Lwów z racji stolicy dwóch katolickich arcybiskupów, a od 2001 roku dwóch katolickich kardynałów –był świadkiem wielu wizyt hierarchów z całego świata, którzy przybywali tu na zaproszenie tutejszych hierarchów. Najważniejszym uroczystościom przewodniczyli specjalni delegaci z Watykanu oraz kardynałowie i biskupi, których zapraszał arcybiskup Marian Jaworski. Niekiedy były to wizyty spontaniczne, a innym razem specjalnie przygotowane uroczystości, związane z dziękczynieniem za beatyfikację, czy też w poszczególne rocznice w archidiecezji lwowskiej.
W pierwszych latach rządów arcybiskupich Mariana Franciszka Jaworskiego z racji niepewnej sytuacji we Lwowie oraz braku miejsca na nocleg tych wizyt było stosunkowo mało. Zwiększyły się po 1995 roku, gdy arcybiskup nabył niewielki domek na mieszkanie oraz budynek na seminarium duchowne we Lwowie – Brzuchowicach, gdzie wydzielono specjalne pomieszczenia dla osobistych gości abpa Mariana Jaworskiego. Kardynała Mariana Jaworskiego odwiedzali również kardynałowie i biskupi przybyli na uroczystości do grekokatolików.
Jednym z pierwszych zagranicznych gości w powojennej historii archidiecezji lwowskiej był bp Stefan Moskwa, który jako biskup pomocniczy z archidiecezji przemyskiej przybywał dla poświęcenia nowych kościołów oraz przewodniczył najważniejszym celebracjom liturgicznym. Bp Moskwa w latach 1989–1990 poświęcił szereg tutejszych kościołów, w tym: w Biskowicach, Drohobyczu i wiele innych. W Rudkach koło Sambora w podziemiach tutejszego kościoła bp Stefan Moskwa przy licznie zgromadzonych wiernych w obecności duchowieństwa łacińskiego i greckokatolickiego 29 września 1990 roku dokonał ponownego pochówku szczątków Aleksandra Fredry i jego rodziny. Należy zaznaczyć, że terenem działalności bpa Stefana Moskwy był obszar dawnej diecezji przemyskiej, który od 16 stycznia 1991 roku włączono w skład archidiecezji lwowskiej. Ze swojej działalności biskup składał relacje przyszłemu lwowskiemu metropolicie w czasie spotkań w Lubaczowie i Przemyślu. Wraz z abpem Józefem Michalikiem był również obecny 17 stycznia 1994 roku w katedrze lwowskiej na mszy św. dziękczynnej w trzecią rocznicę wznowienia struktur archidiecezji lwowskiej.
Bp Marcjan Trofimiak wspominał wizytę w 1989 roku w Czortkowie bpa Romana Andrzejewskiego z Włocławka, który w tym czasie odbywał podróże duszpasterskie po ZSRR. „Wtedy po raz pierwszy od wielu lat w naszym gronie pojawił się biskup, będący wówczas przejazdem przez Lwów – bp Roman Andrzejewski z Włocławka. Po skomplikowanych pertraktacjach z władzą udało nam się uzyskać zezwolenie, by bp Andrzejewski przewodniczył tej uroczystości. Nie można było wjechać samochodem do centrum miasta, więc ksiądz biskup przeszedł pieszo główną ulicą, błogosławiąc mieszkańców. To było dla wszystkich pierwsze niezwykłe przeżycie. W kościele oczekiwały nas tłumy wiernych, ogromnie wzruszonych, że mogą widzieć tak dostojnego gościa, a także wszyscy kapłani pracujący wówczas na Ukrainie. Biskup przeszedł do ołtarza i – ku naszemu zaskoczeniu – upadł przed nim na twarz. Była to jedna z pierwszych uroczystości poświęcenia odzyskanej świątyni, wszyscy zapamiętaliśmy ją na długo”.
