W trakcie agresji Federacji Rosyjskiej na Ukrainę mówi się dużo o wojnie propagandowej i o tym, że tę Ukraina przegrała już na wstępie (jak zresztą i działania wojskowe po przyjęciu ustawy o specjalnym statusie Donbasu).
Okazuje się, że umiejętnie manipulowanie opinią społeczną to nic nowego. Podobnie było przed stu laty.
Tło historyczne:
Po ciężkich walkach na linii Janów-Rawa Ruska w dniach 6-11 września dowództwo austriackie rozkazało odwrót wojsk poza San. Twierdza Przemyśl miała osłaniać odwrót oddziałów austriackich i odeprzeć wroga. 17 września pod fortami twierdzy po raz pierwszy pojawił się patrol rosyjski, a reszta armii carskiej rozpoczęła manewr okrążenia idąc na Jarosław. 26 września Rosjanie zamknęli pierścień wokół Przemyśla. 4 września zaproponowali załodze Twierdzy poddanie się, po odrzuceniu którego rozpoczęto zmasowane ataki na poszczególne forty.
10 października zakończyło się pierwsze oblężenie Twierdzy Przemyśl całkowitą porażką wojsk rosyjskich. Ze strony rosyjskiej padło około 10 tysięcy zabitych, rannych i zaginionych. Straty obrońców Przemyśla wyniosły 3-4 tysiące zabitych. Dalsze walki przeniosły się na linię Medyka-Pleszowice-Tyszkowice-Góra Magiera.
Tak o tych wydarzeniach pisała prasa po obu stronach frontu.
27.09, Kurier Lwowski (KL) – Z pola walki. Najnowszym faktem z pola walk w Galicji jest zajęcie przez wojska rosyjskie Sanoka. Rosjanie opanowali linię kolejową z Chyrowa przez Nowy Zagórz do Sanoka, przerywając tym samym połączenie z Węgrami.
Mamy wiarygodne wiadomości, że twierdza Przemyśl ruchliwie przygotowuje się do bardzo zaciętej obrony. Kolej żelazna Przemyśl-Jarosław-Przeworsk-Rzeszów strzeżona jest przez gęste szeregi wojska austriackiego i odbywa się gorączkowe przewożenie wojsk w obie strony.
Słowo Polskie (SP) – Z pola walki. Załoga Przemyśla ewakuowała wioskę Medykę i na wschodnim sektorze obrona oparta została na linii fortów.
Czas (wydanie krakowskie) – Na terenie galicyjskim. Upłynęło dni dziesięć, jak sztab generalny austriacki powiadomił o przerwaniu bitw pod Lwowem i przeniesieniu wojsk austriackich na nowe pozycje. Z tego faktu dziennikarze trójprzymierza zrobili iście druzgocące „zwycięstwo” Rosyan. Nie ma wątpliwości, że Rosyanie, mimo swej ogromnej przewagi, ponieśli cięższe straty od Austriaków, mimo że ci tak gwałtownie posuwali się naprzód.
– Nie ma ani słowa o tym, że w poprzednim dniu Twierdza Przemyśl została otoczona przez wojska rosyjskie.
01.10, KL – Z pola walki. Austriacka armia oddala się na zachód, posługując się na wielką skalę kolejami żelaznemi, wiodącemi do Krakowa. Odrzuciwszy dwa pułki honwedów, wojak rosyjskie zajęły Turkę.
SP – Zajęcie Dębicy w pow. pilzneńskim oznacza zatem silne przesunięcie armii rosyjskiej na zachód od Rzeszowa. Dodajmy, że Dębica jest oddalona o 111 kilometrów od Krakowa.
Czas – Odwrót Rosjan od Sianek. Walki naszych wojsk koło Użok wczoraj w nocy i dzisiaj rano były pomyślne i że udało się wyprzeć nieprzyjaciela tak, że musiał cofnąć się do Sianek. W walkach koło przełęczy Użok Rosyanie ponieśli bardzo ciężkie straty.
02.10, KL – Z pola walki. W Galicji wojska rosyjskie zajęły Debicę. Znaczniejsza kolumna austriacka, ustępująca od Przemyśla do Sanoka, byłą ostrzelana z pagórków przez russką artylerię i podała się w tył, pozostawiwszy tabory, podwody i automobile.
SP – Wycieczki załogi przemyskiej zostały bez powodzenia.
