Kontynuujemy publikację materiałów o działalności Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich oddział w Poznaniu. W części pierwszej umieściliśmy relację o działalności naukowej naszego Towarzystwa.
Teraz kolej na część artystyczną oraz program tegorocznych Dni Lwowa i Kresów w Poznaniu.
Lwowianie zawsze słynęli z poczucia humoru, umiłowania muzyki i śpiewu. Nie na darmo mówiło się: wesoły rozśpiewany Lwów!
Tego akcentu nie mogło więc zabraknąć podczas naszych uroczystości. Zapraszamy solistów, zespoły wokalno-muzyczne, teatralne, folklorystyczne, kabarety. Repertuar bywa spokojny, nastrojowy, ale częściej radosny, wypełniony dowcipem. Żywiołowa reakcja publiczności świadczy o wielkim uznaniu dla artystów.
Z nostalgią i wzruszeniem przyjęliśmy koncert wokalny Ewy i Ryszarda Klanieckich z Operetki Wrocławskiej, w którym dominowały lwowskie pieśni. Dużo emocji wywołały spektakle teatrów lwowskich; Teatru Polskiego w widowisku „Lwowski Wieczór Galowy” i Teatru Ludowego „Randka z Hemarem”.
Bogaty i piękny program pieśni patriotycznych i poezji Hemara przedstawił Polski Chór Mieszany „Echo” Chór założony we Lwowie w 1880 r. zawiesił działalność w chwili wybuchu II wojny światowej i dopiero po 50 latach został reaktywowany. Obecnie pod dyrekcją Edwarda Kuca często koncertuje w Polsce, wystąpił także u nas.
Przed kilku laty studenci Akademii Muzycznej we Lwowie założyli grupę o nazwie „Sześć złotych”. Grają i śpiewają piosenki lwowskie polskie i ukraińskie, również poważne pieśni patriotyczne i wojskowe. Zdobywają uznanie i aplauz w wielu środowiskach Ukrainy, Białorusi, Mołdawii i w Polsce. Przyjęliśmy ich gorąco.
Kabarety wprowadzają nastrój beztroskiego humoru, „Wesoły Lwów” Zbigniewa Jarmiłki wypełnia program radosnymi piosenkami lwowskimi i dowcipnymi skeczami, a „Lwowska Fala” pod kierownictwem Edwarda Sosulskiego nawiązuje do przedwojennej „Wesołej Lwowskiej Fali”.
Niezwykłych wrażeń doznaliśmy podczas występów „Wołyńskich Słowików”. Jest to grupa dzieci pochodzenia polskiego skupionych przy Towarzystwie Kultury Polskiej w Łucku, które pod kierunkiem Antoniny Antonowej i Piotra Miłogrodzkiego koncertują również w Polsce. Na Festiwalu Muzyki Kresowej w Mrągowie otrzymali wyróżnienia. Śpiewają polskie pieśni patriotyczne, religijne, ludowe, a także uprawiają współczesną rozrywkową muzykę młodzieżową.
Kultura Małopolski Wschodniej jest silnie powiązana z folklorem Huculszczyzny. Spadkobiercy dawnej sztuki górali z połonin Karpat Wschodnich nadal pielęgnują dziedzictwo przodków, ich zespoły muzyczno-wokalne odwiedzały nas podczas Dni Lwowa. Artyści prezentują piękną, porywającą muzykę na instrumentach typowych dla ich krainy: skrzypce, basetla, cymbały, fujarka, dudy, bęben, śpiewają rzewnie i wesoło po ukraińsku, polsku, rumuńsku, tańczą z werwą arkany i kołomyjki z przytupem, dziarskie hopaki. Scenerię wzbogacają barwne stroje regionalne, koszule zdobione pięknymi haftami, charakterystyczne serdaki futrzane. Często występują w Polsce, owacyjnie witani i wyróżniani na Festiwalach w Mrągowie. Również koncertują w innych krajach jak Czechy, Austria, Włochy, Niemcy, Węgry. W Poznaniu bawili nas w salach Zamku, ale też na spotkaniach biesiadnych i piknikach na Starym Rynku.
