W dniach 6-10 września 2007 r. na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II i na Ukraińskim Uniwersytecie Katolickim we Lwowie (UKU) odbyła się Międzynarodowa Konferencja CIHEC: Religious Space of East-Central Europe – Open to the East and the West.
Podczas konferencji zostało podpisane porozumienie o współpracy pomiędzy IPN a Ukraińskim Uniwersytetem Katolickim.
Udział w niej wzięli i wygłosili referaty m.in.: dr Jan Skarbek (Atlas Europy Środkowo-Wschodniej XIX wieku. Struktury administracyjne) – referat odczytany z powodu nieobecności autora, dr Zbigniew Piłat (Atlas ruchu zakonnego w Europie Środkowo-Wschodniej w średniowieczu), dr Agata Mirek (Komunizm w walce z żeńskim ruchem zakonnym w Europie Środkowo-Wschodniej), mgr Sławomir Mielnik („Carte de la Pologne” jako źródło historyczne), dr Robert Kozyrski (Mapy wyznaniowe Instytutu Geografii Historycznej Kościoła w Polsce KUL, 1957-2007). Prof. Henryk Gapski przewodził także sesji konferencyjnej: Ruch franciszkański w Europie Środkowo-Wschodniej od XIII do XIX w.
Porozumienie o współpracy pomiędzy IPN a Ukraińskim Uniwersytetem Katolickim we Lwowie
W dniu 10 września 2007 r. we Lwowie, na Ukraińskim Uniwersytecie Katolickim podpisane zostało porozumienie o współpracy pomiędzy Instytutem Pamięci Narodowej – Komisją Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu a Ukraińskim Uniwersytetem Katolickim we Lwowie.
Celem porozumienia, które podpisali prezes IPN dr hab. Janusz Kurtyka i rektor Ukraińskiego Uniwersytetu Katolickiego o. dr Borys Gudziak, jest rozwijanie wzajemnej współpracy w zakresie oświaty, nauki i kultury. Porozumienie umożliwi współpracę w dziedzinie wydawania publikacji, wspierania projektów badawczych, organizacji konferencji naukowych, wystaw, seminariów i praktyk studenckich.
Spotkania panelowe
Oprócz prelekcji i referatów odbywały się spotkania panelowe. Uczestniczyłam w dwóch spotkaniach, na których były poruszane tematy związane z Kościołem Rzymskokatolickim. Ks. Marian Skowyra wygłosił referat na temat: „Sytuacja Archidiecezji Lwowskiej obrządku łacińskiego po roku 1991”, natomiast s. Anna Klipacka – „Rekrutacja i formacja młodych sióstr i jej specyfika w Zgromadzeniu Małych Sióstr Niepokalanego Serca Maryi na terenie Związku Radzieckiego w latach 1939-1989”.
Bp. Marcjan Trofimiak, wiceprzewodniczący Konferencji Episkopatu Kościoła Rzymskokatolickiego na Ukrainie, przed wykładem ks. Mariana Skowyry przypomniał historię powstania archidiecezji lwowskiej, mówił o współpracy między wiernymi oraz kapłanami obrządku rzymskokatolickiego i greckokatolickiego. – W okresie, kiedy Kościół greckokatolicki został zdelegalizowany, nasza współpraca układała się bardzo dobrze. Myśmy pomagali tym księżom materialnie, natomiast oni pomagali nam w spowiadaniu naszych wiernych. Często wierni świeccy obrządku greckokatolickiego nawet z bardzo daleka przyjeżdżali na nabożeństwa do naszych świątyń. Obecnie Kościół greckokatolicki rozwija się i wzrasta, ale pojawiły się nowe problemy w naszych relacjach – zaznaczył bp. Trofimiak.
Ks. Marian Skowyra rozpoczął swój referat od przypomnienia zniszczeń, które spowodował sowiecki system totalitarny w Kościele powszechnym. Jednak gorbaczowska „pierestrojka”, a następnie ogłoszenie niepodległości Ukrainy zmienia na lepsze sytuację Kościoła. – 16 stycznia 1991 roku Ojciec Święty Jan Paweł II reaktywował struktury Kościoła rzymskokatolickiego i greckokatolickiego. Pierwszym ordynariuszem archidiecezji lwowskiej obrządku rzymskokatolickiego został mianowany lwowianin abp Marian Jaworski – zaznaczył ks. Skowyra.