Czas – Ze Lwowa. Otrzymujemy następujące informacje prywatne. Ulice Lwowa mają na pozór wygląd normalny; jednak przy bliższym przypatrzeniu się widać, że ruch uliczny uległ znacznemu zmniejszeniu się. Po ulicach prostych żołnierzy widać stosunkowo niewielu, natomiast znaczna jest część oficerów. Uderza ciągłe spotykanie popów prawosławnych.
Dworzec jest niezniszczony. Na dworcu powiewa chorągiew rosyjska. Z dworca głównego odchodzą pociągi torem szerokotorowym, który Rosyanie doprowadzili do Tomaszowa.
09.10, KL – Z terenu galicyjskiego. Przednie oddziały austriackie trzymają się na wschód od Krakowa na rz. Dunajec do Tarnowa, a dalej na południe – na partii rz. Wisłoki na froncie Pilzno-Brzostek. Pod Przemyślem Austriacy próbowali wystąpić spoza linii fortów w jednym miejscu, ale zostali odparci.
SP – Na terenie galicyjskim na ogół zmian nie ma.
Czas – Zwycięskie walki pod Rzeszowem i Przemyślem. W dalszym marszu naprzód naszych wojsk nieprzyjaciel został wczoraj na gościńcu do Przemyśla koło Barycz na zachód od Dynowa odparty. Zajęto ponownie Rzeszów, gdzie zdobyto działa. W kącie pomiędzy Wisłą i Sanem zabraliśmy uciekającym Rosyanom wiele jeńców i wozów. Nowe gwałtowne ataki na Przemyśl zostały świetnie odparte. Nieprzyjaciel miał wiele tysięcy zabitych i rannych.
12.10, KL – Walka o Przemyśl. Walka z załoga Przemyśla rozwija się pomyślnie. Wojska nasze zdobyły szturmem jedna z pozycji czołowych głównej linii obronnej.
SP – Punkt ciężkości walk przenosi się na terytorium zachodniej części Galicji. Tam stoją zastępy austriackie i niemieckie pod jednolita komendą pruską, pod którą Austria się poddała.
Czas – Oswobodzenie Przemyśla. Nasz szybki pochód ku Sanowi uwolnił Przemyśl od osaczenia nieprzyjacielskiego. Wojska nasze wkraczają do twierdzy. Tam, gdzie Rosyanie stawiali jeszcze opór, zostali przez nas zaatakowani i pobici.
18.10, KL – Wiadomości wojenne. W środkowym biegu Wisły i w Galicji, pod naciskiem naszych wojsk, armia niemiecko-austriacka przeszła na całym froncie do obrony. Na południe od Przemyśla wzięto do niewoli 3 kompanie i 6 oficerów.
SP – Bitwa generalna, rozpoczęta w niedzielę, trwa ciągle. Ofensywa austriacko-niemiecka została na całej linii przez armię rosyjska wstrzymana i wojaka austriacko-niemieckie zostały zmuszone do zaprzestania ataków i zajęcia pozycji obronnych.
Czas – Pomyślny przebieg bitwy w Galicji. 15. 000 Rosyan w niewoli. Zarówno walka, która rozwinęła się na linii Stary Sambor-Medyka i nad Sanem jak też nasze operacje ku Dniestrowi mają dobry przebieg. Na północ od Przemyśla zaczęliśmy usadawiać się na prawym brzegu Sanu.
20.10, KL – Ranni. W ciągu kilku dni ostatnich przybyło na dworzec główny kilka pociągów z rannymi, których wozy tramwajowe rozwożą do szpitali i lazaretów miejscowych. Są to ranni z ostatnich zaciętych bojów w okolicach Przemyśla i Sambora.
SP – Wynikłą pod Samborem bitwa zakończyła się porażką Austriaków. Wojaka nasze w tym boju odrzuciły Austriaków i wzięły do niewoli 7 oficerów i 500 żołnierzy
Czas – Wielkie sukcesy wojsk austriackich. W bitwie na wschód od Chyrowa i Przemyśla dzień wczorajszy przyniósł nam wielkie sukcesy. Szczególnie zacięta byłą walka koło Miżyńca. Wzgórza Magiera, które dotąd znajdywały się w rękach nieprzyjaciela i sprawiały naszemu dalszemu posuwaniu się znaczne trudności, zostały po silnej akcyi artyleryi po południu przez nasze wojska zajęte. W dolinie Stryja i Świecy wojska nasze walcząc postępują naprzód.
