31 maja na dziedzińcu Szkoły nr 24 im. Marii Konopnickiej we Lwowie uroczyście otwarto jubileuszowy XXV Konkurs „Maria Konopnicka – dzieciom i młodzieży”.
Przed 25 laty polonista szkoły Władysław Łokietko postanowił zainteresować uczniów szkoły twórczością Marii Konopnickiej głębiej niż to przewidywał program szkolny. Sam, jako aktor Teatru Polskiego we Lwowie i kierownik szkolnego teatrzyku „AS” (Amator Sceny), wiedział doskonale, że młodzież garnie się do występów przed swoimi rówieśnikami. Nie był to najbardziej pomyślny okres w działalności teatrzyku, wobec tego postanowił poprzez zmagania konkursowe przedstawić piękno patriotycznej poezji Marii Konopnickiej. Zaczęło się od rywalizacji w ramach szkoły. W kolejnych latach wzrastała liczba uczestników – dołączyła młodzież ze szkoły nr 10. Natomiast, jak z dumą podkreślała to dyrektor szkoły Lucyna Kowalska, tegoroczny – jubileuszowy – konkurs osiągnął zasięg ogólnoukraiński. W poprzednich edycjach do Lwowa przyjeżdżali uczestnicy z najbliższych okolic – Drohobycza, Sambora, czy nawet z Kołomyi. W tegorocznym konkursie udział wzięła młodzież z Charkowa, obw. Chmielnickiego, z Podola. Regulamin konkursu jest stale modyfikowany tak, aby przede wszystkim polska młodzież z Ukrainy poznawała piękno polskiego słowa i dawała szanse jak największej liczbie chętnych wziąć udział w konkursie. Wobec tego postanowiono, że uczestnikami konkursu będą wyłącznie uczniowie z Ukrainy. Wprowadzono też nową zasadę: laureaci poprzednich edycji nie będą mogli brać udziału w kilku następnych konkursach. Chodzi o to, aby jak najszersze grono młodzieży startowało w eliminacjach i w finale konkursu. Jak pokazała organizacja jubileuszowego konkursu zmiany wyszły tylko na dobre zmaganiom uczestników.
Tradycyjnie, jeżeli tylko pogoda na to pozwala, otwarcie konkursu odbywa się uroczyście na szkolnym dziedzińcu. Tegoroczna jubileuszowa edycja konkursu „Maria Konopnicka – dzieciom i młodzieży” odbywała się, jak to od dłuższego czasu ma miejsce, pod patronatem Fundacji Dziedzictwo Kresowe, która jest współorganizatorem imprezy i wspiera konkurs atrakcyjnymi nagrodami dla laureatów. Fundację reprezentował prezes Jan Sabadasz. W tym roku organizację konkursu wspierała też Fundacja LOTTO, która ufundowała kilka nagród oraz Fundacja Wolność i Demokracja. Tradycyjnie konkurs objęty jest patronatem Konsulatu Generalnego RP we Lwowie, reprezentowany w tym roku przez konsula Mariana Orlikowskiego. Po raz pierwszy konkurs został objęty patronatem Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, które reprezentowała pani Ewa Brzostowska. Od lat przysłuchują się recytacjom młodzieży Danuta Śliwińska i Andrzej Kamiński z ZG TML i KPW we Wrocławiu. Wśród gości obecna była również delegacja szkół warszawskich, którą zorganizowała pani Bożena Gromadzka, dyrektor XCIX Liceum im. Zbigniewa Herberta w Warszawie z którym Fundacja Dziedzictwo Kresowe współpracuje od kilku lat w ramach umowy partnerskiej, deklarując chęć nawiązania współpracy w zakresie wspierania popularyzacji wiedzy o polskim dziedzictwie kulturowym i historycznym na Kresach.
Zwracając się do zebranych prezes Jan Sabadasz podkreślił, iż fundacja jest dumna, że współtworzy ten konkurs, a jego tegoroczny ogólnokrajowy format świadczy o tym, że to dzieło zapoczątkowane przez śp. Władysława Łokietkę wspaniale się rozwija. Wszystkim uczestnikom konkursu życzył udanych prezentacji, zdobycia wysokich miejsc i atrakcyjnych nagród rzeczowych.
Odmiennością tegorocznego konkursu był też dalszy bieg wydarzeń. Uczestników konkursu, ich wychowawców, przybyłych gości i jurorów powitali uczniowie I klasy, przedstawiając teatralizowany montaż słowno-muzyczny, składający się z utworów Marii Konopnickiej.
