Nie zważając na różne trudności, corocznie w Polsce odbywa się mnóstwo rozmaitych festiwali, konkursów, targów książek; imprez, na których polscy literaci mają możliwość prezentować swoją twórczość. Do ważniejszych należy Międzynarodowa Galicyjska Jesień Literacka, Warszawska Jesień Poezji, Międzynarodowa Konferencja Poetycka…
Jednak na oddzielną, szczególną uwagę zasługuje Międzynarodowy Festiwal Poezji „Poeci bez granic” w Polanicy Zdroju, który co roku odbywa się pod patronatem Ministerstwa Kultury i Marszałka Województwa Dolnośląskiego. Dzięki wysokiemu poziomowi artystycznemu i edukacyjnemu otrzymuje także wparcie finansowe tych organów. Inspiratorem i organizatorem tego kilkudniowego działania jest prezes Dolnośląskiego Oddziału Związku Literatów Polskich (ZLP), przewodniczący Komisji Kwalifikacyjnej – poeta, tłumacz, eseista, społecznik – Kazimierz Burnat. Właśnie on bierze na siebie wszystkie organizacyjne przeszkody, wytrwale i rzetelnie opracowuje każdy punkt programu.
W zeszłym roku, z inicjatywy Kazimierza Burnata, nadano Festiwalowi imię jego pomysłodawcy – Andrzeja Bartyńskiego, którego Burnat nazywa „poetą dwóch ojczyzn” i „polskim Homerem”, bowiem urodził się we Lwowie, a wzrok utracił w 1943 roku podczas przesłuchania przez gestapo. Dobrą tradycją stał się udział w Festiwalu poetów niewidomych.
To wielki żal, że Andrzej Bartyński odszedł w 2018 roku do lepszego świata. Miesiąc po śmierci opublikowana została w Iwano-Frankiwsku jego książka „Uczta motyla” przełożona przeze mnie, na prośbę K. Burnata, na język ukraiński.
XVI Międzynarodowy Festiwal Poezji „Poeci bez granic”, który odbył się 13-17 listopada 2019 roku, poszerzył swoje horyzonty. Wśród zaproszonych gości – pisarzy z różnych oddziałów Związku Literatów Polskich – byli poeci z Ukrainy, Czech, Wietnamu, Łotwy. Po raz pierwszy zostali zaproszeni poeci z Bangladeszu, Grecji i Serbii. W sumie uczestniczyło ponad 70 pisarzy. Tradycyjnie w inauguracji wzięły udział władze lokalne: Maciej Awiżeń – starosta kłodzki, Mateusz Jellin – burmistrz Polanicy-Zdroju, Marlena Runiewicz-Wac – przewodnicząca Rady tego miasta, Edward Wojciechowski – prezes Towarzystwa Miłośników Polanicy i Zbigniew Puchniak – współtwórca Festiwalu.
Bardzo ważną częścią Festiwalu były spotkania poetów z uczniami szkół powiatu kłodzkiego. Tradycyjnie uczniowie przygotowują się do spotkania z gośćmi: deklamują wiersze, czytają biograficzne opowiastki, przygotowują muzyczne niespodzianki, własnoręcznie wyrabiają pamiątki, które będą przypominać gościom o miasteczku, w którym przebywali. Takie spotkania wzbogacają wrażliwość młodzieży, pogłębiają wiedzę o kulturze innych narodów z trzech kontynentów i zachęcają do własnej literackiej twórczości. W tym roku, wraz z Kazimierzem Burnatem i Hassanalem Abdullahem z Bangladeszu, byliśmy w Zespole Szkół Ponadpodstawowych w Bystrzycy Kłodzkiej. Poetycki dialog, który odbył się w szkołach w Kłodzku, Nowej Rudzie, Polanicy, dał możliwość gospodarzom i gościom uświadomić sobie, że dla porozumienia nie jest ważny tylko język, w którym rozmawiamy, a ważne samo pragnienie zrozumienia drugiego.
Jednym z zadań, które stawia przed festiwalem jego organizator Kazimierz Burnat – to pomoc dla rozwoju sztuki tłumaczenia, jako jednego z tradycyjnych gatunków literatury. Właśnie literackie tłumaczenia zbliżają narody, dają możliwość wzbogacenia narodowych mentalności środkami artystycznego słowa. Poeta jest najbardziej zdolny przekazać ból i cierpienie swojego narodu, ogłosić je całemu światu oraz przekazać niepowtarzalną samoistność swojej Ojczyzny. Każdy utwór przedstawiany na Festiwalu był w dwóch językach: oryginalnym i w tłumaczeniu na polski. Zagraniczny autor miał również przyjemność słuchania poezji swoich kolegów, Polaków. To była podwójna promocja polskiej literatury i literatury innych krajów.