Na długo zapamiętamy wspaniałą kapelę „Czeremosz” z Werchowyny (d. Żabie), kierowaną przez Romana Kumłyka, czy „Rodzinę Skazków” – muzyków z Worochty, czy „Bukowińskie Kolory” z Czerniowiec pod dyrekcją Ireny Manik. Również z Czerniowiec przyjechał zespół wokalno-taneczny „Kwiaty Bukowiny”. Są to uczniowie Polskiej Szkoły Niedzielnej, nad którymi nadzór artystyczny sprawuje Łucja Uszakowa.
Stałymi gośćmi Dni Lwowa są zespoły rozrywkowe utworzone przez Kresowiaków na terenie Polski. „Fidelis” z Przemyśla hołduje wesołej lwowskiej piosence, ale też wystąpił w kościele podczas mszy św. z pieśnią Jerzego Michotka „Lwowskie Madonny”, a solista Maciej Adamczyk przy organach zaśpiewał słynny hymn maryjny „Śliczna Gwiazdo Miasta Lwowa”.
Kabaret kresowy „Paka Rycha” pod dyrekcją Ryszarda Berlińskiego działa od lat w Bytomiu. Prezentują lwowskie piosenki, dialogi Szczepcia i Tońcia oraz repertuar Teatru Feliksa Konarskiego (Ref-Ren) z Chicago i Hemara z Londynu.
Krakowska „Chawira” przypomina i popularyzuje polskie piosenki przedwojenne, głównie lwowskie, a „Tiligentne Batiary” z Bytomia, to rozbawiający do łez duet; Jędruś (Andrzej Jaworski) – gra i Adaśku (Adam Żurawski – Tońko) – śpiewa. Ich domeną piosenki, przyśpiewki, dowcip, satyra.
W naszych spotkaniach rozrywkowych nie zabrakło też udziału Wielkopolan. Aktorzy Teatru Nowego w Poznaniu Mirosław Kropielnicki i Mariusz Puchalski podczas biesiady wcielili się w postacie Szczepcia i Tońcia, naśladując lwowski bałak.
Zespoły wokalno-muzyczne, które nas zabawiały, to „Młodzieżowa Orkiestra Dęta” z Tarnowa Podgórnego, pod batutą Krzysztofa Zaręby oraz z Dopiewa, „Trzy Pokolenia” z Robakowa, „Vivaty” z Pobiedzisk. Z poważnym patriotycznym repertuarem wystąpił chór „Arion” z Poznania, który został założony w 1912 roku. W ostatnim roku występowały dzieci i młodzież z Nowego Rozdołu. Spotkanie przeplatane było występami dzieci i młodzieży oraz dorosłych z zespołów: „Stokrotki”, „Kresowiacy” i „Tylko Tak”, z Nowego Rozdołu wraz z ubiegłoroczną laureatką Lwa Semper Fidelis Mirosławą Tomecką. Występy dzieci i młodzieży bardzo wzruszały i bawiły. Była część o wydźwięku patriotycznym, były tańce ludowe z różnych regionów Polski, były też oczywiście piosenki lwowskie. Ciekawa inscenizacja przedstawiła hrabinę Karolinę Lanckorońską, patronkę szkoły w Nowym Rozdole. Na zakończenie występów zespołów Mirosława Tomecka serdecznie podziękowała za zaproszenie do Poznania. Każdy wyjazd do Polski jest dla nich wielkim wydarzeniem. Mają możliwość kontaktu z Ojczyzną, poznania ludzi i zaprezentowania swego bogatego dorobku. Takie okazje zdarzają się rzadko. Sami nie są w stanie ponieść ciężaru kosztów.
Poza występami artystycznymi na scenie, stałym elementem Dni Lwowa są biesiady organizowane na terenie Zamku, w Restauracji Kresowej czy Restauracji Meridian. Towarzyszą im zespoły muzyczno-wokalne, soliści, artyści, przedstawiają skecze, a uczestnicy włączając się w radosny nastrój wspólnie z nimi śpiewają i tańczą.