21.10, KL – Wiadomości wojenne. 18 października odnieśliśmy częściowe sukcesy w bardzo gorących bojach, toczonych w okolicach Przemyśla.
SP – „Birż. Wied.” Obliczyły, że wojska austriacko-niemieckie pomiędzy Sanem a Dniestrem mają 1,600.000 ludzi, łącznie z pospolitym ruszeniem i załogami twierdz, leżącymi w obrębie walk.
Czas – Bitwa w Galicji środkowej. Bitwa w Galicji środkowej, zwłaszcza na północ od rzeki Strwiąż, przybrała jeszcze na gwałtowności. Atak nasz ciągle zyskuje na terenie w kierunku na wschód. Na północ od wzgórza Magiery nieprzyjaciel został z kilku miejscowości wyparty. W walkach tych wielu Rosjan, w tym jeden jenerał, dostało się do niewoli. Zdobyliśmy także karabiny maszynowe. Jeńcy opowiadają o strasznych skutkach ognia naszej artylerii.
23.10, KL – Wiadomości wojenne. Na południe od Przemyśla nasze wojska w dalszym ciągu zbierają tłumy jeńców. Jeden batalion austriacki poddał się w całości ze wszystkimi oficerami i karabinami maszynowymi.
SP – Nad Sanem, poniżej Przemyśla, próby Austriaków przejścia przez rzekę wstrzymano i my obecnie przechodzimy do ofensywy. W rejonie na południe od Przemyśla stwierdzono obecność prawie wszystkich tych korpusów, które zostały rozbite w bitwie galicyjskiej. Tu nasze wojska, zahartowane w zwycięstwach, energicznymi ciosami burzą napór mas nieprzyjacielskich.
Czas – Zwycięskie walki w Galicji. W bitwie po obu stronach Strwiąża udało się nam także w obrębie na południe od tej rzeki posunąć atak naprzód. Na północny zachód od Starego Sambora nasza linia bojowa zbliżyła się do gościńca prowadzącego do Starej Soli. Podług dotychczasowych doniesień w ostatnich walkach zabraliśmy 3.400 Rosyan do niewoli, między tymi 25 oficerów i zdobyliśmy 25 karabinów maszynowych.
26.10, KL – Wiadomości wojenne. Na froncie na południe od Przemyśla trwają nadal zacięte walki z widoczną przewagą po naszej stronie. Przy tym nadal zbieramy tysiące jeńców. Na południe od Jarosławia wzięliśmy do niewoli 5 austriackich kompanii; po odparciu ataku korpusów austriackich wzięto 500 jeńców i 9 karabinów maszynowych, wiele broni i wozów amunicyjnych.
SP – Pośpiech, z którym cofają się Niemcy i „podcinane” przez nich wojska austriackie dowodzi tego, że Głowna siła armii austr. Powinna w najbliższych dniach wyjawić istotę swego manewru przemyskiego.
Czas – Wielka bitwa od Płocka po Karpaty. W Galicji wschodniej, gdzie obie strony zajmują pozycje umocnione, na ogół bitwa trwa. Na południowy wschód od Przemyśla i nad dolnym Sanem wojska nasze osiągnęły także w ostatnich dniach liczne sukcesy.
28.10, KL – Wiadomości wojenne. W Galicji Austriacy prowadzą walki z mniejszą energią. Wojska nasze nacierając na południe od Sambora i Starego Miasta zabrały 20 dział i wiele wozów amunicyjnych. Dolina rzeczki Spryni usiana jest zwłokami nieprzyjaciół. Ocenia się, że poległo ich tu nie mniej niż 5000.
SP – W walkach ostatnich landwera austriacka, idąca z Węgier, uzbrojona była w karabiny systemu Werndla. Mało mieli armat ze sobą i brakło amunicji. Po krótkim czasie stali się bezbronnymi w ogniu rosyjskich armat i karabinów maszynowych.
Czas – W Galicji środkowej sytuacja jest niezmieniona.
30.10, KL – Biuletyn wojenny. W Galicji walki na całym froncie. Nad Sanem wzięliśmy do niewoli znów 10 oficerów i 500 szeregowców. Na południe od Przemyśla nasze wojska na niektórych odcinkach posunęły się naprzód.
SP – W Galicji bez zmian.
Czas – Na południowo-wschodnim teatrze wojny stosunki od wczoraj nie zmieniły się.
Opracował Krzysztof Szymański
Tekst ukazał się w nr 18 (214) 30 września-16 października 2014