Ponieważ konkurs odbywa się w kilku kategoriach: poetyckiej, poezji śpiewanej i twórczości artystycznej, więc do jury poszczególnych kategorii zapraszani są fachowcy w swoich dziedzinach. W tym roku konkurs poetycki oceniał Zbigniew Chrzanowski, reżyser Polskiego Teatru Ludowego we Lwowie. Federację Organizacji Polskich reprezentowała Teresa Dutkiewicz. Recytatorów oceniali również prezes Jan Sabadasz, tłumacz literatury polskiej Aleksandra Łukianenko, Danuta Śliwińska oraz piszący te słowa.
Występy muzyczne do wierszy Marii Konopnickiej oceniali: ks. Krzysztof Szebla z katedry lwowskiej, s. Edyta Duszczak z kościoła św. Antoniego i Ewa Brzostowska (MKiDN). Dzieła plastyczne, które powstały pod wpływem poezji patronki szkoły, oceniali artyści-plastycy Aleksander Dworski, Eugeniusz Potapow i Klaudia Potapow (wszyscy z Lwowskiego Towarzystwa Miłośników Sztuk Pięknych).
Jury w każdej kategorii nie miało lekkiego zadania, bowiem poziom uczestników był na tyle wyrównany, że trudno było wytypować zwycięzców. W recytacji młodzież podzielono na kategorie wiekowe i ta najliczniejsza – najmłodsza – reprezentowała chyba najwyższy poziom. Swoje utwory recytowali z przejęciem, mając doskonale opanowany tekst, posiłkując się elementami pomocniczymi, jak stosowne do treści wiersza akcesoria, czy strój, odpowiadający nastrojowi recytowanej poezji. Tych dodatkowych elementów jury nie brało pod uwagę, lecz oceniało dobór repertuaru, ogólne wrażenie artystyczne i przede wszystkim polszczyznę uczestnika. Nie mniej skomplikowane zadanie miało jury, oceniające poezję śpiewaną. Tu wykonawcy występowali solo, w duecie lub w zespole. Niektórzy skomponowali muzykę sami i akompaniowali sobie samodzielnie. Inni – korzystali z pomocy akompaniatorów. Mam wrażenie, że najtrudniejsze zadanie mieli plastycy, by spośród niezwykle wyrównanych prac ponad 30 autorów wyłonić laureata, który najtrafniej przedstawił treść utworu poetki – było to poważne wyzwanie. Kwalifikowane jury w każdej z kategorii uporało się jednak z zadaniem i listę laureatów jubileuszowego XXV Konkursu „Maria Konopnicka – dzieciom i młodzieży” prezentujemy poniżej.
Zazwyczaj konkurs był imprezą jednodniową – w tym samym dniu rozdawano przyznane nagrody i wyróżnienia. Teraz postanowiono ogłoszenie nazwisk laureatów i wręczenie im nagród dokonać w dniu następnym – podczas uroczystej gali, przebiegającej w szkole. Tutaj też Ewa Brzostowska odczytała słowa Wiceprezesa Rady Ministrów, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. dr. hab. Piotra Glińskiego, skierowane do organizatorów i uczestników jubileuszowej edycji konkursu. Minister napisał miedzy innymi:
– Pragnę podziękować państwu za zaproszenie i możliwość skierowania do was słów, które wybrzmią w murach tej niezwykłej szkoły. Język ojczysty, pielęgnowany z ogromną dbałością przez młodych uczestników kolejnych edycji konkursu, jest doskonałym przykładem codziennej pracy nad tradycją, a kultywowanie jej w formie turnieju bardzo mnie cieszy. Wierzę, że szlachetna inicjatywa konkursu „Maria Konopnicka – dzieciom i młodzieży” jest na tyle trwała, że będziemy mogli cieszyć się z kolejnych jego edycji.
Pozwolę sobie zakończyć ten list życzeniem, które jest trawersowanym fragmentem wiersza „Ludzkość – jak blok marmuru” Marii Konopnickiej:
Rozpal waszą gwiazdę wiedzy nad wzniesioną skronią,
A ramiona jej otwórz tak – jak uścisk bratni.
Pragnę pogratulować wszystkim zwycięzcom i życzyć im lekkiego pióra – zakończył swój list skierowany do uczestników jubileuszowego konkursu prof. dr hab. Piotr Gliński, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Swoją obecnością galę zaszczycił JE abp Mieczysław Mokrzycki, który po złożeniu gratulacji laureatom i organizatorom, korzystając z okazji przypadającego w dniu 1 czerwca Dnia Dziecka przekazał dla wszystkich uczestników konkursu słodycze – pyszne krówki z herbem arcybiskupim na opakowaniach, czym wywołał wiele radości i uśmiechów na twarzach dzieci i młodzieży.
