W lipcu i sierpniu na Ukrainie obchodzone są dwa jubileusze chrztu różnych części terytorium współczesnego państwa ukraińskiego. Mukaczewska eparchia (diecezja) greckokatolicka sui iuris na Zakarpaciu obchodziła 1150-lecia początku słowiańskiej misji św. Cyryla i Metodego w Europie Centralnej. W Kijowie wierni obchodzili 1025-lecie Chrztu Rusi Kijowskiej.
Wcześniej od Mieszka i Włodzimierza Wielkiego
Obszar Rusi Podkarpackiej czyli obecnego obwodu zakarpackiego należał do Wielkich Moraw – opowiada Kurierowi biskup Milan Šášik, ordynariusz greckokatolickiej diecezji mukaczewskiej sui juris. Stąd na tamtym terenie rozpowszechniło się chrześcijaństwo cyrylo-metodiańskie. Z tamtych odległych czasów nie zachowały się ślady materialne, jednak z pokolenia na pokolenie przekazywano kult świętych Cyryla i Metodego. Na przykład w Storożnicy koło Użgorodu, gdzie 14 lipca zostały rozpoczęte obchody Jubileuszu, architektura cerkwi ku czci św. Cyryla i Metodego łączy trzy style – łaciński, bizantyjski oraz konstruktywizmu czeskiego.
W położonym nad rzeką Cisą miasteczku Tiaczew na granicy rumuńskiej 20 lipca odbyła się VIII pielgrzymka narodów i narodowości Zakarpacia. W różnych językach słowiańskich oraz po rumuńsku brzmiała tam wspólna modlitwa. Z ojczyzny Braci Sołuńskich przybył administrator apostolski i egzarcha dla grekokatolików w Macedonii biskup Kiro Stojanov, który przemawiał do wiernych po ukraińsku. 21 lipca w Mukaczewie odbył się odpust diecezjalny z wielką procesją do pomnika św. Cyryla i Metodego w centrum miasta. Rozpoczęto też peregrynację obrazu z relikwiami św. Cyryla i św. Klemensa papieża. W uroczystości uczestniczył też Zoltán Lengyel, burmistrz Mukaczewa. Burmistrz, który jest z pochodzenia Węgrem, w rozmowie z Kurierem nie ukrywał, że jego nazwisko pochodzi od pradawnych Lendzian. (W języku węgierskim Lengyel to Polak).
– To dzięki Cyrylowi i Metodemu istnieje alfabet cyrylica – podkreślił w swoim przemówieniu. – Zawdzięczamy im, że nauczyli tutejsze narody tolerancji – podkreślił Zoltán Lengyel. – Nie mamy konfliktów międzyetnicznych. Duchowieństwo i wierni położonych na Zakarpaciu mukaczewskiej oraz chustskiej diecezji Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego – nieco wcześniej uczcili 1150. lecie słowiańskiej misji świętych Cyryla i Metodego i 1025. lecie Chrztu Rusi Kijowskiej.
Nad brzegami Dniepru Kościoły świętują osobno
Tymczasem w Kijowie oficjalne obchody państwowe 1025.lecia Chrztu Rusi Kijowskiej rozpoczęto 26 lipca. W Narodowym Centrum Muzealnym „Arsenał Artystyczny” została otwarta wystawa „Wielkie i Majestatyczne”. W Narodowym Pałacu Sztuki „Ukraina” odbyła się uroczysta akademia z udziałem działaczy religijnych i prezydenta Ukrainy Wiktora Janukowycza, który podkreślił, że dla państwa ukraińskiego wszystkie kościoły i organizacje religijne są równe. „Szanujemy wybór naszych obywateli i zapewniamy każdemu konstytucyjne prawo do wolności wyznania” – powiedział Janukowycz.
Wieczorem tego dnia do stolicy Ukrainy przywieziono z Moskwy relikwie krzyża św. Andrzeja. Na obchody przybyli patriarcha Moskwy i Całej Rusi Cyryl, zwierzchnicy innych Kościołów prawosławnych, w tym z Polski. Wystawione w Ławrze Kijowsko-Peczerskiej relikwie przez dwa dni były udostępnione rzeszom wiernych, którzy przybyli z Ukrainy oraz z Rosji i Mołdawii.
27 lipca na tzw. Górce św. Włodzimierza, chrzciciela Rusi, patriarcha moskiewski Cyryl wraz z innymi hierarchami i duchowieństwem przewodniczył uroczystemu nabożeństwu. Wzięli w nim udział m.in. prezydent Ukrainy Wiktor Janukowycz oraz prezydenci Rosji, Mołdawii oraz Serbii – Władimir Putin, Tomislav Nikolić i Nicolae Timofti. Tymczasem przeciwnicy przyjazdu do Kijowa prezydenta Rosji Putina i patriarchy Cyryla zorganizowali akcję protestu na jednym z placów stolicy Ukrainy.
