Na 20. konferencji „Europa Karpat” nie zabrakło też kadry naukowej, zwłaszcza z uczelni wyższych z sąsiednich krajów.
Jan Malicki, Dyrektor Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego:
– Chciałbym zwrócić uwagę na dwie rzeczy. Jedna dotyczy mojej działki, mianowicie Collegium Carpaticum. Jest to porozumienie uczelni z regionu Karpackiego: Czech, Słowacji, Węgier i Polski oraz Ukrainy i Rumunii. Na razie sześciu uczelni. W przyszłości będzie ich przynajmniej dwanaście, czyli po dwie z każdego kraju. Uczelnie porozumiały się o wymianie między sobą wykładowców, którzy kolejno, na różnych uniwersytetach będą mówić o bardzo różnych zagadnieniach związanych z Karpatami. Od humanistyki po geologię. To jest pierwszy krok. Zaznaczmy też, że w pierwszym roku akademickim uczelnie biorą wszystkie koszty na siebie.
Studium Europy Wschodniej UW przygotowało grant do Międzynarodowego Funduszu Wyszehradzkiego i liczymy na to, że od przyszłego roku będzie to już finansowane ze środków unijnych. Chcemy doprowadzić do ożywienia i współpracy intelektualnej, pewnej wymiany intelektualnej na obszarze, który jest wielki i bardzo ważny, ale w sensie intelektualnym, akademickim nie jest miejscem współpracy.
Formalne porozumienie zostało podpisane w Krynicy w zeszłym roku. Ale można zapytać, co ma z tym wspólnego Malicki? Jaki związek z tym ma Studium Europy Wschodniej, które będąc częścią Uniwersytetu Warszawskiego nie jest za blisko Karpat? A związek jest taki, że symboliczną siedzibą Collegium Carpaticum będzie obserwatorium na górze Pop Iwan, które wspólnymi siłami Studium Europy Wschodniej i Uniwersytetu Przykarpackiego odbudowujemy.
dr Paweł Trefler, rektor Państwowej Wyższej Szkoły Wschodnioeuropejskiej w Przemyślu:
– Myślę, że inicjatywa, którą animuje marszałek Marek Kuchciński dotycząca Europy Karpat i zjednoczenia regionu oraz wymiany politycznej, kulturalnej i naukowej, jest bardzo cenna. Warto ją rozwijać i cieszymy się, że ten właśnie aspekt współpracy naukowej został dostrzeżony. Jest inicjatywa Collegium Carpaticum, którą już realizujemy. Wyższa Szkoła Wschodnioeuropejska w Przemyślu wchodzi w skład tego konsorcjum uczelni. Jest to projekt prestiżowy i mam nadzieję, że będzie się o nim mówić coraz głośniej. Ważne, że nie jest to skierowane tylko i wyłącznie do grona naukowców czy też do grona studentów, ale że jesteśmy też otwarci na to, by uczestniczyli w tym również mieszkańcy, którzy będą mogli poznać lepiej region karpacki, w którym żyją.
Prof. Ihor Cependa, rektor Przykarpackiego Uniwersytetu Narodowego im. Wasyla Stefanyka:
– Dzisiejsza dyskusja o Collegium Carpaticum jest kolejnym podejściem do tego, jak musi się rozwijać nie tylko samo Collegium, ale także uniwersytety regionu karpackiego. Jest to Uniwersytet Warszawski, z którym współpracujemy na górze Pop Iwan, Uniwersytet Suczawski w Rumunii, Katolicki Uniwersytet w Budapeszcie i Uniwersytet w Bańskiej Bystricy na Słowacji.
Uniwersytety karpackie mają wspólne cele – dotyczą one gospodarki, nauczania, ekologii i innych dziedzin. To pozwala nie tylko żywić wspólne idee, ale zacząć też konkretnie współpracować w tych ważnych dziedzinach, których dzisiaj potrzebuje nasz region.