Następnie rozdano nagrody, wyróżnienia i dyplomy pamiątkowe nie tylko laureatom konkursu, ale też osobom, które przyczyniły się do popularyzacji konkursu, polskiego słowa i polskiej kultury. Specjalne grawerowane podziękowanie otrzymał także Kurier Galicyjski za wieloletnią współpracę i zaangażowanie w propagowanie piękna polskiej kultury oraz twórczości Marii Konopnickiej. Na zakończenie gali Fundacja Dziedzictwo Kresowe przygotowała dla dzieci i młodzieży przemiłą niespodziankę w postaci gigantycznego tortu z wizerunkiem Marii Konopnickiej i nazwą konkursu, co wywołało ogromną ekscytację, a radości z dzielenia i degustacji tortu nie było końca.
O krótki wywiad poprosiłem Jana Sabadasza, prezesa fundacji Dziedzictwo Kresowe.
Jest Pan absolwentem szkoły nr 24. Czy brał Pan udział w pierwszych edycjach konkursu?
Jako uczeń tej szkoły brałem udział w pierwszej edycji konkursu. Obecnie, jako absolwent tej szkoły, cieszę się, że konkurs ten nadal trwa i się rozwija. Budujące jest to, że tegoroczna – XXV edycja – zainteresowała nie tylko młodzież z okręgu lwowskiego, ale z takich miejscowości jak Charków czy Tarnopol. Jest to dla nas ważna informacja, że ta inicjatywa, którą wspólnie ze szkołą realizujemy, przynosi dobre wyniki. Jest to bodziec do kontynuacji tych działań i dalszego ich rozwoju.
Od ilu lat Fundacja występuje jako współorganizator konkursu?
Mamy przyjemność współtworzyć to wspaniałe przedsięwzięcie już od pięciu lat – od XX edycji konkursu. Jesteśmy z tego bardzo dumni, bo uważamy tę inicjatywę za bardzo ciekawą formę zachęcenia młodzieży do poznawania twórczości wybitnej polskiej poetki, Marii Konopnickiej i jednocześnie patronki szkoły, której mam przyjemność być absolwentem.
Ubiegłoroczny konkurs był, można rzec, międzynarodowy, bo wzięła w nim udział grupa młodzieży z gimnazjum w Radzyniu Podlaskim.
Tak, w ubiegłorocznej edycji konkursu wzięła udział młodzież z Polski. Jako organizatorzy postanowiliśmy odstąpić od tej praktyki, ponieważ szanse młodzieży polskiej na Ukrainie są nieporównywalne z młodzieżą polską, na co dzień żyjącą wśród języka polskiego. Tym niemniej, jeżeli młodzież z Polski zechce brać w przyszłości udział w konkursie, to będzie stworzona dla nich odrębna kategoria w celu wyrównania szans.
Konkurs stale się rozwija, zmienia regulamin, doskonali się …
Chcemy rozwijać ten konkurs i to robimy. Jest to możliwe dzięki wspaniałej młodzieży, która garnie się do nauki i z roku na rok uczestników konkursu jest coraz więcej, ale także dzięki przyjaciołom zgromadzonym wokół Fundacji Dziedzictwo Kresowe, którzy aktywnie wspierają popularyzację polskiego dziedzictwa kulturowego. Ponieważ rozwój to również nadążanie za oczekiwaniami młodzieży, dlatego dostosowujemy regulamin do jej zainteresowań. Po raz pierwszy mamy do czynienia z tak dużym, można rzec – ogólnoukraińskim, zainteresowaniem tym wydarzeniem. W tym roku po raz pierwszy w konkursie wzięła również udział młodzież z Charkowa i pomimo znaczącej odległości, jaką musieli pokonać zaprezentowali się znakomicie. Jesteśmy przekonani, że w kolejnych latach podczas konkursu swoje talenty artystyczne zaprezentuje również młodzież z innych miejsc na Ukrainie oraz innych skupisk Polaków za granicą. A tymczasem cieszymy się niezmiernie ze zdolnej młodzieży, która z zapałem zaprezentowała nam w tym roku swoje umiejętności i talenty, zapraszamy do udziału w XXVI konkursie kolejnych uczestników i dziękujemy wszystkim, którzy nas wspierają.
Kilka słów o jubileuszowej imprezie powiedziała też dyrektor szkoły nr 24 im. Marii Konopnickiej Łucja Kowalska.
Tegoroczny konkurs rozszerzył swoją geografię na całą Ukrainę.
Tak, rozszerzył się praktycznie na całą Ukrainę – przyjechała do nas młodzież z Charkowa.
W jaki sposób udało się zaprosić młodzież stamtąd?
