Polityka rozwoju regionalnego obszarów górskich w nowej perspektywie budżetowej UE na lata 2014-2020, potrzeba stworzenia makroregionalnej Strategii Karpackiej oraz problemy sportu, rekreacji i turystyki na obszarze Karpat – to główne tematy konferencji „Europa Karpat”, która miała miejsce 5 września.
Głównym celem spotkania było wypracowanie propozycji dotyczących zwiększenia efektywności europejskich mechanizmów rozwoju obszarów górskich. W ostatnim panelu przedstawiono praktyczne aspekty wdrażania mechanizmów rozwojowych regulowanych Konwencją Karpacką. Jan Malicki, kierownik Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego i Ihor Cependa, rektor Narodowego Uniwersytetu Przykarpackiego w Iwano-Frankowsku przedstawili wspólny projekt polsko-ukraiński. Jan Malicki przede wszystkim zachęcił obecnych na sali do obejrzenia Białego Słonia, czyli obserwatorium astronomicznego na górze Pop Iwan w Karpatach Wschodnich. Opowiedział o historii przedwojennej budowy obserwatorium astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego oraz o funkcjach tego obiektu, prowadzonych tam badaniach z udziałem naukowców i studentów. Ze smutkiem mówił o kolejnych zniszczeniach obiektu podczas II wojny światowej i w czasach powojennych.
Jan Malicki zwrócił uwagę na potrzebę odbudowy obserwatorium na Popie Iwanie. „Uniwersytet Warszawski i Uniwersytet Przykarpacki w Iwano-Frankowsku podjęły decyzję o przywróceniu tego obiektu do życia i przeznaczenia go tym razem do szerszych zadań i funkcji – przywrócenia obserwatorium raczej dla praktyk studentów i młodych astronomów z krajów Karpackich, ponieważ powietrze nad Europą jest już tak zanieczyszczone, że nie da się prowadzić dokładnych obserwacji astronomicznych.
Obecnie Uniwersytet Warszawski ma wielką stację w Andach. Druga funkcja to wymiana praktyk studenckich obu Uniwersytetów przede wszystkim, ale możliwe, że też innych Uniwersytetów polskich i ukraińskich, z innych krajów karpackich z szeregu dziedzin – geologii, etnologii, oczywiście astronomii również. Trzecia funkcja to wysokogórskie schronisko akademickie.
Zadanie to jest bardzo trudne. Gmach obserwatorium niszczał przez wiele-wiele lat. Zadanie jest bardzo trudne, wielkie, wymaga pracy, ale wydaje mi się, że mamy szansę z tego się wywiązać. Już drugi rok otrzymujemy dotacje Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP oraz wsparcie Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu Przykarpackiego, i miło mi powiedzieć, że poczyniono już najważniejsze kroki. Pierwszy transport ze sprzętem i budowniczymi wjechał na górę. Do 30 września podejmą wykonanie tegorocznych zadań czyli oczyszczenia terenu, przygotowania stropów, przywrócenia dawnej korony murów.
Prof. Ihor Cependa w krótkiej dyskusji podjął temat, czy trzeba odbudowywać obserwatorium na Popie Iwanie czy te środki przekazać na inne ciekawe projekty. „Najważniejsze dla nas jest środowisko – zaznaczył rektor. – I kiedy podejmowaliśmy decyzję na temat budowy i odnowienia obserwatorium „Pop Iwan”, to najważniejszą dla nas była ochrona środowiska. Dlatego prowadziliśmy bardzo precyzyjne i bardzo, uważam, udane negocjacje z Karpackim Parkiem Narodowym, które zakończyły się tym, że mamy pozwolenie i Karpacki Park Narodowy nie ma żadnych zastrzeżeń do tego, żeby zaczęliśmy prace. Oprócz tego wyszliśmy z inicjatywą aby była podpisana umowa o współpracy. Wspólnie z innymi uniwersytetami chcemy stworzyć tam Studium Biologiczne, które będzie badać roślinność Karpackiego Parku Narodowego. I to naprawdę jest bardzo ważna rzecz”.
Prof. Ihor Cependa dokładnie poinformował o szczegółach projektu, szczególnie o Centrum Spotkań Młodzieży Akademickiej. „Jest to bardzo ambitny projekt, który uzyskał już patronat prezydentów Ukrainy i Polski – podkreślił. – To dotyczy też konserwacji i odnowienia obserwatorium na górze Pop Iwan”. Obecnie posiadamy już finansowanie ze strony państwa ukraińskiego, administracji lokalnej. 800 tys. hrywien (około 100 tys. dol.) otrzymaliśmy na przygotowanie dokumentacji projektowej.
„Postanowiliśmy, że ten projekt zrobi młodzież, pod hasłem: „Młodzież dla młodzieży”, – mówił Ihor Cependa. – Nikt przecież tak jak młodzież nie wie czego ona dokładnie chce. Zorganizowaliśmy bardzo poważny konkurs, który trwał około półtora roku. Zaproponowano 17 projektów. Wybrano projekt architekta Pawła Nowickiego, który był studentem Politechniki Warszawskiej. Udało się zrobić to, co było najważniejsze. Połączył on współczesność i tradycję. „Czy mogą utrzymać ten obiekt?” – Tak, – stwierdził Ihor Cependa, – ponieważ niedaleko stąd jest znane centrum narciarskie Bukowel.
Konstanty Czawaga
Tekst ukazał się w nr 17 (165) 14–27 września 2012
Czytaj też:
Prognoza z Jaremcza i z Popa Iwana
XXII Forum Ekonomiczne w Krynicy