Bardzo dobrze, że udało się uruchomić współpracę między uczelniami, które miały już kontakty ze sobą. Nie trzeba będzie podpisywać nowej umowy. Ważne, że chcemy to rozszerzyć, i w maju tego roku planujemy spotkania przedstawicieli regionu Karpackiego w Iwano-Frankiwsku w celu nie tylko podpisania kolejnych dokumentów, ale ustawienia konkretnych planów działalności. Jesienią rozpoczną się kursy praktyczne, dotyczące wykładów na uniwersytetach regionu Karpackiego. Od następnego roku chcemy zapoczątkować wspólne projekty badawcze, które ogólnie będą najpierw dotyczyć obserwatorium na górze Pop Iwan, a dalej rozszerzą się na inne dziedziny, interesujące badaczy i studentów. Dołączą do tego projektu uniwersytet lwowski, uniwersytet w Debreczynie na Węgrzech. Może jeszcze dołączy uniwersytet w Brnie i uniwersytet Karola Wielkiego w Czechach. W każdym razie, tematyka regionu karpackiego jest na tyle szeroka, że pozwoli włączyć do tego projektu wiele uniwersytetów, które na dzień dzisiejszy są w Karpatach i zajmują się Karpatami. Nie ma ograniczeń. Najważniejsze jest to, że chcemy też prowadzić taką komparatystykę, porównawczą analizę z uniwersytetami przestrzeni alpejskiej.
Z naszego doświadczenia wiemy, że tematyka gór jest o wiele szersza, niż to sobie wyobrażamy. Na przykład Uniwersytet Przykarpacki przez wiele lat współpracuje z uniwersytetami w Stanach Zjednoczonych, które zajmują się Appalachami (ang. Appalachian Mountains – pasmo górskie we wschodniej części Ameryki Północnej, w USA i Kanadzie). Mamy wspólny projekt Karpaty – Appalachy. Jest to potwierdzenie tego, że naprawdę mogą być projekty, które nie będą ograniczone tylko do kontynentu europejskiego.
Prof. Stefan Purici (czytaj: „Sztefan Puriczi”), zastępca rektora Uniwersytetu Stefana III Wielkiego w Suczawie (Rumunia):
– „Europa Karpat” jest bardzo interesującą inicjatywą, dlatego, że Karpaty obejmują wielką część Europy Wschodniej i na terenach Rumunii leży ich większa część. Uniwersytet w Suczawie oddalony jest o trzydzieści kilometrów od gór. Ludność naszego powiatu suczawskiego związana jest z górami, z wielokulturową cywilizacją górskiej Ukrainy, a także terenów górskich Rumunii, Słowacji i Polski. W średniowieczu trwały migracje ludności, mieszały się języki ludów regionu karpackiego.
Uniwersytet w Suczawie uczestniczy w tym projekcie, ponieważ mamy bogate doświadczenie w badaniu historii, folkloru i języków regionu. W naszym powiecie zamieszkuje ludność wielu narodowości: Polacy, Ukraińcy, Huculi, Ormianie, Słowacy. Ludy te przez wieki tworzyły kulturę Karpat. Gdy nasz uniwersytet włączył się do projektu, moi koledzy przyjęli to pozytywnie. Wśród wykładowców, których zapraszaliśmy, by prowadzili wykłady z naszymi studentami, są specjaliści, najlepiej znający swoją dziedzinę – historię, ochronę środowiska, kulturę. Mamy ścisłe kontakty z wieloma uczelniami na Ukrainie: w Czerniowcach, Użhorodzie, Odessie, Lwowie i Iwano-Frankiwsku.
W roku bieżącym w ramach projektu „Europa Karpat” zaprosimy lektorów z naszych uniwersytetów partnerskich i będziemy do nich kierować naszych wykładowców. Podobnie jak w latach poprzednich, będziemy współpracować z naszymi partnerami na Ukrainie, będziemy podawać wspólne projekty w ramach programu Rumunia – Ukraina na lata 2014–2020. Jest kilka kierunków, w tym – kilka priorytetowych. W maju zamierzamy uroczyście podpisać umowę o założeniu Collegium Carpaticum. Odbędzie się to na szczycie góry Pop Iwan.
Konstanty Czawaga
Eugeniusz Sało
Tekst ukazał się w nr 4 (296) 28 lutego – 12 marca 2018
