27 marca na świecie po raz kolejny obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Teatru.
Święto to ustanowiono w czerwcu 1961 r., na pamiątkę otwarcia Teatru Narodów w Paryżu, które miało miejsce 27 marca 1957 r.
Polski Ośrodek Międzynarodowego Instytutu Teatralnego (POITI) co roku wybiera autora/autorkę polskiego orędzia na Międzynarodowy Dzień Teatru. W tym roku Zarząd POITI jednogłośnie podjął decyzję, że jego autorką będzie ukraińska reżyser Switłana Oleszko, która od czasu wybuchu wojny w Ukrainie mieszka i pracuje w Teatrze Polskim im. A. Szyfmana w Warszawie.
– Ubiegły rok dał nam nową wiedzę o teatrze. Dowiedzieliśmy się, że teatr może być też schronem, kryjówką, hostelem, wolontariackim ośrodkiem. Dla mnie osobiście od roku teatr jest domem. Dosłownie, bo od roku mieszkam i pracuję w Teatrze Polskim w Warszawie. Kiedy przyjechałam, pracownicy teatru przynosili mi ubrania, jedzenie i książki. Trudno o tym mówić bez łez wzruszenia. Przywrócono mnie do życia zawodowego – wspominała Oleszko.
Jaki był dla teatrów polskich ubiegły rok?
– To był rok niezwykłej solidarności. Rok otwarcia się na teatr ukraiński, ukraińską kulturę. Teatry polskie poznały więcej ukraińskich aktorów, reżyserów, dramatopisarzy – bliżej, na żywo. Wydaje mi się, że zaczęliśmy wspólnie tworzyć nowy język teatralny i wspólną przestrzeń kultury – tłumaczyła ukraińska reżyserka.
Switłana Oleszko podkreśliła w orędziu: „My, twórcy ukraińscy opowiadaliśmy na polskich scenach o naszej wojnie. Mówiliśmy prawdę. Mówiliśmy głośno po polsku. Słuchaliście nas, słyszeliście nas”. Dodając, że zdarzyło się to „może po raz pierwszy w historii”.
Oleszko napisała, że aktorka Agnieszka Przepiórska wyznaje, że w monodramie «Ginczanka. Przepis na prostotę życia» inaczej już gra swoją rolę. Dla niej Kijów, Lwów, Równe już nie są nazwami obcych miast, w których mieszkała jej bohaterka. Tam znów mordują Ginczankę.
– Nowy Teatr w Warszawie oprócz tego, że zorganizował hostel i bezpłatne obiady dla uchodźców, dał nam święta i nadzieję. Dosłownie. Właśnie w Nowym Teatrze świętowaliśmy Boże Narodzenie według naszej, prawosławnej tradycji. Było nas bardzo dużo – zaznaczyła artystka.
Przypomniała, że w sztuce «Klątwa» aktorka w finale mówi, że to, co się dzieje w teatrze to zawsze fikcja, a nie realne życie.
Ironia losu – kiedy oglądałam ten spektakl właśnie w tym momencie, podczas monologu o tym, że w teatrze wszystko udajemy, u jednego z widzów zaczął się atak padaczki. Aktorzy musieli przerwać spektakl, żeby wezwać karetkę i pomóc widzowi – napisała.
Kończąc orędzia Switłana Oleszko zaznaczyła,
„wydaje się, że w 2022 r. życie i teatr były tak blisko siebie, jak nigdy wcześniej. Polskie teatry ratowały ukraiński teatr. Dziękuję!”
Switłana Oleszko jest założycielką, dyrektorką Teatru Arabesky oraz producentką teatralną. Switłana Oleszko ukończyła Charkowski Uniwersytet Narodowy im. Vasylia Karazina na kierunku filologicznym. Studiowała w Akademii Sztuk Scenicznych w Holandii i szkole artystycznej zarządzania strategicznego na Słowacji. Odbyła staż w polskim Instytucie Teatralnym.
Od 1993 do 2019 r. pracowała naukowo w Muzeum Literackim w Charkowie. Jest działaczką kulturalną i inicjatorką powstania Instytutu Teatralnego w Charkowie.
Wraz ze swoim zespołem aktorskim zrealizowała dziesiątki projektów, które pełniły rolę społeczną i rehabilitacyjną (wraz z ludźmi w więzieniach, z osobami o ograniczonej mobilności etc.).
Jej najbardziej znanymi produkcjami są: „Postprawda”, „Czerwony Elvis”, „Eneida”, „Radioshanson: osiem opowieści o Jurze Zoiferze ”(teksty Serhija Żadana).
W Polsce święto jako Dzień Teatru zaczęto obchodzić w 1973 r.
Międzynarodowy Instytut Teatralny (ITI) został założony w 1948 r. w Pradze przez osiem państw, w tym Polskę. Obecnie działa pod auspicjami UNESCO, a jego główny sekretariat mieści się w Paryżu.
Ustanowienie Dnia Teatru zaproponował Arvi Kivimaa, prezydent Fińskiego Ośrodka ITI podczas 9. światowego kongresu Międzynarodowego Instytutu Teatralnego w Helsinkach. Odtąd Dzień Teatru jest koordynowany i obchodzony corocznie przez ponad sto narodowych ośrodków ITI na całym świecie.
W Polsce święto jako Dzień Teatru zaczęto obchodzić w 1973 r. Wówczas centralne obchody zorganizowano 27 maja. W kolejnych latach zaczęto obchodzić je 27 marca.
Źródła: facebook.ITIPoland , polonia.tvp.