Natomiast w zaułku Starego Rynku odbywają się pikniki. Na estradzie grają kapele, śpiewają zespoły, a obok ustawione kramy oferują lwowską pracę, literaturę kresową, ludowe wyroby artystyczne, rzemieślnicze, drobne pamiątki ozdobne oraz kartki pocztowe okazyjnie stemplowane. Przed Restauracją Kresową ochotnicy biorą udział w konkursie lepienia pierogów. Nagrodą jest ich konsumpcja, oraz upominek w postaci wałka do ciasta lub drewnianej łyżki. Nadzór i fachowa ocena należy do uczniów Szkoły Gastronomicznej w Poznaniu.
Kilkakrotnie sprawiliśmy niespodziankę uczestnikom i przygodnym gościom Dni Lwowa: w centrum miasta kursował „Wesoły Lwowski Tramwaj” lub „Autobus – piętrus”, udekorowane przez harcerzy i wyposażone w głośniki z muzyką lwowską. Tak też będzie w tym roku.
Dni Lwowa, to nie tylko radosne i beztroskie spotkania rodaków, to również chwile refleksji i zadumy nad naszą historia i egzystencją. W pełni powagi odprawiane są w intencji żyjących i zmarłych kresowian nabożeństwa w kościele pw. Najświętszego Zbawiciela przy ul. Fredry oraz w kościele farnym. Poświęcamy je pamięci naszych Rodaków pomordowanych na Kresach podczas wojny i w okresie stalinowskiego terroru, a także naszych Przyjaciół z Towarzystwa, którzy odeszli w ostatnich latach. Msze są koncelebrowane przez bliskich nam duchownych: kapelana poznańskiego oddziału Towarzystwa ks. kanonika Tadeusza Magasa z Poznania czy ks. Andrzeja Jagiełkę ze Lwowa. Najsilniej w naszej pamięci zapisała się msza św. celebrowana przez nieżyjącego już ks. Janusza Popławskiego, kapelana Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich z siedzibą we Wrocławiu, aktywnego członka Zarządu Głównego i jednocześnie prezesa stołecznego oddziału Towarzystwa w Warszawie. Jego homilia poświęcona losom i ciężkim doświadczeniom Polaków z dawnych Kresów, ogromnie nas wzruszyła. Oprócz modlitwy, wszyscy włączyli się do wspólnego z zespołem Wesoły Lwów odśpiewania hymnu maryjnego „Śliczna Gwiazdo Miasta Lwowa”.
Corocznie w dniu 17 września – rocznicy wkroczenia wojsk bolszewickich na Kresy Wschodnie, wraz z kombatantami i członkami innych organizacji, uczestniczymy w mszy św. w kościele oo. franciszkanów na Wzgórzu Przemysła. Po nabożeństwie następuje przemarsz pod pomnik Ofiar Katynia i Sybiru przy ul. Fredry, połączony z w manifestacją patriotyczną.
