W kalendarzu polskich świąt 11 listopada – Narodowe Święto Niepodległości – ma wymiar symboliczny.
Jego historia związana jest ściśle z dziejami naszego narodu. Jak podają źródła historyczne, już w 1919 roku dzień ten zaczęli świętować Polacy jako Święto Niepodległości.
Jednak oficjalnym świętem 11 listopada stało się dopiero w 1937 roku. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustawą z dnia 23 kwietnia 1937 r. o Święcie Niepodległości ustanowił 11 listopada oficjalnym świętem państwowym (Dz. U. Nr 33, poz. 255). Artykuł 1 tej ustawy zawiera ważną dla Polaków treść: „Dzień 11 listopada, jako rocznica odzyskania przez Naród Polski niepodległego bytu państwowego i jako dzień po wsze czasy związany z wielkim imieniem Józefa Piłsudskiego, zwycięskiego Wodza Narodu w walkach o wolność Ojczyzny – jest uroczystym Świętem Niepodległości”. Wydarzenie to było znamienne, podkreślało naszą tożsamość narodową, polskość i ogromne pragnienie wolności. Miało scalać odzyskanie suwerenności państwowej Polaków z radością zakończenia I wojny światowej, a także na zawsze zapisać w pamięci rodaków postać Józefa Piłsudskiego. Zapowiedzi ustanowienia święta były odnotowane w prasie okresu międzywojnia, przykład stanowi informacja o jego wprowadzaniu znajdująca się na łamach „Małego Dziennika”, Niepokalanów, z 2 października 1937 roku pod dyr. o. Maksymiliana Maria Kolbe (arch. własne).
W tych pierwszych oficjalnych państwowych obchodach Święta Niepodległości zorganizowano w Warszawie i we wszystkich większych miastach parady wojskowe, akademie, wieczornice, a w Parku Wolskim w Warszawie upamiętniono to święto przez odsłonięcie pomnika wielkiego Polaka gen. Józefa Sowińskiego, bohatera powstania listopadowego. W stolicy zorganizowano również zbiórkę pieniężną na dozbrojenie armii.
W okresie międzywojnia po raz drugi i ostatni obchodzono uroczyście Święto Niepodległości w 1938 roku w dwudziestą rocznicę odzyskania niepodległości przez Polskę. Warto podkreślić, że w latach 1937–1938 Święto Niepodległości obchodzone było w szczególny sposób, łączyło Polaków i umacniało ideę obronności ojczyzny.
Wraz z nastaniem okupacji niemieckiej w latach 1939–1945 obchodzenie święta w sposób oficjalny było niemożliwe. Jednak Polacy czcili ten dzień poprzez kolportowanie ulotek o treści patriotycznej, umieszczanie w różnych miejscach symboli narodowych. Również prasa konspiracyjna utrwalała pamięć o Święcie Niepodległości. Dodawało to Polakom wiary w walce z okupantem.
W lipcu 1944 roku został utworzony Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego. W tym przedziale historii był to jedyny rok, kiedy władze radzieckie zezwoliły na obchody Święta Niepodległości. Po zakończeniu II wojny światowej władze Polski Ludowej dążyły do rugowania Święta Niepodległości z kalendarium świąt państwowych. Już w 1945 roku Krajowa Rada Narodowa ustawą z 22 lipca zniosła to święto (Dz. U. 1945 poz. 194 art. 4).
Przez kolejne lata aż do 1988 roku Święto Niepodległości nie było oficjalnie obchodzone. Władze PRL-u uniemożliwiały wszelkie formy organizacji uroczystości, a ich uczestników i organizatorów represjonowały. Na podkreślenie zasługuje fakt, że w latach 1980–1981 działacze „Solidarności” odważnie kontynuowali tradycje niepodległościowe zapoczątkowane w okresie międzywojnia. W związku z przemianami ustrojowymi i politycznymi Sejm RP ustawą z 15 lutego 1989 roku ponownie przywrócił Polakom Narodowe Święto Niepodległości. Od tej daty każdego roku odbywają się ogólnopolskie i regionalne uroczystości, które są pieczołowicie celebrowane przez Polaków mieszkających w kraju i poza jego granicami.
Wojciech Skubisz
Tekst ukazał się w nr 21 (265) 15-28 listopada 2016
