W holu Uniwersytetu Przykarpackiego im. Wasyla Stefanyka w Iwano-Frankowsku (dawnym Stanisławowie) została otwarta wystawa „Zagłada polskich elit. Akcja AB-Katyń”, opowiadająca o tragicznych wydarzeniach II wojny światowej.
Na kilku planszach fotogramy ludzi, którzy zginęli z rąk niemieckich i sowieckich oprawców, wiele materiałów dokumentalnych. Ekspozycję przedstawiali: dyrektor Biura Edukacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej, dr Andrzej Zawistowski, oraz pracownicy naukowi polskiego IPN: Małgorzata Żuławnik, Barbara Pamrów i Sergiusz Kazimierczuk.
– Każdy naród ma miejsca pamięci które są dla niego wyjątkowe i tworzą jego tożsamość, – powiedział Andrzej Zawistowski. – Naród ukraiński czci pamięć o Wielkim Głodzie. My w Polsce spoglądamy na to, jak na wielką tragedię, która dotknęła naród ukraiński przed II wojną światową. Ten temat był zakazany w czasach radzieckich. I tak, jak dla Ukrainy pamięć o Wielkim Głodzie jest szczególną, to dla Polski ważną jest pamięć o zagładzie jej elit w czasie II wojny światowej.
Wystawa przedstawia największe akcje represyjne przeprowadzone równolegle przez Niemców i Sowietów w Polsce, w pierwszych miesiącach okupacji. Akcja AB i mord w Katyniu były najbardziej jaskrawymi przykładami akcji represyjnych przeprowadzonych w latach 1939–1941 na ziemiach polskich pod niemiecką i sowiecką okupacją. W czasie „operacji katyńskiej” zamordowano około 25 tys. ludzi. Szacuje się, iż w trakcie akcji AB Niemcy rozstrzelali ok. 6,5 tys. Polaków.
Znakomita większość ofiar jednej i drugiej zbrodni można zaliczyć do polskiej elity intelektualnej. W pierwszym rzędzie uderzono w najlepiej wykształconych, najzamożniejszych, aktywnych społecznie i politycznie oraz najbardziej patriotycznych Polaków, którzy mogli stanowić zagrożenie dla planów okupantów. Wystawa podzielona została na kilka bloków tematycznych. W pierwszym naświetlono sowiecko-niemieckie przymierze polityczne i wojskowe z lat 1939–1941. W kolejnych blokach zaprezentowane zostały obie zbrodnicze operacje z 1940 r., najpierw zbrodnia katyńska, a następnie akcja AB.
– Nasz Uniwersytet ma wiele wspólnych projektów z polskimi sąsiadami, – zaznaczył Wasyl Marczuk, prorektor ds. współpracy międzynarodowej Uniwersytetu Przykarpackiego. – Dlatego ta wystawa jest kolejnym stopniem do zbliżenia i porozumienia pomiędzy naszymi narodami, które przeżyły podobne tragedie. Musimy o nich pamiętać, szanować pamięć poległych i zamordowanych oraz dbać o to, aby to o czym tu mówimy nigdy się nie powtórzyło.
W czasie swojego pobytu, edukatorzy Biura Edukacji Publicznej IPN z Warszawy, przeprowadzili cykl zajęć historycznych dla uczniów miejscowych szkół nr 3 i nr 5, studentów, nauczycieli polonistów i historyków. Przedstawiciele IPN spotkali się również z parafianami kościoła Chrystusa Króla i lokalną polską społecznością. Zebranych powitał ks. Bazyli Pawełko, składając na ręce gości z Polski serdeczne podziękowania za to, że zechcieli odwiedzić Iwano-Frankowsk. Andrzej Zawistowski wygłosił popularno-naukowy wykład przedstawiający dzieje Kościoła katolickiego w PRL pt. „Kluczowe daty w historii Kościoła w PRL: 1953, 1966 i 1978”. Opowiedział zebranym o ciężkich czasach działalności kościoła rzymskokatolickiego w Polsce, o losach biskupów zesłańców i męczenników. Bardzo interesującą była opowieść Małgorzaty Żuławnik o biskupie Baziaku. Urodził się w Tarnopolu, pełnił posługę kapłańską w Stanisławowie i Lwowie, wiele zdziałał na tych ziemiach, ale zmuszony był wyjechać do Polski. Stał się pewnego rodzaju symbolem trudnych czasów okupacji sowieckiej. Wspomnieniami i głęboką wiedzą historii kościoła w Polsce dzielił się z zebranymi również ks. Bazyli Pawełko.
Sabina Różycka