Jak już wspominano, częstym gościem lwowskiej bazyliki metropolitalnej był pierwszy przedstawiciel Stolicy Apostolskiej na terenie Związku Radzieckiego abp Francesco Colasuonno. Jego wizyty do Lwowa rozpoczęły się od 1990 roku, mające na celu rozmowy z miejscowymi władzami na temat odrodzenia Kościoła katolickiego na Ukrainie. Biskup Jaworski spotkał się z nim i wspólnie sprawował mszę św. w czasie swojego pobytu we Lwowie w dniach 20–21 listopada 1990 roku. Oprócz Lwowa spotkał się z nim 17 grudnia 1990 roku w Warszawie w obecności nuncjusza apostolskiego w Polsce abpa Józefa Kowalczyka. Nuncjusz Apostolski z Moskwy był obecny w katedrze lwowskiej w czasie pierwszych historycznych święceń biskupich we Lwowie, a także jako główny konsekrator udzielił sakry biskupiej 4 marca 1991 roku w Żytomierzu biskupowi Janowi Purwińskiemu. W ostatnim dniu marca 1991 roku abp Colasuonno w katedrze lwowskiej przewodniczył mszy św. rezurekcyjnej oraz wziął udział w katedrze św. Jura we Lwowie w ingresie kardynała Mirosława Lubacziwskiego.
Abp Marian Jaworski przeprowadził z nuncjuszem szereg rozmów na temat dalszej działalności lwowskiego metropolity we Lwowie oraz zaprosił go na swój ingres, który miał miejsce 18 maja 1991 roku. Ostatnim akordem działalności abpa Colasuonno na terenie archidiecezji lwowskiej było 29 lutego 1992 roku nałożenie paliusza na metropolitę archidiecezji lwowskiej abpa Mariana Jaworskiego, choć należy zauważyć, że abp Francesco Colasuonno był w 1992 roku we Lwowie jeszcze kilkakrotnie i przeprowadzał rozmowy z abpem Marianem Jaworskim. On też przygotował podwaliny pod działalność lwowską abpa Mariana Jaworskiego, czego wyrazem może być podziękowanie za ten trud, złożony w Rzymie 28 lutego 1997 roku przez abpa Mariana Jaworskiego.
Pierwszymi biskupami spoza granicy obecnymi we Lwowie jako goście byli: Stanisław Nowak (1935–2021) z Częstochowy i Tadeusz Kondrusiewicz z Grodna. Obydwaj byli współkonsekratorami nowych biskupów pomocniczych archidiecezji Lwowskiej, którym arcybiskup Marian Jaworski udzielił sakry w katedrze lwowskiej 2 marca 1991 roku. Biskup Stanisław Nowak przebywał w tym czasie do 7 marca, a kontakty z arcybiskupem kardynał Marian Jaworski utrzymywał do końca życia. Arcybiskup Stanisław Nowak przybywał jeszcze kilkakrotnie do Lwowa, w tym głosząc 28–30 listopada 2006 roku we Lwowie w seminarium duchownym rekolekcje dla kapłanów archidiecezji lwowskiej. Również po przejściu na emeryturę kard. Jaworski w Krakowie wielokrotnie gościł arcybiskupa z Częstochowy.
Ważnym wydarzeniem z 1991 roku była wspólna konferencja rzymskokatolickich biskupów Białorusi, Kazachstanu, Rosji i Ukrainy. Obrady rozpoczęły się 22 lipca 1991 roku w Gródku Podolskim. Wówczas to arcybiskup Marian Jaworski odprawił mszę św. na rozpoczęcie konferencji oraz przewodniczył obradom 22 i 23 lipca 1991 roku.
Podobne wspólne spotkanie łacińskich episkopatów wspomnianych krajów oraz dodatkowo z Mołdawii miało też miejsce 24–25 maja 1995 roku. Na obrady do Lwowa przybył z Rzymu abp Crescenzio Sepe, sekretarz kongregacji ds. duchowieństwa oraz abp Geraldo Agnelo, sekretarz kongregacji kultu i dyscypliny sakramentów. Konferencję na prośbę abpa Mariana Jaworskiego poświęcono sprawom ewangelizacji, katechizacji, odnowie liturgii. Goście z Watykanu wygłosili zebranym uczestnikom odpowiednie referaty. Po zakończeniu obrad rzymskokatolickich biskupów we Lwowie pierwsza wspólna konferencja dwóch katolickich episkopatów Ukrainy: rzymskokatolickiego i greckokatolickiego. W sprawozdaniu z obrad dwóch episkopatów pisano: „Treścią wymiany zdań była wspólna troska o współpracę obydwu obrządków w zapewnieniu kapłańskiej posługi wiernym. Biskupi uznali za bardzo pożyteczne tego rodzaju spotkanie, w którym biorą udział przedstawiciele z szerszego regionu, podobnie jak jest to w zwyczaju innych konferencji episkopatu. Na zakończenie uczestnicy spotkania przesłali Ojcu Świętemu gorące życzenia z okazji 75. rocznicy urodzin prosząc o błogosławieństwo dla swoich Kościołów”.
