14 czerwca 2023 roku we Lwowie wspólnym wysiłkiem organizatorów Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu (ZN im. Ossolińskich) i Lwowskiej Narodowej Biblioteki Naukowej Ukrainy im. W. Stefanyka (LNBN im. W. Stefanyka) odbyło się jubileuszowe 100. Spotkanie Ossolińskie. W Spotkaniu uczestniczyli liczni goście i lwowianie, miłośnicy lwowskiej historii i kultury, jak też amatorzy i wielbiciele Spotkań Ossolińskich.
Wspaniała tradycja Spotkań Ossolińskich trwa od roku 2006, jednak wojna tocząca się w Ukrainie wniosła znaczne utrudnienia w ich organizację. Nie zważając na rosyjsko-ukraińską wojnę współpraca kulturalna trwa i obecna impreza jak najbardziej o tym świadczy. Spotkania Ossolińskie odbywają się pod patronatem Konsulatu Generalnego RP we Lwowie. Na jubileuszowe 100. Spotkanie Ossolińskie przybyła pani Eliza Dzwonkiewicz, konsul generalny RP oraz przedstawiciele konsulatu. Organizatorów Spotkania reprezentowali dyrektorowie, mianowicie dyrektor generalny LNBN im. W. Stefanyka Wasyl Fersztej i dyrektor ZN im. Ossolińskich we Wrocławiu Łukasz Kamiński. Temat Spotkania był jak najbardziej aktualny – „Sztuka przetrwania. Muzea w czasie wojny i pokoju”.
fot. Jurij Smirnow / Nowy Kurier Galicyjski
Dyrektor Wasyl Fersztej otworzył posiedzenie i przedstawił prelegentów. On podkreślił, że pierwsze Spotkanie Ossolińskie, które odbyło się 28 listopada 2006 roku, było poświęcone postaci wybitnego Polaka prof. Jerzego Giedroycia i jego koncepcji stosunków polsko-ukraińskich, jego twierdzeniu, że bez wolnej Ukrainy nie może być wolnej Polski. W. Fersztej również przypomniał, że organizację Spotkań Ossolińskich w takim formacie zaproponował ówczesny dyrektor ZN im. Ossolińskich Adolf Juzwenko, zaś gorącym ich orędownikiem był Jan Malicki, dyrektor Studiów Wschodnich Uniwersytetu Warszawskiego. Dyrektor Fersztej wyraził też wdzięczność państwu polskiemu i wszystkim Polakom za pomoc Ukrainie i jej obywatelom w trudnych czasach wojny i agresji Federacji Rosyjskiej.
Zebrani z wielką uwagą i zainteresowaniem wysłuchali prelekcji na temat działalności muzeów ukraińskich w czasie wojny dr Anastasji Czeredniczenko z Kijowa, przewodniczącej Ukraińskiego Komitetu Narodowego Międzynarodowej Rady Muzeów ICOM, i jej polskiego kolegi, dra Piotra Rypsona, przewodniczącego Polskiego Komitetu Narodowego ICOM. Zauważyć trzeba, że w historii Spotkań Ossolińskich dr Anastasja Czeredniczenko jest pierwszym przedstawicielem stolicy Ukrainy na forum tych spotkań. Po wysłuchaniu prelekcji odbyła się ożywiona debata, w której aktywny udział wziął m.in. dyrektor Łukasz Kamiński.
Spotkaniu Ossolińskiemu towarzyszyły dwie interesujące imprezy. Pierwsza z nich została przygotowana przez ZN im. Ossolińskich, druga przez pracowników działu książki europejskiej LNBN im. W. Stefanyka. Wrocławscy koledzy przygotowali wystawę plenerową „Muzeum z miłości do sztuki i kraju”, poświęconą 200-leciu Muzeum Książąt Lubomirskich. Wystawę przygotował zespół pracowników ZN im. Ossolińskich we Wrocławiu w składzie: Joanna Kachel-Szyjka, dr Łukasz Koniarek, Hanna Kuś-Joachimiak, dr Grzegorz Polak (koordynator). Wystawione obiekty pochodzą ze zbiorów Muzeum Książąt Lubomirskich w ZN im. Ossolińskich. Wernisaż odbył się w dwóch lokalizacjach: przed pałacem Potockich przy ul. Kopernika 15, obecnie gmachem Lwowskiej Narodowej Galerii Sztuki, i przy ul. W. Stefanyka 2, przed historyczną siedzibą lwowskiego Ossolineum, obecnie Lwowskiej Narodowej Biblioteki Naukowej im. W. Stefanyka.
