1 kwietnia 2015 roku w łuckiej Galerii Sztuk Pięknych Wołyńskiej Organizacji Narodowego Związku Artystów Plastyków Ukrainy otwarto wystawę „Jerzy Giedroyć i jego sprawa. Dorobek biblioteki Kultury”.
Wystawa, została opracowana i przygotowana przez Instytut Polski i Fundację „Kultury Paryskiej” dzięki wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP. Na 26 planszach opisy przygotowano w języku ukraińskim.
Wystawa prezentuje dokonania Jerzego Giedroycia i Instytutu Literackiego w kontekście publikacji książkowych wydawanych w ramach serii Biblioteka „Kultury”, prezentuje także sylwetki współpracowników i autorów tej ważnej dla kultury polskiej instytucji w latach 1946–2000.
W Bibliotece „Kultury” wydawane były teksty pisarzy zarówno polskich, jak i z innych krajów, autorów żyjących zarówno w państwach podbitych przez ZSRR, jak i z państw zachodnich. Seria charakteryzowała się szerokim zakresem tematycznym, pojawiały się w niej książki historyczne, socjologiczne, politologiczne czy literatura piękna.
We wrześniu 2014 roku – w 14. rocznicę śmierci Jerzego Giedroycia – ruszył portal udostępniający archiwa Instytutu Literac-kiego „Kultura”. Udostępniono także wiele innych materiałów związanych z Instytutem: listy, zdjęcia, nagrania, wycinki prasowe. Biblioteka Narodowa uczestniczy w projekcie uporządkowania, inwentaryzacji i udostępnienia zbiorów z Maisons-Laffitte od 2009 r. Wszystkie 637 numerów paryskiej „Kultury” i 171 wydań „Zeszytów Historycznych” można już czytać online na stronie: http://www.oa.edu.ua/.
Na Ukrainie po raz pierwszy – dzięki Konsulatowi Generalnemu RP we Lwowie – wystawa była prezentowana w dwóch lwowskich instytucjach: w grudniu 2014 r. w Lwowskiej Obwodowej Uniwersalnej Bibliotece Naukowej, a w lutym 2015 w nowym gmachu Ukraińskiego Uniwersytetu Katolickiego. W marcu oglądano ją w Przykarpackim Uniwersytecie Państwowym im. Wasyla Stefanyka w Iwano-Frankiwsku.
Konsulat Generalny RP w Łucku organizuje dwie prezentacje tej wystawy: w Łucku od 1 do 14 kwietnia 2015 roku, Galeria Sztuk Pięknych Wołyńskiej Organizacji Narodowego Związku Artystów Plastyków Ukrainy (ul. Łesi Ukrainki 24a), oraz w Ostrogu od 15 kwietnia do 11 maja 2015 w Uniwersytecie Narodowym „Akademia Ostrogska”, ul. Seminarska 2).
***
Wystawę w Łucku uroczyście otworzyła konsul generalna RP w Łucku – Beata Brzywczy, która stwierdziła m.in., iż każdy naród ma swoje autorytety, a niewątpliwie do tego grona należy Jerzy Giedroyć, kontynuator myśli politologicznej tak wielkich postaci, jak marszałek Józef Piłsudski.
W czasie otwarcia wystąpiło kilku przedstawicieli inteligencji ukraińskiej, którym działalność i myśl intelektualna zarówno redaktora, jak i całego środowiska „Kultury Paryskiej” nie jest obca i – co podkreślono – ów dorobek intelektualny w sposób niezwykle ważny wpisuje się do debaty nad kształtem i przyszłością Ukrainy.
Profesor Petro Kraliuk, pierwszy prorektor Akademii Ostrogskiej, przedstawił biografię Jerzego Giedroycia a także jego inte-lektualne osiągnięcia jeszcze w przedwojennej Polsce. Szczególną uwagę poświęcił prof. Kraliuk wywiadowi, którego udzielił Jerzy Giedroyć na początku lat 90. Krytyczne uwagi redaktora pod adresem ówczesnej Polski, państwa wychodzącego z dominacji komunizmu – zdaniem prof. Kraliuka – są niezwykle aktualne dla narracji o współczesnym kształcie Ukrainy.
O aktualnym dla Ukrainy przesłaniu „Kultury Paryskiej” mówił także filozof – profesor Wiktor Peńko, nawiązując do niezwykle ważnej roli autorytetów intelektualnych we współczesnych społeczeństwach.
Dmytro Hołowenko, dyrektor łuckiego wydawnictwa „Kluczi” – ku zaskoczeniu niektórych uczestników otwarcia wystawy – udowodnił, iż myśl intelektualna „Kultury Paryskiej” rzeczywiście jest obecna także w Łucku. Zaprezentował bowiem kilka interesujących pozycji książkowych z kręgu Giedroycia, przetłumaczonych na język ukraiński i dostępnych w łuckich księgarniach.
Krzysztof Sawicki
Tekst ukazał się w nr 7 (227) za 17-27 kwietnia 2015
