O wydarzeniach, które miały miejsce w Stanisławowie i w regionie w okresie II wojny światowej debatowali naukowcy z Polski i Ukrainy oraz mieszkańcy Iwano-Frankiwska podczas IV Międzynarodowej Konferencji Naukowej Stanisławów i Ziemia Stanisławowska w latach 1939–1945. Wojna – Okupacja – „Wyzwolenie”. Przez trzy dni badacze historii omawiali tematy związane z życiem ówczesnych mieszkańców Stanisławowa i ich losami w czasie II wojny światowej.
Dr Mariusz Kardas z Akademii Marynarki Wojennej w Gdyni wystąpił z wykładem o działalności polskiego podziemia niepodległościowego na terenie Ziemi Stanisławowskiej. – W tym roku, ponieważ jest 80. rocznica II wojny światowej, rozmawiamy o tej tragedii, która odbywała się na przestrzeni lat 1939–1945 i zadecydowała o losach tej części Europy do dnia dzisiejszego – powiedział polski historyk.
{youtube}JRlorkE7y5A{/youtube}
Mimo tego, że konferencja jest dość młoda, cieszy się wielkim zainteresowaniem w środowisku naukowym. W tegorocznej edycji wzięło udział 44 historyków, naukowców i krajoznawców z Polski i Ukrainy. – Cieszy nas obecność badaczy z różnych miast. Są tutaj historycy nie tylko z Iwano-Frankiwska, ale również ze Lwowa i Kijowa. Licznie reprezentowana jest strona polska. Do Stanisławowa przyjechali naukowcy z Warszawy, Gdańska, Poznania, Torunia, Rzeszowa, Krakowa – zaznaczył Petro Hawryłyszyn, dyrektor Biblioteki Naukowej Uniwersytetu Przykarpackiego.
Dr Adam Ostanek z Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie podkreślił, że coraz więcej naukowców bierze udział w konferencji. – Pierwszą konferencję organizowaliśmy z pewną dozą niepewności. Zastanawialiśmy się, czy zostaniemy zaakceptowani, czy miejscowe środowisko naukowe będzie chciało nam zaufać, poznać nasz punkt widzenia. Szczęśliwie to się udało. Z każdym rokiem mamy coraz większą ilość zgłoszeń. To już nie są tylko naukowcy z Warszawy, Gdyni i Iwano-Frankiwska, ale są to naukowcy ze Lwowa, z różnych ośrodków na terenie Polski, którzy przyjeżdżają i ciekawią się tym tematem – powiedział współorganizator.
– Ta konferencja ma wielką i bardzo ważną zaletę – łączy, a nie dzieli. Możemy tu spokojnie, merytorycznie rozmawiać o czasem spornych problemach polsko-ukraińskich. Fakt, że o tym rozmawiamy, powoduje, że minimalizuje się, czy w ogóle znika zagrożenie, że kiedyś będziemy mieli o co się kłócić, a jeszcze, nie daj Boże, w formie wojennej. Ta wojna nerwów, o której mówiłem, narastała wskutek tego, że ludzie przestawali ze sobą rozmawiać. Zaczęli sobie grozić i mówić co, kto, komu może zrobić. Spowodowało to tę pięcioletnią wojnę i śmierć milionów ludzi – zaznaczył polski historyk.
Z referatem na temat deportacji Polaków ze Stanisławowa w latach 1945–1946 wystąpił Roman Czorneńkyj z Iwanofrankiwskiego wydziału Narodowego Muzeum Historii Wojny.
– W ciągu dwóch lat ze Stanisławowa wywieziono 23,5 tysięcy Polaków. W tym okresie około 40% domów w Stanisławowie należało do Polaków. Po deportacji najbardziej elitarne mieszkania otrzymali profesorowie, działacze partyjni i wojsko – podkreślił ukraiński historyk.
Posłuchać wykłady o historii dawnego Stanisławowa przyszli również mieszkańcy Iwano-Frankiwska. – Podobał mi się raport o garnizonie Stanisławskim. Było to interesujące, ponieważ referent mówił o miejscach i ulicach w Stanisławowie, które często mijamy, ale nie zwracamy uwagi i nie myślimy, jakie wydarzenia tu miały miejsce – podzieliła się wrażeniami Julia Poputkyn, uczennica gimnazjum w Iwano-Frankiwsku.
–Interesuje mnie historia miasta, gdzie się urodziłam i wyrosłam. Chcę wiedzieć co Stanisławów przeżywał w latach wojennych, bo to dotyczy moich bliskich. Na tej konferencji robiłam dużo notatek. Były omawiany tematy bardzo ważne i interesujące. Myślę, że będę używać tych materiałów i przekazywać je przyjaciołom – zaznaczyła Danuta Grabowska, wolontariuszka CKPiDE.
W ostatnim dniu uczestnicy konferencji wzięli udział w wyjeździe kulturalno–historycznym do Kut nad Czeremoszem i Kosowa.
Corocznym efektem konferencji jest wydanie książki zawierającej wygłoszone referaty. – Nawet jak nas już nie będzie, te publikacji zostaną i można będzie przeczytać, jak pewne rzeczy na tych ziemiach wyglądały – podsumował dr Adam Ostanek.
Konferencja odbyła się w dniach 6–8 września w Przykarpackim Uniwersytecie Narodowym im. Wasyla Stefanyka oraz w Centrum Kultury Polskiej i Dialogu Europejskiego w Iwano-Frankiwsku. Projekt jest współfinansowany ze środków Konsulatu Generalnego RP we Lwowie oraz Fundacji Wolność i Demokracja w ramach sprawowania opieki Senatu RP nad Polonią i Polakami za granicą.
Karina Wysoczańska
Fot. Leon Tyszczenko
{gallery}gallery/2019/konferencja_o_stanislawowie{/gallery}