Dnia 12 października 1991 roku w katedrze lwowskiej arcybiskup Jaworski podejmował bpa Józefa Stimpfle (1916–1996) z Augsburga w Niemczech.
Rok 1992 upłynął z udziałem wielokrotnego tutejszego gościa, a zarazem pierwszego nuncjusza apostolskiego na Ukrainie abpa Antonio Franco. Msza św. na powitanie nuncjusza apostolskiego została odprawiona w katedrze lwowskiej 30 maja 1992 roku. „Gazeta Lwowska” tak pisała o tym wydarzeniu: „Duchowni i wierni u bram katedry powitali obu dostojników przybyłych, aby wspólnie odprawić mszę św. I znowu pod stropami katedry lwowskiej zabrzmiała łacina, w której mszę celebrował dostojny gość. W kazaniu wygłoszonym w języku włoskim, tłumaczonym na polski, nuncjusz podkreślił osobliwość zmian dla wolności religii katolickiej, łaski Opatrzności Bożej dla jej wyznawców oraz wyraził potrzebę większej współpracy na tych ziemiach pomiędzy obrządkami – łacińskim i greckim w Kościele katolickim”. Była to msza sprawowana przez nuncjusza w drodze do Kijowa, gdzie nuncjusz rozpoczął swe urzędowanie.
W tym też roku w sierpniu pierwszy nuncjusz apostolski na Ukrainie abp Antonio Franco uczestniczył w obradach konferencji rzymskokatolickiego episkopatu Ukrainy, który w sierpniu odbywał się we Lwowie, a we wrześniu wraz z arcybiskupem Jaworskim uczestniczył w rozmowach z przedstawicielami władz Lwowa i obwodu na temat sytuacji Kościoła rzymskokatolickiego na tym obszarze i systematycznym naruszaniu praw mu przysługujących.
Dość interesująca jest relacja z Komarna, dokąd przybył 19 grudnia 1993 roku nuncjusz apostolski abp Antonio Franco, który wraz z biskupem pomocniczym archidiecezji lwowskiej Marcjanem Trofimiakiem oraz greckokatolickim biskupem F. Kurczabą ze Lwowa i odprawili mszę św. w miejscowej cerkwi. Po mszy św. proboszcz tej cerkwi o. Taras Herasymiak miał przekazać księdzu Janowi Furgale w obecności nuncjusza apostolskiego i biskupów klucze od kościoła parafialnego w Komarnie, nielegalnie zagrabionego w 1992 roku. „Niestety przekazanie kluczy nie odbyło się” – pisała „Gazeta Lwowska”. Dalej informowano o następujących wydarzeniach, jakie rozegrały się w Komarnie: „Po przybyciu pod kościół grupa nieżyczliwych osób, zachowując się arogancko nie dopuściła, aby nuncjusz A. Franco z całą delegacją wszedł do wnętrza kościoła. Nuncjusz był zmuszony odprawić mszę św. na dworze przed zamkniętymi drzwiami kościoła. A więc, starania by kościół w Komarnie był otwarty dla wspólnego na przemian użytkowania przez obrządek greckokatolicki i rzymskokatolicki – nie doszły do skutku. Nieporozumienie to z pewnością nie będzie sprzyjało dobrym stosunkom narodowościowym. Warto dodać, że grekokatolicy od dawna już nie korzystają z zabranego kościoła, gdyż [w mieście] mają do dyspozycji dwie cerkwie”.
