30 listopada br. w Żytomierzu odbyły się uroczystości uczczenia śp. Franciszka Brzezickiego – mieszkańca Żytomierza, Polaka, więźnia obozów koncentracyjnych i łagrów radzieckich.
Uroczystości poprzedziło wspólne z rodziną Brzezickich złożenie kwiatów na mogile śp. Franciszka i jego żony na miejskim cmentarzu w Żytomierzu.
Następnie na budynku przy ulicy Nowy Bulwar 7, gdzie mieszkał Franciszek Brzezicki, została odsłonięta i poświęcona tablica pamiątkowa. By uczcić wielkiego Polaka z Żytomierza i oddać mu należny hołd, zebrało się przy tablicy wiele osób: konsul generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Winnicy Damian Ciarciński, zastępca attaché obrony w Ambasadzie RP na Ukrainie płk Agnieszka Malczewska wraz z porucznikiem Bartoszem Wiatrzykiem, dyrektor Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Lublinie Marcin Krzysztofik, przedstawiciele Stowarzyszenia Łagierników Żołnierzy Armii Krajowej na czele z prezesem Arturem Kondratem, rodzina Brzezickich, prezesi organizacji polskich z Żytomierza i obwodu, weterani WP Żytomierszczyzny, przedstawiciele obwodowych kombatanckich organizacji, mieszkańcy miasta, sąsiedzi, przyjaciele, pracownicy archiwum, krajoznawcy, duchowieństwo, media. Pamięć Franciszka Brzezickiego uczcili również przedstawiciele władz lokalnych i obwodowych.
„Choć nieobecni, jednak myślami i sercem jesteśmy z Państwem w tym ważnym dniu. Ważnym ponieważ upamiętniają Państwo wspaniałego, odważnego Polaka. Serdecznie dziękujemy za tę inicjatywę. Franciszek Brzezicki to nie tylko były więzień niemieckiego obozu koncentracyjnego na Majdanku, ale także długoletni przyjaciel naszej instytucji” – tymi słowami rozpoczęliśmy uroczystość przy tablicy, czytając list, nadesłany przez dyrektora Państwowego Muzeum na Majdanku Tomasza Kranza.
Tablica upamiętniająca Franciszka Brzezickiego została odsłonięta przez konsula generalnego RP w Winnicy Damiana Ciarcińskiego i przedstawiciela władzy miasta Żytomierza Olgę Paszko. Poświęcił tablicę ks. Waldemar Pawelec SAC.
Kolejna część sobotniej uroczystości odbyła się w Gnatyuk Art Center. „Wieczór pamięci pana Franciszka” rozpoczęła Weronika Zdzięborska, laureatka I Międzynarodowego Festiwalu Pieśni Pamięci „Walczącym o Niepodległość”, organizowanego od trzech lat przez Stowarzyszenie Łagierników Żołnierzy Armii Krajowej. Zaśpiewała ona ulubioną piosenkę pana Franciszka – „Czerwone Maki na Monte Cassino”. Obejrzeliśmy film o panu Franciszku, przypomnieliśmy sobie jak wyglądał, posłuchaliśmy jego wspomnień o tragicznych latach jego życia.
„Podjęta przez Państwa inicjatywa z pewnością przypomni w społeczeństwie ukraińskim i w samym Żytomierzu postać Franciszka Brzezickiego. Pozwoli oddać należny gołd temu niezwykle odważnemu człowiekowi, polskiemu patriocie, nieustannie pracującemu na rzecz społeczności polskiej na Ukrainie, zwłaszcza, że pozbawiony rodziców przez bolszewickie władze i doświadczony okrucieństwem okupanta niemieckiego i reżimu sowieckiego, nie zdecydował się na życie na emigracji, choć miał taką możliwość. Do końca pozostał człowiekiem otwartym na ludzi. Takie postawy są godne uszanowania i upamiętnienia w miejscu ich działalności dla przyszłych pokoleń”– czytamy w liście przewodniczącego Komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą Kazimierza Michała Ujazdowskiego.
„Odsłaniając tę tablicę ku czci tak wielkiego formatu człowieka i Polaka dajecie dowód, że dzisiaj chcecie Franciszka Brzezickiego i jego czyny zachować w pamięci, wyznawać te wartości, dla zachowania których szedł on przez życie nie lękając się cierpień, obozów i śmierci i przekazać je swoim dzieciom i wnukom oraz Polakom żyjącym na Żytomierszczyźnie, na całej Ukrainie oraz w Polsce” – czytamy również w liście Andrzeja Pająka, senatora Rzeczypospolitej Polskiej, członka Senackiej Komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą.