W 1940 roku zbiory przedwojennego Muzeum Książąt Lubomirskich we Lwowie zostały rozproszone po różnych muzeach i instytucjach lwowskich. Po II wojnie światowej część z nich trafiła do Wrocławia. Właśnie dlatego wystawa ma podtytuł: „Dziedzictwo, które łączy”. Ze swojej strony pracownicy LNBN im. W. Stefanyka zorganizowali w gmachu biblioteki niezwykle ciekawą wystawę książkową pt. „Książkowe Europeana”. Owa wystawa, organizowana na podstawie zbiorów działu książki europejskiej XIX–XX wieków, przedstawia wydania w językach polskim, niemieckim, francuskim, łacińskim, które przed rokiem 1939 znajdowały się w różnych lwowskich bibliotekach, zbiorach, były własnością rożnych towarzystw, instytucji i osób prywatnych. Dyrektor W. Fersztej objaśnił, że do 2011 roku owe książki znajdowały się w dawnym kościele ojców Jezuitów i były praktycznie niedostępne dla fachowców i uczonych. W 2011 roku wywieziono ze świątyni 143 ciężarówki książek, ogółem około 2,5 miliona egzemplarzy. Od tego czasu rozpoczęto ich opisywanie i segregowanie. Na razie do działu książki europejskiej przekazano 105 tys. książek, zaś prace w tym kierunku trwają. Część uratowanych i opracowanych książek właśnie przedstawiona na tej unikatowej wystawie. Kuratorem wystawy jest dr Margaryta Krywenko, kierownik działu książki europejskiej XIX–XX wieków LNBN im. W. Stefanyka.
fot. Jurij Smirnow / Nowy Kurier Galicyjski
– Wystawa ukazuje bogatą i cenną mozaikę księgozbiorów lwowskich, gromadzących dziedzictwo intelektualne, dorobek naukowy i kulturowy krajów europejskich – powiedziała M. Krywenko. – Wśród tych księgozbiorów są przedwojenne ukraińskie, polskie, żydowskie, instytucji edukacyjnych i klasztorów. Również zbiory znanych polskich rodów Dzieduszyckich, Baworowskich, Lubomirskich, Pawlikowskich, Wybranowskich, Tretterów i innych; przedstawicieli różnych środowisk i sfer działalności, jak to metropolita A. Szeptycki, arcybiskup J. Slipyj, M. Hruszewski, I. Krypiakewycz, D. Doncow, O. Balcer, K. Brunicki, O. Ortwin, M. Wolska, arcybiskup ormiański J. Teodorowicz.
Na zebranej publiczności wystawa zrobiła wielkie wrażenie i wywołała prawdziwą sensację. Dyrektor Łukasz Kamiński m.in. powiedział:
– Mam nadzieje, że część tego zbioru będzie pokazana w Polsce. Jest to opowieść o ludziach, organizacjach, instytucjach, zakonach, które działały we Lwowie w XIX i pierwszej połowie XX wieku. Za tymi książkami, ekslibrysami są konkretni ludzie, cały mikrokosmos przedwojennego Lwowa, mikrokosmos życia intelektualnego miasta.
100. Spotkanie Ossolińskie po raz kolejny podkreśliło, że żadna wojna, żadna agresja nie mogą zatrzymać rozwoju kultury i działalności instytucji kulturalnych, jak również międzynarodowej współpracy instytucji ukraińskich, lwowskich, m.in. z kolegami z Polski. Spotkanie również po raz kolejny zaświadczyło, że polscy i ukraińscy muzealnicy po obu stronach granicy mają wspólne poglądy na moralne wartości i drogi rozwoju kultury.
Jurij Smirnow