Ta postawa ze strony Kościoła greckokatolickiego nie mogła nie dziwić przybywających tu sporadycznie gości z Zachodu. O tym zdziwieniu ponownie pisali dziennikarze z końca 1993 roku. „W dniach 10–13 grudnia 1993 roku na zaproszenie metropolity lwowskiego abpa Mariana Jaworskiego przybyła do archidiecezji lwowskiej delegacja Episkopatu Niemiec z przewodniczącym Komisji Pomocy Katolikom na Wschodzie biskupem Józefem Homeyerem z miasta Hildesheim. W pierwszym dniu wizyty przybyły biskup odprawił mszę św. we lwowskiej katedrze łacińskiej. Później goście spotkali się z kardynałem greckokatolickim Mirosławem Lubacziwskim i odwiedzili greckokatolickie seminarium duchowne w Rudnie koło Lwowa. W niedzielę bp J. Homeyer wraz z delegacją odwiedził kościół we wsi Lipówka (dawny Firlejów) w pobliżu Rohatyna, gdzie odprawił mszę, w której wzięli udział dwaj miejscowi duchowni greckokatoliccy, wraz z chórem i swoimi wiernymi.
Następnie na trasie swoich odwiedzin zatrzymali się przy drewnianej kaplicy na cmentarzu w Przemyślanach w momencie odprawiającej się mszy. Dziwił się skromnym warunkom, w których wspólnota rzymskokatolicka odprawia swoje nabożeństwo. Po zakończeniu mszy bp J. Homeyer przemówił w kilku słowach do zebranych wiernych, rozpoczynając od przeprosin mieszkańców tych ziem za krzywdy, jakie jego naród uczynił im w czasie minionej wojny światowej. Wyraził nadzieję, że w obecnych czasach, gdy obok zamkniętych kościołów lub w skromnych pomieszczeniach jak w betlejemskiej grocie gromadzi się rzymskokatolicka wspólnota, powinny nastąpić normalne stosunki, by wszyscy wierni katolicy mogli modlić się w swoich odnowionych świątyniach. W dalszej podróży bp J. Homeyer z delegacją zatrzymał się w Świrżu, w momencie gdy wierni byli zgromadzeni na mszy św. przed zamkniętym tamtejszym kościołem. W ostatnim etapie podróży dostojny gość odwiedził działający kościół w Bóbrce, a w drodze powrotnej zatrzymał się też w kościele św. Antoniego we Lwowie”. Po raz kolejny biskup Homeyer przebywał we Lwowie 28 lipca 1995 roku.
We wspomnianym 1993 roku Lwów odwiedził także bp Roman Andrzejewski (1938–2003), bp Bronisław Dębowski z Włocławka oraz biskup polowy Wojska Polskiego Leszek Sławoj Głódź. Biskup Roman Andrzejewski był obecny we Lwowie jeszcze w 1995 roku, a 3 lipca 1999 roku wraz z abpem Marianem Jaworskim odprawił mszę św. w Czortkowie z racji 10. rocznicy odzyskania kościoła oraz poświęcił pomnik nad Seretem w miejscu zamordowania dominikanów w 1941 roku. Wówczas to na zakończenie mszy św. bp Andrzejewski dla ofiarował kościoła parafialnego w Czortkowie kielich, należący niegdyś do jednego z kapłanów, który przed wojną pracował w Czortkowie, a następnie osiadł na terenie diecezji włocławskiej.
Pierwszym rzymskokatolickim kardynałem odwiedzającym Lwów był kard. Ricardo Vidal z Filipin, który nawiedził katedrę lwowską w 1992 roku. Następnym był prefekt Kongregacji Kościołów Wschodnich Achille Silvestrini (1923–2019). We Lwowie tenże purpurat był trzykrotnie. Pierwszy raz przybył tu na wspólne spotkanie biskupów katolickich Ukrainy, które odbyło się w cerkwi św. Jura we Lwowie 13 października 1993 roku. Wówczas, 13 i 14 października odprawiał także mszę św. w łacińskiej katedrze. Kolejna wizyta kardynała Silvestrini do Lwowa przypadła 15 października 1996 roku, oraz 29 czerwca 1999 roku, gdy w katedrze lwowskiej odprawił uroczystą mszę.
