Kilka kilometrów od Iwano-Frankowska (d. Stanisławowa) leży duża, kiedyś polska wieś Lackie-Szlacheckie. Dziś nazywa się Łypiwka, a po mieszkających tu Polakach pozostały tylko wspomnienia. Przewodniczący rady wiejskiej Igor Góral i historyk Igor Lubczyk zaprosili „Kurier” aby podzielić się planami w zakresie współpracy z instytucjami z Polski na rzecz rozwoju wsi.
Szlachta od zawsze
Mężczyźni spotkali mnie koło siedziby rady wiejskiej. Pokazują okolice, z żalem wspominają dawne dni. „Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z roku 1390, – mówi dr historii, adiunkt ukrainistyki Iwano-frankowskiego Uniwersytetu Medycznego Igor Lubczyk. – Pierwotna nazwa brzmiała Lackie, bo wieś zamieszkiwali Lachy – Polacy, a później – także szlachta, stąd druga część – „Szlacheckie”. Nazwa przyjęła się w połowie XIX wieku. Wprawdzie i ukraińskiej szlachty nie brakowało – mieszkali tu też potomkowie galicyjskich bojarów.
Nazwa wsi zaczęła przeszkadzać sowieckim dygnitarzom. W 1946 roku wieś została przemianowana na Łypiwkę (od lipy)”. Przeszły wieki, miejscowość zmieniała właścicieli, ale zawsze był to ośrodek polskiej kultury, chociaż obok Polaków, w Lackiem-Szlacheckim mieszkali Ukraińcy, Żydzi i Niemcy. Pierwszym niemieckim właścicielem we wsi był Gotfryd Sittauer. Z jego niemieckiej kolonii powstała nazwa Sitanerówka. Przy wjeździe do kolonii Niemcy wybudowali drewnianą kirchę, która stoi tu do dziś.
Starzy mieszkańcy pamiętali bogatych dziedziców, którzy dbali o kulturę, dawali przykład zdrowego trybu życia. W uroczysku Zabereż, w początkach XX wieku, bogaty ziemianin Julian Małecki miał w swoim obejściu dużą pasiekę, ogród, a sam pan Julian zadziwiał miejscowych kąpielami zimą w wiejskim stawie. Wśród służby miał cieśli, kowali, stelmacha, strażników leśnych. Dobrze im płacił.
Później w Lackiem-Szlacheckim powstał jeszcze dom pana Kniaginickiego. A solidnych rodzin było we wsi bez liku: Łuccy, Małeccy, Uhorniccy, Berezowscy, Golińscy, Dragomireccy, Goszowscy, Matkowscy. W 1929 roku, podczas kadencji wójta Piotra Łuckiego, gminna rada zatwierdziła plan budowy „Domu Strzeleckiego”. Budowę kontynuowano do 1938 roku. Dom został zbudowany tak solidnie, że do dziś znajduje się tu rada wiejska, poczta i przychodnia lekarska. Po II wojnie światowej, Polacy, głównie szlachta zagrodowa herbu Sas oraz Niemcy opuścili wioskę. W latach powojennych do byłej kolonii niemieckiej, przesiedlono z Polski Łemków.
Obecnie przypominają o tych czasach tylko polskie groby i górująca wieża kościoła. W archiwach znaleziono księgę metrykalną kościoła wsi Lackie-Szlacheckie, którą prowadzono od 1872 roku. Być może właśnie w tym roku została zakończona budowa kościoła. Po prawej stronie świątyni była dzwonnica, która niestety się nie zachowała. W 1939 kościół został zamknięty.
Po odzyskaniu przez Ukrainę niepodległości kościół wznowił swoje funkcjonowanie. Teraz działa tu też niedzielna szkoła.
„Pracując w archiwach Warszawy, Przemyśla, Krakowa, Lwowa – kontynuuje pan Lubczyk – znalazłem informację, że mieszkało u nas 170 (!) rodzin szlacheckich. Mieli swe „Koło Szlachty Zagrodowej”.
Jaka wioska może się tym pochwalić? I często zwracają się do mnie ludzie z Polski, by znaleźć swoją rodzinę, a mieszkańcy z Łypiwki chętnie zapraszają byłych mieszkańców i chcą wydać album starych fotografii szlachty z Lackiego. Zebraliśmy już ponad 120 starych fotografii”.
