W dniach 23-27 sierpnia z inicjatywy Fundacji Dziedzictwo Kresowe odbyła się IV edycja Obozu Wolontariackiego „Pamiętamy o Historii” na Cmentarzu Janowskim we Lwowie. Uczniowie z lwowskich szkół z polskim językiem nauczania – nr 10 im. św. Marii Magdaleny oraz nr 24 im. Marii Konopnickiej, członkowie Stowarzyszenia „Lwowska Rodzina Rodzin” na czele z liderką organizacji Haliną Wencak, pod nadzorem zespołu konserwatorskiego uporządkowywali zapomniane groby na Cmentarzu Janowskim. W tym roku dzieliły się swoim wieloletnim doświadczeniem z wolontariuszami polscy konserwatorzy zabytków – Anna Kudzia, Joanna Adamska-Kula oraz Marta Butkiewicz. Dzięki wspólnemu wysiłkowi udało się uporządkować i zabezpieczyć ponad 50 polskich grobów. Wśród nich nagrobki lwowskich księży i Polaków, którzy pozostali w powojennym Lwowie.
fot. Aleksander Kuśnierz / Nowy Kurier Galicyjski
– Oprócz uporządkowania grobów, odchwaszczenia, wyrwania roślinności i uporządkowania przestrzeni dookoła grobu udało się nam przeprowadzić podstawowe prace konserwatorskie przy trzech grobowcach – rodziny Pilecińskich, ks. Stanisława Żukowskiego, który był proboszczem parafii św. Antoniego, oraz przy grobie Longiny Sikiernickiej, znanej w środowisku lwowskim, udzielającej się społecznie na rzecz zachowania polskości we Lwowie – podsumowała Anna Kudzia.
– Prowadzimy tutaj także prace odkrywkowe grobów, które popadły w zapomnienie, które są zarośnięte krzakami, drzewami, ale gdzieniegdzie przysypane ziemią. Grób pani Marii Pilecińskiej był, niestety, dosyć mocno przysypany ziemią, zarośnięty mchem. Przy tych pracach udało się nam odkryć wszystkie napisy, znajdujące się na płycie grobowej, mogliśmy potwierdzić osoby, które są tam pochowane. Pani Maria Pilecińska należała do tajnych oddziałów wojskowej bojówki. Odznaczyła się wieloma uczynkami w trakcie wojny z bolszewikami, odznaczona wieloma odznakami. Niektóre są wypisane na grobie – powiedziała Joanna Adamska-Kula.
fot. Aleksander Kuśnierz / Nowy Kurier Galicyjski
Obóz wolontariacki trwał tydzień. W pierwszym dniu odbyło się szkolenie, w którego ramach uczestnicy dowiedzieli się o historii Cmentarza Janowskiego i jego znaczeniu dla dziedzictwa kulturowego, o stanie zachowania nagrobków i przyczyny ich niszczenia. Wolontariusze poznali podstawowe zagadnienia inwentaryzatorskie, zasady opisywania nagrobków oraz ich profesjonalnego fotografowania na potrzeby prac konserwatorskich.
Konsul generalny RP we Lwowie Eliza Dzwonkiewicz, dyrektor liceum nr 24 Mariana Pyłyp, przedstawiciele grona nauczycielskiego liceum nr 10, wikariusz kościoła św. Antoniego o. Sławomir Bystry wzięli udział we wręczeniu wolontariuszom imiennych Certyfikatów Uczestnictwa. Na zakończenie uczestnicy akcji udali się na kwaterę Obrońców Lwowa i Kresów Wschodnich z lat 1918-1920. Przy głównym elemencie kwatery – czarnym krzyżu – wspólnie modlono się w intencji zmarłych, a także zapalono znicze na grobach polskich żołnierzy oraz zrobiono wspólne zdjęcie.
fot. Aleksander Kuśnierz / Nowy Kurier Galicyjski
Projekt został zrealizowany przez Fundację Dziedzictwo Kresowe, z programu „Polskie dziedzictwo kulturowe za granicą – wolontariat 2023” Instytutu Polonika.
Cmentarz Janowski jest drugim pod względem wielkości cmentarzem na terenie miasta po Łyczakowskim. Jego stare nagrobki niszczeją, a wiele z nich bezpowrotnie ginie. Potrzeby prac na nekropolii są ogromne, większość grobów, niestety, pozostaje bez opieki. Cmentarz powstał w wyniku braku miejsc pochówków i przepełnienia Cmentarza Łyczakowskiego oraz Stryjskiego pod koniec XIX wieku, a także po zamknięciu cmentarza Gródeckiego. Na Cmentarzu Janowskim chowano mniej zamożnych Lwowian. Jednocześnie spoczywa na nim wiele zasłużonych dla miasta osób. Są tu również pochowani powstańcy styczniowi, żołnierze polegli podczas I wojny światowej, podczas wojny polsko-ukraińskiej, polsko-bolszewickiej, czy ukraińscy strzelcy siczowi. Na tym cmentarzu jest wiele nagrobków w stylu empire, a także konstruktywizmu i art deco. Jednymi z najpiękniejszych są grobowce rodziny Machanów autorstwa Antoniego Schimsera z figurą żałobnicy, rodziny Dzięgielowskich, z płaskorzeźbą ,,Droga do wieczności” Teobalda Orkasiewicza, nagrobki z warsztatu Karola Pereira, Józefa Reitera, Aleksandra Króla, wykonywane z charakterystycznego czerwonego piaskowca oraz groby z zakładu kamieniarsko-rzeźbiarskiego Władysława Korzewicza i Ludwika Tyrowicza.
Anna Gordijewska
Anna Gordijewska
Anna Gordijewska. Polka, urodzona we Lwowie. Absolwentka polskiej szkoły nr 10 im. św. Marii Magdaleny we Lwowie. Ukończyła wydział dziennikarstwa w Lwowskiej Akademii Drukarstwa. W latach 1995-1997 Podyplomowe Studium Komunikowania Społecznego i Dziennikarstwa na KUL. Prowadziła programy w polskim "Radiu Lwów". Nadawała korespondencje radiowe o tematyce lwowskiej i kresowej współpracując z rozgłośniami w Polsce i za granicą. Od 2013 roku redaktor - prasa, radio, TV - w Kurierze Galicyjskim, reżyser filmów dokumentalnych "Studio Lwów" Kuriera Galicyjskiego. Od września 2019 roku pracuje w programie dla TVP Polonia "Studio Lwów". Otrzymała nagrody: Odznaka "Zasłużony dla Kultury Polskiej", 2007 r ., Złoty Krzyż Zasługi, 2018 r.
