Do roku 1939 mieszkało tu większość Polaków, tu była Polska. Losy wojny i powojenne lata wymiotły Polaków z miasta. Została nas garstka… no i mogiły. Jako pamięć, że byliśmy tu i jesteśmy.
Opuszczone polskie mogiły wołają o pamięć i ratunek. My to słyszymy i staramy się, aby ślady polskości nie zginęły w Truskawcu. Wspólnota polska wzięła pod opiekę resztki polskich grobowców i nagrobków. W listopadzie znicze zapłoną na „niczyich” grobach.
Szczególnie udała nam się akcja restauracji ogromnego grobowca (5x6m) z obeliskiem z różowego piaskowca zasłużonego dla miasta Władysława Dębowskiego, który własnym kosztem zbudował i utrzymywał w mieście sierociniec dla chłopców, dając im utrzymanie, naukę początkową i fachową (stolarze, ślusarze, krawcy), dając im chleb na drogę życia, ucząc uczciwości, historii i kultury polskiej.
Ze szczodrej zbiórki miejscowych Polaków, przy pomocy wiceprezesa Zarządu Głównego Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich (TMLiKPW) pani Danuty Śliwińskiej z Bydgoszczy i dzięki gratisowej pracy rodziny Szczerbininych, a także naszej pomocy w ciągu roku stanął wspaniały grobowiec Dębowskich, w którym spoczywa jeszcze dwóch lekarzy i siostra zakonna. Odnowiony został i nagrobek ojca Józefa Sasa, długoletniego dyrektora i profesora gimnazjum. Oczyszczone zostały z krzaków i mchu również inne polskie groby.
Na cmentarzu tym śpią też snem wiecznym nieznani nam, lecz bliscy Rodacy, których mogiły pozbawione zostały opieki od około 70 lat. Czas, wojna i nieuczciwi ludzie zburzyli grobowce, nagrobki, napisy, a większa ilość grobów to poprostu niewielkie pagóreczki bez krzyża.
Dużo zniczy zapłonie na polskich mogiłach w dniu Wszystkich Świętych, ksiądz proboszcz pomodli się z nami za ich zapomniane dusze. Udało się nam odczytać tylko 18 nazwisk tam pochowanych. Może gdzieś są rodziny – podajemy pełny spis odczytanych nazwisk:
1. Władysław Dębowski, fundator sierocińca w Truskawcu
2, 3. Kazimiera i Tadeusz Targowscy
4. Rozalia Bierońska – siostra zakonna
5. Ojciec Józef Sas, jezuita, długoletni dyrektor gimnazjum
6. Ksiądz Karol Peltz, proboszcz i kanonik z Kotzmania
7. Władysław Mazur – dziecko
8. Julia Beck
9. Józef Czapla
10. Stasio Mazur – dziecko
11. Stanisław Ząbik
12. Stefania Kohut
13. Karolina Engleder
14. Marian Sznajder
15. Wiktor Towarnicki
16. Józefa Ustianowska
17. Czesław Baran
18. Ludwik Mochowski
Wieczne odpoczywanie racz im dać Panie, a światłość wiekuista niechaj im świeci.
Dzięki zaangażowaniu pani Eugenii Dąbrowskiej, prezes Polskiego Kulturalno-Oświatowego Centrum im. Rajmunda Jarosza w Truskawcu i wszystkich Polaków naszej wspólnoty, polsko-ukraiński cmentarz przy ulicy Drohobyckiej w Truskawcu w nadchodzących listopadowych dniach będzie jaśniał światłem zniczy i modlitwy nasze popłyną do Boga. Bardzo chcemy przekazać tradycje narodowe młodemu pokoleniu Polaków.
Halina Zaborowska
