pismach wydawanych w Polsce i poza granicami kraju. Tadeusz Marcinkowski stworzył w Zielonej Górze jedną z największych w Polsce kolekcji, dotyczących rodzinnego Wołynia. W książce „Skarby pamięci” opowiedział nie tylko o swoim życiu, ale także o rodzinnym mieście Łucku, dawnej stolicy województwa wołyńskiego.
Sukces „Skarbów pamięci” to przede wszystkim zasługa wielu ludzi dobrej woli, którzy przyczynili się do wydania książki. Na podkreślenie zasługuje fakt, że idea opublikowania kresowych wspomnień połączyła nie tylko rozproszonych po Polsce i poza jej granicami dawnych mieszkańców kresowych województw, ale także tych, dla których idea ocalenia pamięci o historii Kresów Wschodnich nadal jest niezwykle istotna.
Małgorzata Ziemska
Tekst ukazał się w nr 202 za 31 marca – 14 kwietnia 2014
