W dniach 4–8 października 2023 roku odbyło się we Lwowie tradycyjne „Forum Wydawców” – „Lviv BookForum”, czyli najbardziej popularne i największe w Ukrainie targi książki.
Zbędną rzeczą jest mówić, że wojna rozwiązana przez Rosję, odbija się negatywnie na rozwoju kultury, m.in. na działalności licznych instytucji kulturalnych, muzeów, teatrów. Nie jest sprawą łatwą organizować targi książki pod groźbą ostrzałów rakietowych, zaprosić do udziału wydawców i autorów ze wszystkich regionów Ukrainy i gości z zagranicy. Ale kultura zwycięża!
Organizacja 30. „Lviv BookForum” była po prostu wzorcową, zaś wyjątkowe zainteresowanie lwowian i gości naszego miasta ową imprezą budziły prawdziwy zachwyt. Było to prawdziwe święto kultury, święto światła, niezłomności ducha wobec podstępnego agresora. Tylko w pierwszy dzień (a była to środa) stoiska BookForum odwiedziło ponad 3500 ludzi, zaś w sobotę i niedzielę były już prawdziwe tłumy, trudno było przejść między stoiskami. Ludzie stali w kolejkach, aby nabyć kolejną nowinkę wydawniczą. A takich nie zabrakło przy każdym stoisku. Wydawnictwa tradycyjnie przygotowują nowe wydania właśnie do targów.
Oczywiście, uczestników „Forum wydawców” było mniej niż w dawnych latach pokoju – tym razem około 50 wydawnictw zaprezentowało swój dorobek twórczy. W znacznej mierze były to wydawnictwa lwowskie, kijowskie, charkowskie, ale zauważyłem też przedstawicieli Iwano-Frankiwska, Łucka czy Połtawy. Nie było wydawnictw zagranicznych, między innymi polskich. Ale 30. „Lviv BookForum” odbył się przy poparciu organizacji międzynarodowych, między innymi: Agencji USA do rozwoju międzynarodowego USAID „Wzmocnienie zaufania obywatelskiego”, również lwowskiej Rady Miejskiej i organizacji międzynarodowej „Open Society Foundation”.
Cywilizowany świat jest razem z nami i realnie nas podtrzymał. Partnerami „Lviv BookForum” były też PENclub Ukraina, lwowskie Wydawnictwo Starego Lwa, Ukraińsko-Żydowskie Spotkania, „Radio Garaż”. W ogóle zgłosiło się 25 partnerów informacyjnych. Uroczystości otwarcia „Forum Wydawców” organizowano w „America House Lviv” przy ulicy Hnatiuka, zaś stoiska wydawców ulokowano obok historycznej Baszty Prochowej, przy ulicy Podwale, na historycznych Wałach Gubernatorskich. Twórcze spotkania autorskie odbywały się tradycyjnie też w innych lokacjach, we lwowskich kawiarniach, galeriach, na przykład, w galerii „Dzyga”, „Księgarni E”, Bibliotece Obwodowej Dla Dzieci, Muzeum Etnograficznym, zaś tradycyjna już „Noc poezji i muzyki” – w gmachu lwowskiego Teatru Lalek.
Organizatorzy przygotowali ponad 150 spotkań. Wydawnictwa przedstawiły między innymi bardzo bogaty wybór ukraińskich książek dla dzieci, a organizatorzy – ciekawe spotkania dla dzieci i rodziców. Głównym tematem „Lviv BookForum” (bardzo optymistycznym) było hasło „Życie, szczęście, kultura podczas wojny i po wojnie”. Znakiem czasu było też osobne stoisko, które prezentowało książki o wojnie rosyjsko- ukraińskiej.
Na „Forum Wydawców” przyjechali znani ukraińscy pisarze, którzy brali aktywny udział w dyskusjach i prezentacjach. Wśród nich obecna była Sofia Andruchowycz z nową powieścią „Amadoka”, również Mariana Sawka i Olga Mucha. Część autorów dołączyła do imprez online. Oglądając stoiska wydawnictw i odwiedzając prezentacje nowych książek, zwróciłem uwagę na aktywność wydawniczą większości przedstawionych na Forum firm, również autorów. Nie zważając na wojnę, prawie przy każdym stoisku można było podziwiać nowinki wydawnicze.
