W ramach Konferencji-maratonu „Przestrzeń pamięci” dr hab. Adam Redzik wygłosił odczyt „Szlakiem Allerhandów we Lwowie: ci, którzy (nie)przeżyli Holokaustu”. Wykład poświęcony był sylwetce Maurycego Allerhanda – jednego z najwybitniejszych prawników polskich okresu międzywojennego, profesora Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie i członka Komisji Kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Polskiej.
Wykład oparty był o wydane w 2003 roku pod tytułem „Zapiski z tamtego świata” notatki, które Maurycy Allerhand prowadził od wkroczenia armii niemieckiej do Lwowa w 1941 do lutego 1942, uzupełnione wspomnieniami jego wnuka śp. Leszka Allerhanda. Uczestnicy konferencji dowiedzieli się, kim był Maurycy Allerhand, jakie miał poglądy oraz jak żył i zginął. Nie pominięte były również losy jego rodziny, z której przeżyły tylko trzy osoby – syn Joachim, synowa Zinajda i wnuk Leszek.
Maurycy Allerhand urodził się w 1868 r. w Rzeszowie. Studia prawnicze odbył w Wiedniu, gdzie uzyskał także tytuł doktora. Przeniósłszy się do Lwowa, niemal do ostatnich dni z synem Joachimem prowadził kancelarię adwokacką. Profesor Allerhand był uniwersalnym humanistą w pełnym tego słowa znaczeniu: choć nie angażował się czynnie po stronie żadnej partii politycznej i nie należał do żadnego stronnictwa, nieobce były mu problemy lwowskiej społeczności, wśród której cieszył się wielkim szacunkiem.
W latach 1919-1939 intensywnie uczestniczył w pracach Komisji Kodyfikacyjnej RP, wniósł wiele kluczowych projektów z zakresu postępowania cywilnego i prawa upadłościowego. Istotnie wzbogacał swoją wiedzą jej obrady. W trakcie dwudziestoletniej pracy w Komisji zyskał opinię “znakomitego prawoznawcy (…) z weną kodyfikatorską”. W sferze jego prawniczych zainteresowań znajdowało się prawo handlowe, upadłościowe oraz procedura cywilna. Warto w szczególności wskazać na jego istotny wkład w stworzenie nowatorskiego Prawa upadłościowego i Prawa o postępowaniu układowym. Profesor był także członkiem Trybunału Stanu.
Naukowa spuścizna prof. Allerhanda stanowi klamrę spinającą kolejne pokolenia prawników – przedruki jego dzieł stanowiły podstawowy przewodnik dla prawników doby transformacji ustrojowej lat dziewięćdziesiątych i do dziś są często cytowaną pozycją w najpoważniejszych rozprawach prawniczych.
Jeden z uczestników konferencji zwrócił uwagę, że czytając notatki Allerhanda miał nieodporne wrażenie, że spisywał on je by notować przypadki naruszenia prawa przez Niemców. Chciał zebrać świadectwa łamania prawa.
Prof. Allerhand był prawnikiem z powołania, jemu bardzo trudno było zrozumieć, jak można uczynić z człowieka nie-człowieka. Jak można wprowadzić taki system, który z prawem nie ma nic wspólnego. W jednej z dyskusji na początku okresu okupacji Lwowa usłyszał: teraz żadne prawo nie istnieje. Nie mógł z tym się pogodzić, nie mógł zrozumieć, uważał, że prawo nie może nie istnieć.
Zginął podobno w obozie Janowskim, przed śmiercią próbował apelować do człowieczeństwa oprawców.
Konferencja-maraton „Przestrzeń pamięci” odbyła się we Lwowie w dniach 1-3 lipca 2018 r.
Alina Wozijan
Fot. Alina Wozijan
{gallery}gallery/2018/redzik_allerhand{/gallery}
