Prezydenci Lwowa. Godzimir Małachowski
Godzimir Małachowski urodził się we Lwowie 31 października 1852 r. w rodzinie zubożałego szlachcica Piotra Małachowskiego. Ojciec przyszłego prezydenta utrzymywał się z pracy urzędniczej w Galicyjskim Towarzystwie Kredytowym Ziemskim. Niestety wkrótce po narodzinach Godzimira oboje rodzice zmarli. Osierocone dziecko przygarnął przyjaciel ojca – Ludwik Aleksander Małuja, który był urzędnikiem przy lwowskim sądzie apelacyjnym. Przybrani rodzice zapewnili mu dobre wychowanie oraz znakomite wykształcenie. Młody Godzimir Małachowski-Małuja (w okresie młodzieńczym nosił również nazwisko przybranego ojca) po ukończeniu gimnazjum i szkoły muzycznej rozpoczął studia prawnicze we Lwowie. W 1873 r. uzyskał stopień doktora praw i przystąpił do pracy zawodowej. Jego pierwszą pracą było stanowisko adiunkta sądowego w sądzie w Winnikach. Następnie przeniósł się do sądu apelacyjnego we Lwowie, gdzie pracował jako tłumacz sądowy. W 1881 r. objął kancelarię adwokacką swego teścia dr. Marcelego Tarnawieckiego. Dzięki wybitnym zdolnościom i pracowitości szybko zyskał uznanie i wybił się na czoło lwowskiej palestry. W 1888 r. został członkiem Lwowskiej Izby Adwokackiej. Działał również we Lwowskim Towarzystwie Prawniczym, gdzie nadzorował sprawy majątkowe.
Kariera prawnicza Małachowskiego rozwijała się w zawrotnym tempie. Kierowana przez niego kancelaria szybko uzyskała renomę najskuteczniejszej we Lwowie. Sam Małachowski oprócz osobistego uczestnictwa w najgłośniejszych i najtrudniejszych procesach aktywnie działał również na polu gospodarczym. W latach 1887 – 1899 był min. syndykiem Galicyjskiej Kasy Oszczędności.
Przez cały okres swej działalności społecznej i zawodowej Godzimir Małachowski pracował również naukowo. Szczególnie dużo uwagi poświęcał zagadnieniom dostosowywania prawa do burzliwych przemian społecznych i gospodarczych. Problem ten był szczególnie widoczny w końcu XIX w., kiedy to obowiązujące prawo w drastyczny sposób nie nadążało za błyskawicznym postępem technicznym i gospodarczym. Jedną z takich dziedzin było kluczowe dla dalszego rozwoju gospodarczego ustawodawstwo przemysłowe. Wyniki swoich prac publikował m.in. w „Przeglądzie sądowym i administracyjnym”, „Prawniku” i „Reformie Sądowej”. Wygłaszał także liczne odczyty publiczne oraz pisał teksty popularyzujące wiedzę prawniczą w „Dzienniku Polskim” i „Gazecie Mieszczańskiej”. Dbając o rozwój adwokatury i usprawnienie procesów sądowych, odbył w 1896 r. podróż naukową po Niemczech. Wyniki swoich obserwacji i przemyśleń opublikował w docenionej przez prawników z całej monarchii austro-węgierskiej książce „Sądownictwo i Adwokatura w Niemczech, notatki z podróży”, wydanej zarówno po polsku, jak też po niemiecku.
Równolegle z pracą zawodową i naukową Godzimir Małachowski działał także na płaszczyźnie samorządowej. Od roku 1892 w zasiadał w Radzie Miejskiej Lwowa. Z racji posiadanego wykształcenia i doświadczenia działał w komisjach prawnej i finansowej. W 1894 r. przygotowywał m.in. słynną Wystawę Krajową. Aktywnie działał na rzecz szkolnictwa – był członkiem wielu towarzystw oświatowych oraz forsował w radzie miejskiej zwiększanie wydatków na potrzeby edukacji. W 1895 r. opracował projekt zmiany statutu rady miejskiej. Dzięki ofiarnej pracy i zaangażowaniu w sprawy miasta sukcesywnie zdobywał coraz większą popularność. W 1896 r. został wybrany na Prezydenta Lwowa. Jedną z jego pierwszych decyzji kadrowych było powołanie na stanowisko swojego zastępcy Michała Michalskiego, wraz z którym przeforsował realizację kluczowych dla rozwoju miasta inwestycji infrastrukturalnych, takich jak budowa kanalizacji, wodociągów, rzeźni miejskiej czy też sieci tramwajowej.
W 1905 r., po dziewięciu latach rządów, ustąpił ze stanowiska na skutek konfliktów z radą miejską. Oswobodzony od obowiązków administracyjnych przerzucił całą swa aktywność na działania w wiedeńskim parlamencie. Jako poseł ze Lwowa zawzięcie bronił interesów Galicji na szczeblu ogólnokrajowym. Szczególnie dbał o rozwój polskiego szkolnictwa oraz rozwój gospodarczy regionu. Skutecznie lobbował za rozbudową sieci połączeń kolejowych. W 1907 r. jako prawnik i poseł odniósł dwa poważne sukcesy, jakimi była zainicjowana przez niego nowelizacja ustawy przemysłowej oraz uchwalenie korzystnego dla Galicji prawa regulującego wydobycie ropy naftowej. Dalsze prace przerwała niespodziewana śmierć. Godzimir Małachowski zmarł 23 czerwca 1908 r. w Wiedniu podczas operacji usunięcia kamieni żółciowych. Uroczysty pogrzeb na cmentarzu Łyczakowskim przekształcił się w wielką manifestację patriotyczną.
W ocenie swoich współpracowników i oponentów Małachowski był znakomitym prawnikiem i dobrym, choć pozbawionym temperamentu, mówcą. Zarzucano mu, iż w działalności politycznej nie był samodzielny i nie potrafił odnajdywać się w walkach partyjnych, za co często był krytykowany przez wszystkie zwaśnione strony. O ile jako adwokat na sali sądowej nie miał sobie równych, to w brutalnej i pozbawionej zasad walce politycznej nie zawsze sobie radził. W zarządzaniu miastem jego siłą była rzadko dziś spotykana umiejętność odpowiedniego delegowania kompetencji i skutecznego wspierania podwładnych realizujących kluczowe inwestycje.
Adam Kaczyński
Tekst ukazał się w nr 1 (341), 17 – 30 stycznia 2019