Po raz pierwszy w tym roku, po uroczystym otwarciu i powitalnych wystąpieniach, uczestnicy wyruszyli do Parku Zdrojowego, gdzie uczcili pamięć wieszcza polskiej literatury Adama Mickiewicza poprzez złożenie kwiatów i czytanie jego utworów. Kwiaty przy pomniku złożyli: prezes DO ZLP Kazimierz Burnat i prezes ZG ZLP Marek Wawrzkiewicz. To wydarzenie oraz inauguracja były filmowane przez Telewizję Kłodzką. Nie mniejsze zainteresowanie mieszkańców Polanicy Zdroju i gości Festiwalu wywołał Hyde Park, czytanie poezji i występy wokalno-muzyczne w kawiarni „Bohema”. Następnie, w poszukiwaniu inspiracji, odbyła się Noc Poetów, podczas której zaprezentowano antologię „Polanickie inspiracje”, w opracowaniu Kazimierza Burnata. W kolejnym dniu miała miejsce Biesiada Artystyczna, bardziej na luzie, łącznie z wyjściem ze słowem i muzyką na plac Teatru Zdrojowego. Przyjęta forma imprezy sprzyjała jak najgłębszemu zanurzeniu słuchaczy w twórczość każdego artysty. Dyrektorka Teatru Justyna Kuban wraz ze swoimi pracownikami mocno wspiera organizacyjnie Festiwal.
W programie miały miejsce również panele dyskusyjne z referatami otwartymi na literaturoznawcze aspekty, relacje między pisarzem a czytelnikiem oraz sztukę przedstawiania rzeczywistości środkami literackimi. Najbardziej ważkim problemem, z którym zderzają się autorzy we wszystkich krajach europejskich, jest postępujący spadek czytelnictwa, przy jednocześnie dużym przyroście wydawanych książek. Dlatego przed każdym odpowiedzialnym pisarzem stoi zadanie być bardziej wymagającym wobec własnego stylu i formy, aby budzić u czytelnika uczucie estetyki i literackiego smaku.
W programie Festiwalu był też czas poświęcony miejscowemu Klubowi Literackiemu „Helikon” i innym grupom, m.in. z Kępna i Ostrowa Wielkopolskiego. Bardzo ważne, że pan Kazimierz Burnat opiekuje się młodymi i początkującymi literatami z województwa dolnośląskiego i innych regionów Polski. Prowadzi warsztaty literackie, staje na czele jury konkursów, co sprzyja podnoszeniu twórczego poziomu osób, które pragną opanować literackie rzemiosło.
Jeden z wieczorów poświęcony był 10 autorom zagranicznym z siedmiu krajów, którzy zaprezentowali swój dorobek twórczy oraz pokrótce scharakteryzowali sytuację literatów w ich krajach. Była to też bezpośrednia możliwość konfrontacji stylów, form i treści uprawianych gatunków literackich oraz wymowna integracja pomiędzy nimi i polskimi uczestnikami Festiwalu.
Co do współpracy z Ukrainą, to chcę podkreślić, że dzięki aktywnej działalności jego prezesa Kazimierza Burnata zawiązały się bliskie kontakty Dolnośląskiego Oddziału ZLP z Iwanofrankіwskim Oddziałem Narodowego Związku Pisarzy Ukrainy. Wzajemne tłumaczenia i edycje książek, prezentacje i uczestnictwo w festiwalach – to akurat ta działalność, która buduje mosty między narodami, sprzyja porozumieniu i wzajemnemu zbliżeniu. Uwzględniając dorobek oraz zasługi w dziedzinie literatury, za budowanie jak najlepszych relacji między środowiskami twórców Polski i Ukrainy, a także za aktywność twórczą oraz wkład do kultury środowiska regionu i kraju, pan Kazimierz Burnat został uhonorowany statuetką „Władysław”. Wyróżnienie to nawiązuje do zasług dla kultury polskiej Władysława Stanisława Reymonta – Noblisty oraz pierwszego wybranego prezesa poznańskiego oddziału Związku Literatów Polskich. Nagrodę wręczył przewodniczący Kapituły, niewidomy poeta Krzysztof Galas z Poznania. Również przyjemnym dopełnieniem był dyplom od Iwanofrankiwskiej organizacji pisarzy Ukrainy, który miałam zaszczyt wręczyć.
Warto zaznaczyć, że wśród literatów i działaczy polskiej kultury Pan Kazimierz Burnat jest jednym z największych miłośników ukraińskiej kultury, jednocześnie jednym z tych, którzy stale dbają o umocnienie przyjacielskich i dobrosąsiedzkich stosunków między narodami różnych krajów i kontynentów. Jego wkład w sprawę jednoczenia, zbliżania narodów środkami artystycznego słowa, które świetnie brzmi w różnych językach, powinien zostać godnie doceniony przez władze. Dotyczy to zwłaszcza Ukrainy.
Od siebie dodam: jak nie zna granic miłość i przyjaźń, tak nie zna granic Poezja, brzmiąca głosami szczerych twórczych serc. Te głosy rozbrzmiewały w Polanicy Zdroju zgodnie, dźwięcznie i harmonijnie. To był niepowtarzalny Festiwal!
Switłana Bresławska
poetka, tłumaczka, prezes IFO NZPU
