Kiedy powstawały ochotnicze straże pożarne

Kiedy powstawały ochotnicze straże pożarne

Przekazanie gminie Lipniki samochodu strażackiego, uroczystości odpustowe w Strzelczyskach, piknik strażacki i fiesta przy szkole, skłaniają do refleksji i nakazują zastanowić się nad istotą i historią pożarnictwa, ochrony przeciwpożarowej i ochotniczych straży pożarnych. Historia bowiem jest nauczycielką życia. Przeszłość świadczy bowiem o teraźniejszości i kreuje przyszłość.

 

Ochrona przeciwpożarowa w Galicji ma piękną i bogatą historię. Pierwsze ustawy ogniowe wydane bowiem zostały jeszcze w 1786 r. i były to: ustawa ogniowa dla miast i miasteczek oraz ustawa ogniowa dla gmin wiejskich.

 

Oba akty prawne wprowadzały bardzo nowatorskie – jak na owe czasy – rozwiązania, określając m.in. stan wyposażenia budynków w narzędzia ratunkowe, sposób prowadzenia akcji ratunkowej, zasady sytuowania budynków oraz nakładając obowiązek gaszenia pożarów przez wszystkich mieszkańców. Ustawy ogniowe z 1786 r. stopniowo traciły swoją aktualność i coraz bardziej nie odpowiadały zmieniającym się stosunkom społecznym, szczególnie w okresie autonomii Galicji, kiedy nastąpiło oddzielenie spraw ogólnopaństwowych od krajowych oraz kiedy, wraz z polonizacją instytucji autonomicznych, nastąpiło znaczne ożywienie polityczne.

Pierwsze straże pożarne były strażami zawodowymi, inaczej zwano je płatnymi, stałymi lub gminnymi. Straż taka należała do służby gminnej, była więc instytucją gminną, a ówcześni strażacy – pompierzy – pracownikami gminy. O organizacji straży, jej uzbrojeniu oraz umundurowaniu decydowała rada gminna. W wielu przypadkach pompierzy pełnili jednocześnie służbę policjantów gminnych i latarników. Straże zawodowe organizowane były przeważnie w dużych miastach, w których pożar był trudny do opanowania. Ożywienie polityczne z lat 60. XIX w. motywowało ówczesnych do organizowania ochotniczych straży pożarnych, szczególnie po założeniu takiej straży w Krakowie w 1865 r.

Za przykładem Krakowa poszło wiele innych miast i miasteczek, organizując u siebie ochotnicze straże pożarne. W tym samym roku co w Krakowie zorganizowano takie straże w Tarnowie i Gródku Jagiellońskim (ob. na Ukrainie), w 1867 w Wadowicach, w 1868 w Stanisławowie i we Lwowie, w 1869 r. w Bochni, w 1871 r. w Przemyślu, Brodach, Samborze i Żywcu, w 1872 r. w Bodzanowie, Chrzanowie, Gorlicach, Janowie, Okocimiu, Sokalu, Strzyżowie i Wieliczce.

Ochotnicze straże pożarne początkowo wspomagały w akcji ratunkowej straże zawodowe, z czasem jednak – zwłaszcza po wydaniu ustawy z 10 lutego 1891 r. o policji ogniowej dla miast i miasteczek – przejęły obowiązki w tym zakresie. Rozwój organizacyjny ochotniczych straży pożarnych następował bardzo dynamicznie, szczególnie zaś po uchwaleniu przez Sejm Krajowy we Lwowie ustawy z 15 listopada 1867 r. o prawie stowarzyszania się.

Straże miały wówczas charakter prawny stowarzyszeń, funkcjonowały w oparciu o uchwalony statut, który określał zakres działalności towarzystw, ich cel i zadania, prawa i obowiązki członków oraz organy i sposób reprezentacji. Uzupełnieniem statutu był regulamin służbowy, zawierający postanowienia służbowe ustalone i zatwierdzone przez Krajowy Związek Ochotniczych Straży Pożarnych.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

X