Ostatnia wizyta kardynała Silvestrini miała miejsce 20 grudnia 2000 roku, kiedy to kardynał z Rzymu sprawował mszę św. w katedrze lwowskiej w obecności abpa Mariana Jaworskiego, nuncjusza apostolskiego na Ukrainie abpa Nikoli Eterowicza oraz abpa Józefa Michalika i bpa Bolesława Taborskiego (1917–2004) z Przemyśla.
Jeden z najbliższych sąsiadów abp Józef Michalik był we Lwowie znanym gościem w czasie wielu uroczystości i celebrowanych tu rocznic. Był obecny wraz z biskupem pomocniczym Stefanem Moskwą w trzecią rocznicę wznowienia archidiecezji lwowskiej, a także 19 maja 1998 we Lwowie abp Michalik współkoncelebrował mszę św. wraz z abpem greckokatolickim Iwanem Martyniakiem z Polski oraz bpem Edwardem Samselem (1940–2003) z Krakowa i księżmi z Łomży.
Nie sposób pominąć wizyt we Lwowie oraz innych parafiach archidiecezji lwowskiej przyjaciela lwowskiego metropolity kardynała Mariana Jaworskiego – bpa Kurta Krenna z St. Pölten z Austrii, który po raz pierwszy przebywał we Lwowie od 7 do 9 czerwca 1994 toku, sprawując w tym czasie mszę św. w katedrze lwowskiej.
Następna wizyta biskupa Krenna przypadła w dniach 3–5 listopada 1995 roku. Arcybiskup przywitał dostojnego gościa na lwowskim lotnisku i następnego dnia udali się wspólnie do Halicza, gdzie dwaj hierarchowie odprawili mszę św. oraz poświęcili kamień węgielny pod budujący się nowy kościół parafialny pod wezwaniem bł. Jakuba Strzemię, którego głównym fundatorem i dobrodziejem stał się biskup z Austrii. W sprawozdaniu archidiecezji lwowskiej tego dnia zanotowano taką wiadomość: „Halicz – arcybiskup przy udziale bpa Kurta Krenna z diecezji St. Pölten w Austrii poświęcił kamień węgielny pod nowy kościół pod wezwaniem bł. Jakuba Strzemię. Budowniczym kościoła jest ks. Anatol Zajączkowski. Dawny kościół pw. Wniebowzięcia Matki Bożej został zamieniony na klub miejski i nie jest oddany parafii. Obecnie mszę św. odprawia się w prowizorycznej kaplicy zbudowanej w czerwcu 1994 roku”. W następnym dniu po wydarzeniach w Haliczu bp Krenn odprawił mszę św. w katedrze lwowskiej, a następnie udał się do Wiednia. Po roku bp Kurt Krenn przybył ponownie do Lwowa wraz ks. prałatem Antonem Guberem, proboszczem katedry w Wiedniu i 28 września 1996 roku uczestniczył w Mościskach w kościele klasztornym redemptorystów we mszy św. z racji powrotu obrazu Matki Bożej Nieustającej Pomocy, a 17 lipca 1999 w Haliczu wraz z abpem Marianem Jaworskim odprawił mszę św. i poświęcił nowy kościół pw. św. Hipolita i bł. Jakuba Strzemię, budowany od 1994 roku.
W roku Wielkiego Jubileuszu bp Kurt Krenn po raz kolejny przybył do Lwowa i 16 października 2000 roku we Lwowie-Brzuchowicach wraz z arcybiskupem Marianem Jaworskim odprawił w seminarium mszę św. na rozpoczęcie roku akademickiego i wygłosił wykład inauguracyjny. Wreszcie w 2002 roku w przeddzień sakry biskupiej dwóch nowych lwowskich biskupów pomocniczych kardynał Jaworski przyjął na kolacji w seminarium przybyłych wówczas arcybiskupa nuncjusza Nikolę Eterowicza, bpa Kurta Krenna oraz bpa Stanisława Dziwisza, którzy w dniu następnym wzięli udział w katedrze lwowskiej w uroczystości sakry biskupiej ks. Mariana Buczka i ks. Leona Małego.
Marian Skowyra
Tekst ukazał się w nr 10 (446), 31 maja – 12 czerwca 2024