W 2013 r. program XVI Dni Lwowa i Kresów w całości został poświęcony 70. rocznicy zbrodni wołyńskiej. Pamiętne wydarzenia miały swój początek już w 1939 r. Ukraińcy zrzeszeni w grupach nacjonalistycznych: Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów (OUN) i Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA), w sposób okrutny i bestialski mordowali Polaków na Kresach. Było to ludobójstwo. Szczególnie tragiczne skutki dotknęły mieszkańców Wołynia, gdzie pozbawiono tam życia kilkadziesiąt tysięcy osób cywilnych jednego dnia, w niedzielę 11 lipca 1943 r. Inauguracja naszych uroczystości została poprzedzona otwarciem wystawy fotograficznej 13 września w hallu Urzędu Wojewódzkiego, zatytułowanej: „UON-UPA: ludobójstwo i potępienie. Polska-Ukraina: współpraca i partnerstwo”. Głównym autorem wystawy, udostępnionej do zwiedzania przez dwa tygodnie, jest Szczepan Siekierka, prezes Stowarzyszenia Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, z siedzibą we Wrocławiu. Wystawie towarzyszył „Katalog wystawy ludobójstwa dokonanego na Polakach przez UON-UPA na Kresach Południowo-Wschodnich II Rzeczpospolitej (1939-1947)” autorstwa Szczepana Siekierki, przy współpracy z Henrykiem Komańskim i Czesławem Filipowskim. Następnego dnia odbyło się miłe spotkanie w Domu Polonii, w ramach Salonu Lwowskiego, z Wojciechem Habelą, krakowskim artystą, członkiem „Chawiry”. W jego wykonaniu lwowskie piosenki i sentymentalne wspomnienia kresowe, wpłynęły na poprawę nastroju uczestników Dni Lwowa. Również w Restauracji Meridian, podczas wieczornego koncertu artysta zaprezentował swój lwowski repertuar. W dniu oficjalnego otwarcia naszych uroczystości, 16 września, nastąpiła zmiana w programie. Wcześniej uzgodniona prelekcja Ewy i Władysława Siemaszków pt.: „Wołyń 43 – traumatyczna pamięć” została odwołana z powodu nagłej niedyspozycji starszego pana. Statuetka Lwa Semper Fidelis, którą postanowiliśmy uhonorować te zacne osoby zasłużone w głoszeniu prawdy o ludobójstwie wołyńskim, zostanie przekazana w innym terminie. Na naszą prośbę Szczepan Siekierka, znawca tematu, wyraził zgodę na wygłoszenie wykładu o zbrodni wołyńskiej. Wystąpienie było niezwykle poruszające, wypełnione głęboką wiedzą historyczną, ponadto uzupełnione wspomnieniami z własnych przeżyć. Słuchacze, licznie zgromadzeni w auli Wyższej Szkoły Bankowej, włączyli się w dyskusję, przedstawiali swoje tragiczne doświadczenia z ukraińskimi nacjonalistami, wyrażali opinie na temat stosunków polsko-ukraińskich. 17 września, jak każdego roku, msza św. w kościele oo. Franciszkanów na Wzgórzu Przemysła, skupiła kresowian i mieszkańców Wielkopolski przy wspólnej modlitwie. Nabożeństwo koncelebrowane przez biskupa Zdzisława Fortuniaka wspólnie z kapelanem Kościoła Garnizonowego w Poznaniu, miało charakter szczególnie uroczysty. Następnie liczni przedstawiciele organizacji kombatanckich, patriotycznych i społecznych, młodzież harcerska i zwykli obywatele wzięli udział w marszu pamięci ulicami miasta. Pod Pomnikiem Ofiar Katynia i Sybiru przy ul. Fredry złożono kwiaty i wieńce, a mowy okolicznościowe wygłosili: wojewoda wielkopolski Piotr Florek i prezes poznańskiego Oddziału Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich Bożena Łączkowska. Uwieńczeniem obchodów XVI Dni Lwowa i Kresów w Poznaniu był wieczorny koncert w Akademii Muzycznej. W sali Aula Nova wystąpili artyści, pedagodzy uczelni i ich studenci. Zaprezentowali bogaty repertuar dzieł muzyki barokowej instrumentalno-wokalnej. Wspaniała interpretacja kompozycji sławnych twórców jak Haendel, Bach–ojciec, Bach–syn, Vivaldi, czy Telemann dostarczyła nam miłych emocji i było to niezwykle pozytywne zakończenie dni lwowskich.
Ostatnio zakończenie Dni Lwowa i Kresów odbywa się w kościele św. Małgorzaty, gdzie umieszczona została kopia obrazu Matki Boskiej Łaskawej ze Lwowa.
