Prezydenci Lwowa. Michał Michalski
Michał Michalski urodził się 29 IX 1847 r. we Lwowie w rodzinie rzemieślniczej. Jak większość dzieci ze swojego środowiska po ukończeniu szkoły ludowej rozpoczął naukę zawodu. Do 1863 r. terminował w zakładach kowalskich na terenie miasta. Po wybuchu Powstania Styczniowego 16-letni wówczas Michał zgłosił się na ochotnika do formowanego z mieszkańców Lwowa i okolic oddziału żuawów Wojciecha Komorowskiego. W listopadzie 1863 r. wziął udział w walkach o Poryck, a po rozbiciu oddziału przedostał się przez granicę pomiędzy rozbiorami z powrotem do Galicji. Za udział w powstaniu został na krótko uwięziony przez władze austriackie. Po zwolnieniu kontynuował naukę zawodu, zdobywając kolejne uprawnienia czeladnicze. W 1873 roku już jako mistrz kowalski otworzył własny zakład, który z czasem wyspecjalizował się w produkcji i naprawie powozów. Zdolności organizacyjne, zmysł ekonomiczny oraz sprawne zarządzanie pracownikami sprawiły, iż zakład Michalskiego doskonale prosperował i stale się rozwijał. W 1879 r. przekształcił się w fabrykę powozów, która z czasem zyskała renomę i stała się słynna na całą Galicję.
Oprócz prowadzenia działalności gospodarczej Michał Michalski bardzo aktywnie działał na polu społecznym, angażując się w życie licznych stowarzyszeń. Przez wiele lat był prezesem patriotycznego Towarzystwa Strzeleckiego. Działalność społeczna i coraz lepsza sytuacja majątkowa pozwoliła mu wejść w świat szeroko rozumianej polityki. W tym miejscu musimy wyjaśnić, że w czasach Austro-Węgier obowiązywał niezwykle restrykcyjny i wielopoziomowy system wyborczy przyznający prawo udziału w wyborach tylko obywatelom wykazującym się odpowiednim statusem społecznym i majątkowym. Michalskiemu, wywodzącemu się rodziny rzemieślniczej, udało się to w stosunkowo młodym wieku – 31 lat, kiedy to uzyskał obywatelstwo miejskie Lwowa. W dwa lata później, czyli w 1880 r. wybrano go Rady Miejskiej. Młody radny bardzo aktywnie włączył się w prace licznych komisji, jednakże z racji fachu i zamiłowania szczególnie udzielał się w komisji techniczno-budowlanej. Jak napisano później w Polskim Słowniku Biograficznym „Od tego czasu rozwój Lwowa stał się jego pasją życiową”.
Dzięki swojemu zaangażowaniu w sprawy miejskie Michał Michalski zdobywał popularność wśród mieszkańców Lwowa. W 1889 r. został wybrany do sejmu krajowego w Wiedniu, gdzie na forum parlamentu zawzięcie bronił interesów galicyjskich przedsiębiorców, m.in. zabiegając o obowiązkowe uwzględnianie lokalnych wytwórców w zamówieniach rządowych. Walczył o wprowadzenie w Galicji polskiego (obok niemieckiego) jako języka urzędowego na kolei i w żandarmerii. Mandat poselski zdobywał również w kolejnych wyborach w 1895, 1901 i 1907 roku.
W 1895 r. Michał Michalski został wiceprezydentem Lwowa (przy prezydencie Godzimirze Małachowskim). Stanowisko to piastował przez 10 lat. W trakcie swojego urzędowania dał się poznać jako niezwykle sprawny zarządca, który skutecznie forsował w często skłóconej radzie miasta kluczowe projekty infrastrukturalne. Latem 1905 r., po ustąpieniu Godzimira Małachowskiego ze stanowiska, Michalski był jednym liczącym się kandydatem. Formalności dopełniono 7 lipca 1905 r. kiedy to Rada Miasta wybrała go na urząd Prezydenta Lwowa.
Prezydentura Michalskiego trwała niezwykle krótko, gdyż tylko niespełna dwa lata. Przerwała ją niespodziewana śmierć w dniu 13 kwietnia 1907 r. Pogrzeb prezydenta miał charakter wielkiej manifestacji patriotycznej.
Analizując z dzisiejszej perspektywy kilkunastoletnie rządy Michała Michalskiego jako wiceprezydenta i prezydenta Lwowa, musimy docenić nie tylko jego wyjątkowe zdolności organizacyjne, ale także doskonałą znajomość realiów funkcjonowania gospodarki. Pomimo formalnego braku wykształcenia (austriacka szkoła ludowa) Michalski górował nad większością urzędników wiedzą praktyczną zdobytą podczas prowadzenia własnego przedsiębiorstwa. Dzięki aktywności społecznej i działalności w licznych organizacjach posiadał również spore i lojalne zaplecze kadrowe oraz co najważniejsze ogromne poparcie wśród mieszkańców Lwowa. Znacznie ważniejsze były jednak inicjatywy Michalskiego ułatwiające prowadzenie działalności gospodarczej w mieście. To właśnie dzięki nim w krótkim czasie budżet Lwowa uległ podwojeniu. Pozyskane w ten sposób środki, wbrew zakusom niektórych radnych i urzędników, zostały zainwestowane w dalszy rozwój miasta. Znaczne kwoty przeznaczono na poprawę sytuacji sanitarnej – budowę kanalizacji i rozwój opieki zdrowotnej. Jednym z większych projektów rozwojowych była przeforsowana przez Michalskiego budowa siedmiu szkół powszechnych, na którą miasto wyłożyło z własnego budżetu blisko 3 miliony koron. Wbrew licznym krytykom, a nawet wbrew interesom własnej firmy produkującej powozy, wspierał i dotował rozbudowę sieci tramwajów elektrycznych.
Oprócz projektów infrastrukturalnych Michał Michalski nie szczędził środków na pracę oświatową wśród mieszkańców Lwowa. Szczególnie dbał o kształcenie młodzieży rzemieślniczej i robotniczej. Dzięki wspieraniu kultury i podnoszeniu poziomu całego społeczeństwa skutecznie polonizował zamieszkujących Lwów Austriaków. Analizując działalność polityczną Michała Michalskiego możemy powiedzieć, iż ideowo związany był ze stronnictwem Narodowo Demokratycznym, zwalczał zarówno socjalistów jak też ukraińskich nacjonalistów. Twardo przeciwstawiał się działaniom związkowym i strajkom. Pomimo tego był niezwykle popularny wśród biedoty miejskiej, dla której organizował realną pomoc dającą szanse na poprawę swojego losu.
W ocenie historyków Michał Michalski był najwybitniejszym Prezydentem Lwowa. Człowiekiem, który tylko i wyłącznie dzięki własnej pracy i zdolnościom przeszedł szlak od czeladnika do włodarza miasta. W swoim życiorysie połączył najlepsze przykłady polskiego patriotyzmu – walki zbrojnej z zaborcą i długofalowej pracy organicznej. O sukcesie Michalskiego najdobitniej świadczą efekty jego pracy, z których wszyscy dziś korzystamy. Śmiało możemy dziś stwierdzić, iż to dzięki Michalskiemu Lwów zyskał swoje sławne oblicze.
Adam Kaczyński
Tekst ukazał się w nr 2 (34), 31 stycznia – 13 lutego 2019
