26 czerwca w sali konferencyjnej lwowskiego Muzeum Etnografii i Przemysłu Artystycznego odbyło się kolejne spotkanie z prof. Stanisławem Sławomirem Nicieją, rektorem Uniwersytetu Opolskiego.
Profesor Nicieja jest wybitnym znawcą i miłośnikiem Kresów, ich historii i mitologii. Spotkanie odbyło się dzięki Konsulatowi Generalnemu RP we Lwowie, poprowadził je konsul Jacek Żur.
W ciągu dziesięcioleci badań historii i zabytków ziem dawnej Rzeczypospolitej S.S. Nicieja stał się jedną z czołowych postaci nie tylko w kołach naukowych, ale też wśród miłośników Kresów, dawnych ich mieszkańców, ich dzieci i wnuków. Świadczą o tym nie tylko materiały, które profesor odnalazł w archiwach i bibliotekach, ale też tysiące listów, setki wspomnień i unikatowych zdjęć, które otrzymywał i nadal otrzymuje ze wszystkich stron i kontynentów. Są to bezcenne materiały, których nie znajdziemy w żadnych archiwach, m.in. relacje uczestników dawnych wydarzeń lub dokumenty, które pozostały po ich śmierci.
Stanisław Nicieja ma świetne pióro i jest również wspaniałym gawędziarzem, w najlepszym tego słowa znaczeniu. Żyje życiem swoich bohaterów i wydarzeniami, o których pisze lub opowiada, jego książki są pasjonujące, zaś jego filmy porywają. A jeszcze więcej emocji przynoszą spotkania z nim. Mam wrażenie, że Nicieja może mówić na ulubione tematy bez końca.
W sali muzeum słuchało profesora ponad sto osób. Stanisław Nicieja przedstawił swoją nową książkę – szósty tom „Kresowej Atlantydy. Historii i mitologii miast kresowych”. Tym razem omówił duże powiatowe miasto Stryj, legendarne ormiańskie Kuty oraz małe miejscowości Rybno, Baniłów, Kniaże, Załucze. Dla każdej miejscowości autor znalazł ważne kluczowe słowa i wydarzenia. Czasami los jednej osoby lub bardzo ważne wydarzenie decydowały o wytypowaniu właśnie tej, a nie innej miejscowości. Z archiwów i prywatnych listów Nicieja wyciągnął unikatowe nikomu nie znane fakty, często absolutnie rewelacyjne. W książkach Niciei nie znajdziemy banałów i powtórek z innych autorów.
Nowy film Nicieji „Kołomyja – stolica Pokucia” zawiera bardzo dużo nowych ujęć i nowych faktów, a co bardzo ważne – są w nim oryginalne akcenty, które autor świadomie podkreśla. Wielonarodowość i wielokulturowość pokazana jest w filmie w całej swojej urodzie. Oglądamy żydowskie tańce, z zainteresowaniem patrzymy na Muzeum Huculszczyzny, podziwiamy rozwój miasta w okresie zaboru. Opisy zniszczonych cennych zabytków i pomników, zniszczony świat wspaniałych ludzi, świat, który już nigdy nie wróci – Kresowa Atlantyda. Dzisiaj wielu ludzi już nie wierzy, że tak właśnie było, stąd opisy Nicieji są ratowaniem faktów, o których nie wszyscy chcą mówić. Nicieja przeciwstawia się tym, którzy chcą zakłamywać historię, przedstawiając ją jako szereg ponurych faktów i wiecznej nieprzyjaźni i nienawiści między kresowymi narodami. Są tacy ludzie, dla których przeszkodą są opowieści o przedwojennych stosunkach Polaków, Ukraińców, Żydów, Ormian, chcieliby puścić w niepamięć wspaniałego ducha dawnych czasów. Nicieja znajduje tysiące nowych faktów i postaci, które mówią o czymś zupełnie innym.
Profesor Stanisław Nicieja jest pełen energii i planów zawodowych. Każdego roku planuje wydawać dwa nowe tomy Kresowej Atlantydy. – Będzie ich nie mniej niż trzydzieści – mówi. – Przede mną jeszcze Kamieniec Podolski i Chocim, i Żytomierz, i nawet Wilno. Chcę wszystko zdążyć.
Lata żmudnej natchnionej pracy uczyniły z Nicieji nie tylko profesora i naukowca, ale też zapalonego krajoznawcę. Stał się chodzącą encyklopedią Kresów, człowiekiem-instytucją. Czekamy na nowe tomy Kresowej Atlantydy i nowe spotkania z profesorem Nicieją.
W dniu następnym, 27 czerwca możliwość spotkania się z prof. S.S. Nicieją mieli mieszkańcy Stanisławowa. Prezentacja VI tomu „Kresowej Atlantydy” odbyła się w Centrum Kultury Polskiej i Dialogu Europejskiego.
Jurij Smirnow
Tekst ukazał się w nr 12 (232) 30 czerwca – 16 lipca 2015