Informację o konkursie rozesłaliśmy po różnych instytucjach, umieściliśmy ją również na naszej stronie internetowej, na stronie fundacji Dziedzictwo Kresowe. Dostaliśmy od nich zgłoszenie, które nas bardzo ucieszyło. Jeszcze nie pytałam wychowawcę tej grupy, skąd dowiedzieli się o konkursie. Na tegoroczny konkurs zgłosiły się grupy z Charkowa, Tarnopola, z obw. chmielnickiego, ze Strzelczysk. W tym roku jest bardzo szerokie zainteresowanie, rozszerzył się zasięg geograficzny konkursu i to nas cieszy.
Konkurs jest swego rodzaju popularyzacją twórczości patronki szkoły na całą Ukrainę
Specjalnie tak organizujemy tę imprezę, żeby nie była tylko dla szkół lwowskich, czy spod Lwowa. Taki jest cel konkursu, bo przez powiązania z Konopnicką, jej twórczością poznajemy kulturę polską i historię Polski, a młodzież ma po prostu możliwość wykazania się znajomością jej twórczości. W tym roku zmieniliśmy regulamin tak, żeby po raz kolejny nie mogli uczestniczyć w nim laureaci z lat poprzednich.
W tym roku po raz pierwszy konkurs uzyskał poparcie Ministerstwa Kultury?
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego objęło imprezę swoim patronatem. Są to nasze wspólne działania z fundacją Dziedzictwo Kresowe i bardzo nam miło, że zostaliśmy zauważeni na tak wysokim poziomie.
Ile czasu trwa przygotowanie takiego konkursu?
Tak na dobrą sprawę, po zakończeniu tej edycji, już zaczniemy zastanawiać się nad następną. Co tyczy się repertuaru, to młodzież w ciągu całego roku poznaje twórczość swojej patronki, uczy się jej wierszy, przygotowuje scenki czy na zajęciach plastycznych tworzy ilustracje do jej dzieł. To dotyczy klas młodszych, starsza zaś młodzież, przygotowuje się w ostatnich miesiącach. Mam nadzieję, że poziom nie będzie niższy niż w ubiegłym roku, bo są bardzo atrakcyjne nagrody. Nie zdradzę na razie jakie.
Dziękuję za rozmowę.
Laureaci XXV Konkursu „Maria Konopnicka – dzieciom i młodzieży”
Lwów, 31 maja 2018 roku
Kategoria: Poezja
Grupa wiekowa 6–10 lat:
I – Andrzej Gazołyszyn
II – Teresa Popko
III – Marta Syroiszka
Grupa wiekowa 11–14 lat:
I – (ex aequo) Zofia Zaniczkowska i Anna Kapuścińska
II – Kirił Sztangiel
III – (ex aequo) Paulina Kompanowicz i Ksenia Masynnik
Grupa wiekowa 15–18 lat:
I – Nie przyznano
II – (ex aequo ) Melania Macewicz i Irena Stachów
III – Iwan Gajdow
Jury: Zbigniew Chrzanowski (PTL), Jan Sabadasz (Fundacja Dziedzictwo Kresowe), Teresa Dutkiewicz (FOPnU), Danuta Śliwińska (ZG TML i KPW), Krzysztof Szymański (Kurier Galicyjski), Aleksandra Łukianenko (tłumacz)
Kategoria: Poezja śpiewana
I – Maria Szymborska
II – Weronika Kuc
III – Maksymilian Bunio
Zalecono wyróżnienia:
Zespół Perełki, Daryna Artyszczak, Rozalia i Adrian Bojczuk
Jury: s. Edyta Duszczak (kościół św. Antoniego), ks. Krzysztof Szebla (katedra lwowska), Ewa Brzostowska (MKiDN).
Kategoria: Prace plastyczne
Grupa wiekowa do lat 11
I – Liliana Kostura, „Krynia i gołąbki”
II – Andrzej Kramarewski, „Dym”
III – Małgorzata Jaszczyszyn, „Pranie”
Zalecono wyróżnienia:
Jan Czech, Marrissa Williams, Katarzyna Tomaszewska, Małgorzata Kazan, Zofia Szatkowska, Jana Litniawska, Renata Ogijczenko, Marek Ołdak, Zofia Kostelnik, Elnara Tarnawska
Kategoria wiekowa od lat 11:
I – Maria Nasiedkina, „Czym jesteś”
II – Karina Bałujewa, „Poszłabym ja…”
III – Zofia Rewa, „Stary zegar od pradziada”
Zalecono wyróżnienia:
Edwin Kszyk, Julia Dubno, Irena Stachów, Krystyna Stachów, Diana Milewska, Regina Peszek, Maria Radysz, Alina Korpało, Mila Halko
Jury: Aleksander Dworski, Eugeniusz Potapow, Klaudia Potapow (wszyscy LTMSP).
Krzysztof Szymański
