Polski Teatr Ludowy ze Lwowa „zahipnotyzował” widzów V Polskiej Wiosny Teatralnej. Premiera sztuki Antoniego Cwojdzińskiego „Hipnoza” odbyła się w wypełnionej sali lwowskiego Domu Nauczyciela.
O samym przedstawieniu opowiedział Zbigniew Chrzanowski: „Jest to pierwszy przypadek w historii naszego teatru, gdy przygotowaliśmy przedstawienie na zamówienie. Z prośbą zwrócił się do mnie dyrektor Filharmonii Lubelskiej Jan Sęk. Placówka chciała uczcić swego wieloletniego dyrektora Andrzeja Cwojdzińskiego, syna autora sztuki „Hipnoza” Antoniego Cwojdzińskiego”.
Przedstawienie swoją obecnością zaszczycili aktorzy Cezary Morawski i Anna Zagórska którzy poprzedniego dnia przedstawili lwowskiej publiczności spektakl „Jestem wiec myślę…” oraz Anna Skubik, która zakończyła V Wiosnę przedstawieniem „Złamane paznokcie. Rzecz o Marlenie Dietrich”. Obecny był również dyrektor artystyczny festiwali monodramatów Teatru Jednego Aktora WROSTJA Wiesław Geras. Konsulat Generalny RP reprezentowała zastępca konsula generalnego Longina Putka.
Jest to sztuka o tematyce „psychosomatycznej”, jak ją określił reżyser: pacjentka szuka ratunku u kolejnego doktora, zawodzą wszelkie środki i lekarz postanawia zastosować modną wówczas hipnozę (sztuka powstawała w latach 40. XX wieku). Zawiłość stosunków pacjent-lekarz doprowadza do szczęśliwego końca – wzajemnego uczucia pomiędzy bohaterami.
Aktorzy Jadwiga Pechaty i Wiktor Lafarowicz wspaniale wczuli się w role i z łatwością „zahipnotyzowali” na ponad godzinę widownię. Dowcipne dialogi, wspaniała gra aktorska i kontakt z publicznością, która co raz wybuchała salwami śmiechu, sprawiły, że czas minął błyskawicznie.
O pracy nad spektaklem Krzysztofowi Szymańskiemu opowiedział Zbigniew Chrzanowski:
Czy trudne było wystawienie „sztuki psychosomatycznej”?
Sama sztuka nie jest trudną. Najważniejsza jest dobrana para aktorów, która mogła by właściwie oddać atmosferę gabinetu lekarskiego i zaistniałą tam sytuację. Dialogi są napisane tak błyskotliwie, że stosowna ich interpretacja już sama wywołuje śmiech na widowni. Co do tej „psychosomatyki” – to był tylko pretekst…
Sztuka na zamówienie – jak pan sam powiedział.
Taką propozycję dostałem przed rokiem od dyrektora Jana Sęka. Wiedziałem, że będzie kolejna Wiosna Teatralna i postanowiłem na tę okazję przygotować premierę. Chociaż Cwojdziński był bardzo popularnym autorem w latach między- i powojennych to jakoś nie sięgaliśmy do jego twórczości. W Lublinie nasz występ planowany jest na 17 maja bieżącego roku o godz. 18:00 w Studiu Muzycznym Radia Lublin przy ul. Obrońców Pokoju 2.
Proszę przybliżyć postać Antoniego Cwojdzińskiego.
Antoni Cwojdziński urodził się w Brzeżanach w 1896. Studiował fizykę w Krakowie, Lwowie i Warszawie. Pracował w katedrze fizyki UW (był asystentem prof. Białobrzeskiego, jednego z największych znawców teorii Einsteina w Polsce). W 1927 roku za namową Osterwy porzucił karierę naukową i wstąpił do Teatru „Reduty”. Grał na scenach teatrów Łodzi i Lwowa. Studiował na Wydziale Reżyserskim Instytutu Sztuki Teatru w Warszawie u Leona Schillera.
Anegdota mówi, że gdy zwierzył się Osterwie z tego, że chce napisać dramat, ten zgodzi się go wystawić, ale pod warunkiem że autor pozna teatralne życie od kuchni. Tak został aktorem. Pod pseudonimem Antoni Wojdan występował w zespole „Reduty”. Dopiero po dziesięciu latach „terminowania” w teatrze napisał pierwszą sztukę: „Teorię Einsteina” (1934), którą Juliusz Osterwa wystawił w „Reducie”. Sztuka ta cieszyła się olbrzymią popularnością. Wystawianą ją ponad 500 razy.
Później tworzył inne dzieła. Stworzył własny, specyficzny rodzaj komedii popularnonaukowej. Od 1941 roku mieszkał w Stanach Zjednoczonych, śledził najnowsze osiągnięcia naukowe za granicą i czerpał pomysły do nowych sztuk. Działał w Polskim Teatrze Artystów, gdzie odbywały się prapremiery jego kolejnych „komedii naukowych”. Przed wojną należał do autorów hołubionych przez dyrektorów teatrów, a po wojnie polskie teatry wystawiły prawie wszystkie jego komedie.
„Hipnoza” należy do najczęściej granych sztuk Antoniego Cwojdzińskiego. Autor, który ostatnie lata życia spędził w Londynie, przyjechał w 1964 roku do Warszawy, aby pod jego kierunkiem Teatr Współczesny przygotował „Hipnozę”.
Krzysztof Szymański
Tekst ukazał się w nr 8 (228) za 30 kwietnia – 14 maja 2015
