Konstytucja wysoko ceni i deklaruje wartości europejskie, takie jak prawo wyborcze, prawo wolności i inne. W chwili obecnej ma wartość absolutną, wyższą od każdej ustawy rządu czy Sejmu, czy też rozporządzeń prezydenta. Dlatego ta ustawa zasadnicza powinna mieć zdecydowanych strażników. Konstytucja jest podstawą działalności władz na każdym szczeblu. Parlament, rząd, prezydent nie może ingerować w zapisy konstytucji. Konstytucja jest gwarantem prawa nie tylko dla obywateli RP, ale też dla każdego obcokrajowca, który przebywa na terenie Polski. Taki człowiek ma prawa, które gwarantuje mu polskie prawo.
Najważniejszym elementem jest mechanizm kontroli czy ta ustawa jest przez wszystkich w państwie traktowana poważnie, czy osoby wykonujące władzę publiczną nie przekraczają ram określonych w Konstytucji. Dlatego Konstytucja to też fantastyczne „kajdanki”, które społeczeństwo nałożyło na władzę, aby nie miała możliwości do nadużyć. Żeby był porządek, musi być strażnik. Takim strażnikiem jest Sąd Konstytucyjny. W ostatnich latach wykazał swoje oddanie prawu i Konstytucji w wielu poważnych sprawach kompetencyjnych na najwyższym szczeblu. Sąd Konstytucyjny był tym, kto wygłosił ostatnie słowo prawdy w tych sprawach. To tłumaczy ważność Konstytucji nad innymi urzędami.
W każdym demokratycznym państwie bardzo ważny jest też urząd Rzecznika Praw Obywatelskich. Dzięki naszej Konstytucji obywatele państwa mają pewność, że nic złego stać im się nie może. Konstytucja chroni określone grupy społeczne, gwarantuje prawa mniejszościom, prawa jednostki w każdym wymiarze i w każdej sytuacji. Możemy walczyć z władzą publiczną, gdy ta władza nie respektuje przepisów prawnych. Konstytucja ma też wartość symboliczną, pozwala organizować życie społeczne wokół pojęć prawnych, daje bardzo trwały drogowskaz rozwoju Państwa.
Czy trzeba dążyć do zmiany Konstytucji? Jakimi metodami? Odpowiedź brzmi – metody powinny być uwzględnione w konstytucji i są one uwzględnione w Konstytucji RP. Dzięki skutecznemu działaniu Konstytucji mamy w kraju trwałe warunki spokoju społecznego, mechanizmy odpowiedzialności władz za swoje czyny. Żadna konstytucja nie zapewni obywatelowi szczęścia, ale uchroni państwa i społeczności od katastrofy.
Referat prof. Wyrzykowskiego wywołał dyskusję, w której uczestniczyli obecni na spotkaniu przedstawiciele strony ukraińskiej i polskiej. Miedzy innymi niepokoiło ich pytanie czy tak naprawdę konstytucja ma charakter wartości absolutnej i czy jest w niektórych niedojrzałych demokracjach instrumentem sił politycznych, które sprawują władzę. Prelegent podkreślił, że ma dużo zastrzeżeń do kultury politycznej we współczesnej Polsce. Niejednokrotnie Sejm robił próby obejścia Konstytucji nie mając większości konstytucyjnej.
Nie jest możliwe stworzenie idealnej sytuacji w państwie i społeczeństwie, ale polityk powinien dobrze wiedzieć, że przekroczenie praw prowadzi do poniesienia odpowiedzialności zgodnie z przepisami prawa i Konstytucją. Próby nadużyć są, ale po to istnieje Trybunał Konstytucyjny i działa w Polsce skutecznie. Czy jest potrzeba zmian Konstytucji? Teoretycznie tak, ale praktycznie jedno wydarzenie, jeden wypadek, nawet na najwyższym szczeblu, nie może decydować o zmianie konstytucji.
Prowadząca spotkanie Wiktoria Malicka podziękowała prelegentowi w imieniu wszystkich zebranych i ogłosiła, że kolejne Spotkanie Ossolińskie odbędzie się 3 grudnia, zaś kolejnym prelegentem będzie dobrze znany i ceniony we Lwowie profesor Stanisław Nicieja z Opola.
Jurij Smirnow
