Szwedzka akademia po raz 112 wręczyła Literacką Nagrodę Nobla. Tegoroczną laureatką jest białoruska pisarka i dziennikarka Swietłana Aleksijewicz.
Pisze po rosyjsku i często sięga po tematy związane z radziecką mitologią misternie tworzoną nawet wiele lat po upadku Związku Sowieckiego. Pisze o ludziach „radzieckich” – sama, jak mówi, tak się czuła do roku 1991. „Wyzwolenie” przyniosła jej praca nad książką „Cynkowi chłopcy” o wojnie w Afganistanie. Jej książka „Wojna nie ma w sobie nic z kobiety” rozprawia się z hagiograficzną opowieścią o radzieckim żołnierzu i pokazuje wojenne opowieści widziane oczami kobiet. „Czarnobylska modlitwa” to rzecz o ludziach, którzy przeżyli wybuch reaktora. Aleksijewicz około 20 lat prowadziła badania i poszukiwania – znalazła oprócz ratowników, żołnierzy i myśliwych zwykłych mieszkańców, którzy zdecydowali się pozostać na skażonym terenie. Historie jej bohaterów tworzą gorzką, przepełnioną cierpieniem, opowieść o tragedii w Czarnobylu.
Kolejna książka „Czasy secondhand. Koniec czerwonego człowieka” – i ponownie autorka pozwoliła przemawiać swoim bohaterom, tak pojawiła się wielogłosowa opowieść o społeczeństwie radzieckim przeprawiającym się „od Gorbaczowa do Jelcyna”.
Sama Swietłana Aleksijewicz długo szukała gatunku, który odda sposób „w jaki moje uszy słyszą, a oczy widzą rzeczywistość”. Zrobiła rzecz najprostszą z możliwych. Pozwoliła zwykłym ludziom opowiadać o ważnych wydarzeniach.
„Aleksijewicz stworzyła nowy gatunek literacki. Sposób, w jaki łączy treść i formę, to prawdziwe osiągnięcie” – uzasadniła decyzję komitetu noblowskiego Sara Danius.
Urodzona w Stanisławowie (obecnie Iwano-Frankiwsk), Swietłana Aleksijewicz została przedstawiona przez część dziennikarzy ukraińskich jako „etniczna Ukrainka”. Urodziła się 31 maja 1948 w rodzinie wojskowego, po jego demobilizacji Aleksijewiczowie przenieśli się do rodzinnych stron, na Białoruś. W 1972 roku ukończyła studia dziennikarskie na Białoruskim Uniwersytecie im. Lenina. Nagrodzona wieloma międzynarodowymi nagrodami literackimi. W Polsce otrzymała dwukrotnie Nagrodę im. Ryszarda Kapuścińskiego za reportaż literacki. Laureatka Nagrody Literackiej Europy Środkowej „Angelus”.
Beata Kost