Ks. prelegent, który jest proboszczem w kościele Matki Boskiej Gromnicznej we Lwowie (dawnym kościele seminaryjnym), mówił o problemach, z którymi boryka się ta parafia. Istnieją tam dwie wspólnoty parafialne – rzymskokatolicka i greckokatolicka (razem z dwoma kapłanami liczy trzy osoby). Grekokatolicy, którzy nieprawnie zawładnęli tą świątynią, 5 lipca br. bez uprzedniego uzgodnienia wstawili ikonostas (z dykty), który burzy charakter architektoniczny świątyni, umieścili ukraińską flagę państwową, z zewnętrznej ściany znikła tablica informująca, iż jest to zabytek architektoniczny. Proboszcz wspólnoty greckokatolickiej, zapytany dlaczego to robi, odpowiedział: „Jest to nasza ziemia i nasz kościół i robimy to, co chcemy”. – Czy na ulicy, przy której znajduje się jeden budynek mieszkalny (ul. Wynnyczenki 26) są potrzebne trzy funkcjonujące kościoły (cerkwie greckokatolickie)? – z bólem serca zapytał ks. Marian Skowyra. Prelegent, jednak w optymistycznym tonie zakończył swoje przemówienie, wyrażając przekonanie, iż przy odrobienie dobrej woli każdej ze stron, zarówno relacje Kościół – państwo, jak i relacje międzykonfesyjne mogą się znormalizować.
S. Anna Klipacka, która pracuje w Rostowie (Rosja), wygłosiła referat na temat rekrutacji i formacji młodych sióstr i jej specyfice w Zgromadzeniu Małych Sióstr Niepokalanego Serca Maryi na terenie Związku Radzieckiego w latach 1939-1989. Na wstępie siostra opowiedziała o swoim pierwszym spotkaniu z siostrami Honoratkami (krótka nazwa tego zgromadzenia zakonnego). – Wyglądały jak zwykłe świeckie kobiety, ponieważ siostry nie noszą habitów, jednak jakaś dobroć i miłość promieniowała od nich – zaznaczyła s. Anna.
Siostra przytoczyła historię powstania zgromadzenia. Zgromadzenie Małych Sióstr Niepokalanego Serca Maryi powstało 4 października 1888 roku. Założył je kapucyn bł. Honorat Koźmiński. Był on animatorem nowego rodzaju życia zakonnego w Królestwie Polskim i Cesarstwie Rosyjskim. O. Honorat, widząc potrzebę zaopiekowania się ludem robotniczym, oprócz wielu innych zgromadzeń zakonnych założył także to zgromadzenie, które miało za zadanie opiekę nad robotnicami fabrycznymi i ich rodzinami. Współzałożycielką była sługa Boża Aniela Róża Godecka.
– Mimo niesprzyjających warunków zewnętrznych i pewnych braków w organizacji oraz sposobie prowadzenia formacji początkowej i permanentnej, wspólnota zakonna wychowywała swoje członkinie jako osoby wierzące, roztropne, odpowiedzialne i samodzielne. Zgromadzenie, współpracując z Bożą pomocą, rozwijało swą działalność w kierunku apostolskim, społeczno-charytatywnym i wychowawczym – zaznaczyła s. Anna Klipacka.
Podczas konferencji, która rozpoczęła się na Katolickim Uniwersytecie w Lublinie, a zakończyła się na Ukraińskim Uniwersytecie Katolickim we Lwowie, nie tylko przypomniano historię prześladowania Kościoła w Europie Środkowej i Wschodniej, ale również podjęto pewne plany na przyszłość, o czym świadczy choćby podpisanie porozumienią o współpracy pomiędzy IPN a Ukraińskim Uniwersytetem Katolickim. Oby tego typu spotkania odbywały się jak najczęściej, oby pomagały szukać tego, co łączy poszczególnych ludzi i narody.
Maria Basza
Tekst ukazał się w nr 4 (46) 30 września 2007