Zaprosiliśmy do podzielenia się swoimi wspomnieniami tych, którzy w różnym czasie współpracowali z Franciszkiem Brzezickim, wspierali go, utrzymywali z nim kontakty rodzinne. Opowiadali o nim Damian Ciarciński (konsul generalny RP w Winnicy), Georgij Mokrycki (krajoznawca, dawny przyjaciel p. Franciszka), Mirosława Starowierow (prezes Związku Nauczycieli Polskich Żytomierszczyzny), płk Zygmunt Wengłowski (kombatant, prezes Stowarzyszenia Kombatantów Wojska Polskiego Żytomierszczyzny), Eugeniusz Timiriajew (dawny przyjaciel rodziny Brzezickich), Jarosława Pawluk (znana poetka, tłumaczka, nauczycielka języka polskiego, prezes Lubarskiego Stowarzyszenia Żytomierskiego Zjednoczenia Polaków na Ukrainie „Polonia”), Jan Boczkowski (kierownik znanego zespołu „Poleskie Sokoły”), Mikołaj Gryszko (dawny przyjaciel rodziny Brzezickich), Walentyna Jusupowa (Studencki Klub Polski).
Były to bardzo cenne wspomnienia! Kilka minut wspomnień każdego zawarły w sobie długie lata życia Franciszka Brzezickiego – i te szczęśliwe, i te tragiczne.
Na uroczystości mieliśmy zaszczyt gościć członków Stowarzyszenia Łagierników Żołnierzy Armii Krajowej na czele z prezesem Arturem Kondratem. W tym dniu, korzystając z okazji, Stowarzyszenie odznaczyło weteranów WP Żytomierszczyzny „Kresowym Krzyżem Pamięci” za postawę patriotyczną, pracę na rzecz zachowania historii, kultury i tradycji na dawnych Kresach Wschodnich II RP. Byli to obecni na sali szeregowy Baltazar Werchowiecki (ur. 1926) i płk Zygmunt Wengłowski (ur. 1925).
Z całego serca dziękujemy dyrekcji Stowarzyszenia za tę inicjatywę, za odznaczenie weteranów, za docenienie ich wkładu w walkę o niepodległość Polski. A naszym weteranom również dziękujemy za odwagę, mądrość, i życzymy długich lat życia.
{gallery}gallery/2019/brzezicki{/gallery}
– Dzisiaj odbyło się uroczyste odsłonięcie tablicy pamiątkowej na fasadzie budynku w którym mieszkał pan Franciszek – zaznaczył Georgij Mokrycki, krajoznawca, dawny przyjaciel pana Franciszka. – Tablica jest dość oryginalna: jej twórcy odeszli od „tradycji cmentarnych” i wykonali ją bez wykorzystania tradycyjnego granitu. Na tablicy umieszczono kolorowy portret Franciszka Brzezickiego, krótki tekst i QR-kody, dzięki którym można dowiedzieć się znacznie więcej o bohaterze tej tablicy. To pierwsza taka tablica w Żytomierzu.
W imieniu organizatorów dziękuję wszystkim, którzy nas wspierali, za pomoc i wsparcie, za wspólną modlitwę, za możliwość wspólnego uszanowania pamięci Franciszka Brzezickiego, za dobrą pamięć o nim.
Franciszek Brzezicki to człowiek, który z pewnością zasługuje na uczczenie i pamięć w sercach potomnych. Jako niezwykły człowiek, Polak z Żytomierza, Obywatel, jest i zostaje przykładem dla nas wszystkich.
Inicjatorem i organizatorem przedsięwzięcia jest obwodowa organizacja społeczna „Studencki Klub Polski” w Żytomierzu. Wydarzenie wspierała, w ramach sprawowania opieki Senatu Rzeczypospolitej Polskiej nad Polonią i Polakami za granicą w 2019 roku, Fundacja „Pomoc Polakom na Wschodzie”. Współorganizatorami są: Stowarzyszenie Weteranów Wojska Polskiego Żytomierszczyzny i Dom Polski w Żytomierzu.
Walentyna Jusupowa
Studencki Klub Polski w Żytomierzu