Zaznaczmy, że wiele wydawnictw, również lwowskich, drukuje nakłady swoich książek w Charkowie, który niestety nadal jest ostrzeliwany przez agresorów rosyjskich. Ale nawet wojna nie może zatrzymać rozwoju ukraińskiej książki, szerzej biorąc –ukraińskiej kultury. Wprost obok Baszty Prochowej znajdował się duży namiot wydawnictwa „Vivat”, a na stoisku zauważyłem pięknie wydaną najnowszą serię utworów ukraińskiej klasyki. Na okładkach nazwiska Iwana Franki, Olgi Kobylańskiej, Wołodymyra Wynnyczenki, Hryhorija Kwitky-Osnowjanenki…
Szukamy lwowskie wydawnictwa. Przy stoisku „Apriori” zauważyłem kilka nowych pozycji krajoznawczych. Uwagę zwraca gruba książka pt. „Gorodok” znanego autora lwowskiego Romana Goraka. Wielki osobny namiot zajmuje „Wydawnictwo Starego Lwa”. Tutaj kolejka ciekawskich, by oglądnąć i kupić najważniejszą nowinkę tego wydawnictwa, szeroko reklamowaną we Lwowie, mianowicie książkę Oksany Łyniw „Mozart-syn. Życie Franza Ksawerego w dzienniku podróżnym i listach”. Oksana Łyniw, znana dyrygentka, aktywna organizatorka życia muzycznego, zebrała, opracowała i uporządkowała mało znane materiały, spuściznę lwowianina kompozytora Franza Ksawerego Mozarta, młodszego syna wybitnego austriackiego kompozytora Wolfganga Amadeusza Mozarta. Ponad dwadzieścia lat szukała ona i szuka nadal materiałów związanych z postacią Mozarta-juniora i jego życiem we Lwowie i w Galicji. Urodzona w Brodach na Ziemi Lwowskiej, Oksana Łyniw – absolwentka konserwatorium lwowskiego, pracowała jako dyrygent w Operze Odeskiej, zaś w latach 2013–2017 w Bawarskiej Operze w Monachium. W latach 2017–2020 była pierwszą kobietą kierowniczką i dyrygentem Opery i Filharmonii w Grazu (Austria), a od 2020 roku – dyrektor i dyrygent orkiestry Opery w Bolonii we Włoszech. Jej zauroczenie tematem mozartowskim zaowocowało serią artykułów, festiwalem muzycznym, a teraz nową monumentalną pracą biograficzną. Przez wszystkie lata Oksana Łyniw bierze aktywny udział w muzycznym życiu Lwowa. W 2016 roku była jedną z głównych inicjatorek powołania międzynarodowego muzycznego festiwalu Lviv MozArt we Lwowie, którego kierowniczką artystyczną jest po dzień dzisiejszy. Festiwal odrazu zdobył uznanie europejskie, został przyjęty do prestiżowej międzynarodowej asocjacji European Mozartway. Jeszcze do niedawna imię Mozarta-juniora nie było znane szerokiej publiczności zarówno we Lwowie, jak i w Europie. Dzięki lwowskim entuzjastom wie o nim teraz cały kulturalny świat.
Urodzony w 1791 roku i wychowany w Wiedniu Mozart-junior w latach 1808–1838 mieszkał i pracował we Lwowie. Właśnie w naszym mieście stworzył większość swoich utworów muzycznych, organizował muzyczne Towarzystwo „Św. Cecylii”, stąd wyjeżdżał na występy gościnne do krajów europejskich. Nad książką o życiu i twórczości Franza Ksawerego Mozarta Oksana Łyniw pracowała ponad osiem lat. Żmudnie zbierała materiały w archiwach europejskich, między innymi w bibliotece Konserwatorium Królewskiego w Brukseli i w wielu innych miastach Austrii, Niemiec i nie tylko. W książce „Mozart-syn. Życie Franza Ksawerego w dzienniku podróżnym i listach” zebrano ponad 100 listów kompozytora (z nich 50 napisanych i wysłanych ze Lwowa lub Galicji), również jego dziennik podróżny, opracowano dokładny życiorys. Autorka nakreśliła rozwój życia muzycznego owego czasu we Lwowie i udział w nim Mozarta-juniora.
Ogromną pracę poświęciła tej książce też lwowianka Roksolana Gawaluk, redaktorka naukowa wydania. Z jej udziałem odbyła się również prezentacja i dyskusja poświęcona tej monumentalnej pracy. On-line brała w niej udział również Oksana Łyniw. Książkę „Mozart-syn. Życie Franza Ksawerego w dzienniku podróżnym i listach” można było nabyć już na drugi dzień „Forum Wydawców” przy stoisku „Wydawnictwa Starego Lwa”, a obecnie w księgarniach firmowych tego wydawnictwa.
Na zakończenie reportażu z 30. „Forum Wydawców” podkreślmy, że był on kolejnym triumfem kulturalnego życia współczesnego Lwowa i po raz kolejny zademonstrował znaczenie Lwowa jako kulturalnej stolicy Ukrainy.
Jurij Smirnow