W ubiegłym roku Mszę św. w kościele pw. św. Małgorzaty na Śródce odprawił ks. bp Damian Bryl wraz z ks. prałatem Janem Stanisławskim, przyjacielem naszego Towarzystwa. Wierna kopia obrazu Matki Bożej Łaskawej przeniesiona została z nawy bocznej kościoła do ołtarza głównego. Pieśń „Lwowskie Madonny” rozpoczęła Mszę św., przedstawiciele poszczególnych organizacji kresowych odczytywali Modlitwę Wiernych. Po uroczystej Mszy św. zebrani przeszli do katedralnej salki parafialnej, gdzie przy zastawionych stołach nastąpiła druga część uroczystości. Prezes Stanisław Łukasiewicz podziękował zebranym za przybycie oraz autorom i pomysłodawcom za zrealizowanie publikacji naszego Oddziału: „Księża Kresowi w Archidiecezji Poznańskiej”. Ks. Jan Stanisławski mówił o tym, dlaczego uważał, że należy opisać księży kresowych, którzy po II wojnie światowej znaleźli się w archidiecezji poznańskiej. Wielu z nich poznał osobiście, o wielu mógłby powiedzieć dużo dobrego. Byli wzorem dobrego kapłana i mogliby służyć za wzór dla młodszego pokolenia duchownych.
I tak co roku w miłym nastroju żegnamy się słowami: do zobaczenia za rok!
Krystyna Kubiak
Tekst ukazał się w nr 8 (300) 25 kwietnia – 14 maja 2018
PROGRAM XXI DNI LWOWA i KRESÓW w POZNANIU
Część I – maj 2018 r.
Poznań – Lwów. Kresy Polski
20 maja
godz. 9:00 – msza św. w kościele farnym, ul. Świętojańska/Gołębia
godz. 10:30 – inauguracja XXI Dni Lwowa i Kresów w Poznaniu, Szkoła Baletowa ul. Gołębia
godz. 12:00 – 17.00 Piknik Lwowski, Stary Rynek w Poznaniu:
przemarsz po Starym Rynku z orkiestrą dętą;
występ zespołu CHAWIRA z Krakowa;
występ zespołu TYLIGENTNE BATIARY z Bytomia;
kapela Wrocławianie;
godz. 11:00 – 17:00 – Jarmark Galicyjski, Stary Rynek w Poznaniu;
godz. 11:00 – 13:00 – Wesoły Lwowski tramwaj. Tramwaj z muzyką i kapelą lwowską na trasie MPK przez centrum Poznania
21 maja
godz. 15:00 – hol Urzędu Wojewódzkiego w Poznaniu, otwarcie wystawy;
godz. 15:30 – sala „Herbowa” w Urzędzie Wojewódzkim w Poznaniu. Wykład – prelekcja
Część II – lipiec 2018 r.
75. rocznica Krwawej Niedzieli – WOŁYŃ 1943 r.
12 maja – kościół oo. Dominikanów w Poznaniu Al. Niepodległości,
godz. 12:00 – uroczysta msza św.
Godz.13:00 – po mszy św. odsłonięcie i poświęcenie urny z ziemią kresową przy tablicy na terenie dziedzińca klasztoru oo. Dominikanów,
godz. 13:30 – spotkanie uczestników uroczystości, sala na terenie klasztoru oo. Dominikanów,
Część III – wrzesień – październik 2018 r.
SYBIR – KATYŃ – WOŁYŃ – Pamiętamy!
17 września
godz. 16:00 – msza św. (program wojewódzki)
ok. godz. 17:30 – złożenie hołdu przed pomnikiem Ofiar Katynia i Sybiru, Al. Niepodległości przy CK Zamek (program wojewódzki).
ok. godz. 18:30 – spotkanie w salce CK Zamek, okolicznościowy wykład – prelekcja.
2 października 2018 r.
ŚWIATOWY DZIEŃ KRESOWIAN
godz. 18:00 – msza św., kościół św. Małgorzaty na Śródce;
ok. godz. 19:30 – zakończenie XXI Dni Lwowa i Kresów w Poznaniu, sala parafialna na Ostrowie Tumskim – spotkanie prelekcja.
Uwaga!
na stronie www.lwowiacy.pl umieszczony szczegółowy program wszystkich wyżej wymienionych punktów programu