Wieczorem w Ławrze Kijowsko-Peczerskiej odprawiono pod przewodnictwem patriarchy Moskwy i Całej Rusi Cyryla I uroczystą liturgię. W tym samym czasie na Chreszczatyku, głównej ulicy w centrum Kijowa, zorganizowano wielki koncert z udziałem chórów cerkiewnych, rosyjskich i ukraińskich zespołów rockowych oraz chóru kozaków kubańskich. W przerwie między występami metropolita wołokołamski Hilarion (Alfiejew), przewodniczący Wydziału Zewnętrznych Stosunków Cerkiewnych patriarchatu moskiewskiego krótko powiedział o znaczeniu 1025-lecia chrztu Rusi Kijowskiej oraz pobłogosławił wszystkich relikwiami św. Włodzimierza Chrzciciela Rusi Kijowskiej, które znajdują się w Moskwie. Wcześniej peregrynowały one przez Rosję, Białoruś i Ukrainę.
Dnia następnego jubileusz chrztu Rusi świętował też Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Kijowskiego. Kościół ten jest nieuznawany przez kanoniczne Kościoły prawosławne. Po uroczystej Boskiej Liturgii w katedrze św. Włodzimierza tysiące wiernych przeszło w procesji do Górki św. Włodzimierza. „Wczoraj w tym miejscu było nabożeństwo dla patriarchatu rosyjskiego, władz kraju i urzędników a dzisiaj jest tutaj nabożeństwo dla narodu ukraińskiego” – powiedział zwierzchnik tego Kościoła Filaret (Denysenko), który nosi tytuł patriarchy Kijowskiego i całej Rusi-Ukrainy. Wezwał też wszystkich prawosławnych Ukrainy do jedności.
Obchodzili ten jubileusz także rzymscy katolicy
Przewodniczący Konferencji Episkopatu Kościoła rzymskokatolickiego Ukrainy arcybiskup lwowski Mieczysław Mokrzycki uczestniczył w oficjalnych obchodach w Kijowie. Przed Jubileuszem złożył życzenia narodowi ukraińskiemu z okazji 1025. rocznicy Chrztu Rusi Kijowskiej i życzył obfitych łask Bożych. Zaznaczył, że w ciągu 1025 lat moc Słowa Bożego i moc Jego Sakramentów, udzielanych w Kościołach prowadzą naród ukraiński drogą prawdy, pokoju i miłosierdzia. Metropolita lwowski podkreślił, że wielu wyznawców Chrystusa, męczenników za wiarę chrześcijańską, wzbogaca dziedzictwo historyczne narodu ukraińskiego. Życzył wszystkim, ażeby przez wstawiennictwo świętych „umacniała się ich miłość do Pana, wzrastała wiara w to, że Pan zawsze jest obok nas i umacniała się także nadzieja w szczęśliwą przyszłość narodu ukraińskiego”.
4 sierpnia, w Kijowie, rzymskokatolickim obchodom 1025. rocznicy Chrztu Rusi Kijowskiej przewodniczył nuncjusz apostolski na Ukrainie, abp Thomas Gullickson. Procesja z duchowieństwem łacińskim na czele przeszła ulicami miasta z konkatedry św. Aleksandra do Górki św. Włodzimierza, gdzie sprawowano uroczyste nabożeństwo. „Dziś wspominamy wydarzenia sprzed 1025 lat, kiedy Kościół Chrystusowy był tylko jeden – zaznaczył nuncjusz. – Wtedy nie było ważne, czy jesteś katolikiem, czy nie. Najważniejsze, że wszyscy byli razem. Mam nadzieję, że kiedyś w przyszłości będziemy w stanie uczcić to święto razem z prawosławnymi”.
Ukraiński Kościół greckokatolicki będzie obchodzić 1025. rocznicę Chrztu Rusi Kijowskiej w dniach 17 – 18 sierpnia w Kijowie. Wtedy odbędzie się również konsekracja soboru Zmartwychwstania Pańskiego, głównej świątyni tego Kościoła. Na prośbę zwierzchnika Kościoła greckokatolickiego, kijowsko-halickiego arcybiskupa większego Światosława Szewczuka, papież Franciszek wysłał na te obchody, jako swojego osobistego przedstawiciela, kardynała Audrysa Baczkisa, arcybiskupa-seniora z Wilna.
Konstanty Czawaga
Tekst ukazał się w nr 15 (187) 16 – 29 sierpnia 2013
