Oficjalne obchody 75. rocznicy wyzwolenia niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz odbędą się na terenie byłego obozu 27 stycznia 2020 r. Wzorem 70 rocznicy wyzwolenia nad Bramą Śmierci byłego obozu Auschwitz II-Birkenau zostanie ustawiony specjalny namiot.
Mottem tegorocznych obchodów będzie cytat z rękopisu Załmana Gradowskiego znalezionego po wojnie na terenie obozu „MAMY STRASZNE PRZECZUCIE, GDYŻ WIEMY”.
Załmen Gradowski (ok. 1910 – 7 października 1944) – polski Żyd, były więzień obozu Auschwitz. Przed wojną mieszkał w Łunnie k. Grodna. W listopadzie 1942 r. został zesłany do obozu w Kiełbasinie, skąd w grudniu deportowano go z rodziną do Auschwitz. Na rampie podczas selekcji stracił m.in. żonę, matkę i dwie siostry. Sam trafił do Sonderkommando w Birkenau i był jednym z organizatorów buntu 7 października 1944 r. Przypuszczalnie zginął tego samego dnia w trakcie walki lub został zastrzelony przez SS w ramach represji tuż po stłumieniu buntu. Jest autorem dwóch rękopisów w języku jidysz, ukrytych przezeń i odnalezionych po wojnie na terenie Birkenau. Słowa zaczerpnięto z odnalezionych rękopisów.
W połowie stycznia 1945 roku Niemcy rozpoczęli ostateczną likwidację obozu. Od 17 do 21 stycznia 1945 roku wyprowadzono z KL Auschwitz i jego podobozów około 56 000 więźniów. Zarówno piesze, jak i kolejowe trasy ewakuacyjne usłane zostały tysiącami zwłok więźniów zastrzelonych oraz zmarłych z wycieńczenia lub przemarznięcia. Tylko na Górnym Śląsku poniosło śmierć około 3000 ewakuowanych więźniów. Ocenia się, że w trakcie całej akcji zginęło co najmniej 9000 więźniów KL Auschwitz, choć ich liczba może nawet sięgać 15 000.
20 stycznia 1945 roku wysadzono w powietrze krematoria: II i III, a 26 stycznia – znajdujące się dotąd w stanie pełnej zdatności do użytku krematorium V. 23 stycznia podpalono tzw. Kanadę II, kompleks baraków – magazynów z mieniem pozostałym po ofiarach eksterminacji. W niepewnej sytuacji znalazło się blisko 9000 więźniów, w większości chorych i skrajnie wyczerpanych, pozostawionych w obozie macierzystym (Stammlager, Auschwitz I), Birkenau (Auschwitz II) i podobozach. Nie nadawali się oni do ewakuacji pieszej, więc władze SS dążyły do zgładzenia wszystkich lub niemal wszystkich tych więźniów. Tylko zbieg okoliczności sprawił, że w większości uniknęli oni zagłady.
Nadzieja na odzyskanie wolności, jaką żyli pozostawieni przez SS w obozie więźniowie, stała się rzeczywistością 27 stycznia 1945 roku. W dniu tym wkroczyli do Oświęcimia żołnierze Armii Czerwonej. Przed południem żołnierze 60. Armii Pierwszego Frontu Ukraińskiego pojawili się we wschodnim rejonie Oświęcimia, na terenie podobozu Monowitz. Obóz macierzysty Auschwitz I oraz obóz Auschwitz II-Birkenau wyzwolili około godz. 15, przy czym przy pierwszym z nich napotkali opór cofających się oddziałów niemieckich. Więźniowie witali żołnierzy radzieckich jak autentycznych wyzwolicieli, ci zaś przekraczali bramy obozowe w pełni świadomi historycznej doniosłości wypełnionego zadania. Paradoks tkwił wszakże w tym, że żołnierze będący formalnie przedstawicielami totalitaryzmu stalinowskiego przynieśli wolność więźniom totalitaryzmu hitlerowskiego. W walkach o wyzwolenie poległo ponad 230 żołnierzy radzieckich, w tym dowódca 472 pułku piechoty, podpułkownik Semen Lwowicz Biezprozwannyj; 66 spośród nich zginęło w walce w strefie przy obozowej. W obozie macierzystym, Birkenau i Monowitz doczekało wyzwolenia około 7000 więźniów.
Wśród potwierdzonych delegacji Państwowych oraz organizacji międzynarodowych będą między innymi:
Australia – Przewodniczący Senatu Scott Ryan
Austria – Prezydent Alexander Van der Bellen
Azerbejdżan – Przewodniczący Parlamentu Asadov Ogtay
Belgia – Jego Królewska Mość Filip Król Belgów, Jej Królewska Mość Królowa Matylda, Premier Sophie Wilmès
Białoruś – Zastępca Przewodniczącego Rady Republiki Zgromadzenia Narodowego Anatoli Isachanka
Bośnia i Herzegowina – Członek Prezydium Bośni i Herzegowiny Šefik Džaferović
Bułgaria – Premier Bojko Borisow
Chorwacja – Premier Andrej Plenković
Cypr – President of the House of Representatives Demetrios Syllouris
Czechy – Premier Andrej Babiš
Estonia – Minister ds. Populacji Riina Solman
Dania – Minister Spraw Zagranicznych Jeppe Kofod
Finlandia – Prezydent Sauli Niinistö
Francja – Premier Édouard Philippe
Grecja – Premier Kyriakos Mitsotakis
Hiszpania – Jego Królewska Mość Filip VI król Hiszpanii, Jej Królewska Mość Królowa Letycja
Irlandia – Wicepremier, Minister Spraw Zagranicznych i Handlu Simon Coveney
Izrael – Prezydent Reuven Rivlin
Kanada – Gubernator Generalna Julie Payette
Kazachstan – Zastępca Ministra Spraw Zagranicznych Margulan Baimukhan
Liechtenstein – Premier Adrian Hasler
Litwa – Prezydent Gitanas Nauseda, Przewodniczący Sejmu Viktoras Pranckietis
Luksemburg – Wielki Książę Henri, Premier Xavier Bettel
Łotwa – Prezydent Egils Levits
Malta – Prezydent George William Vella
Mołdawia – Premier Ion Chicu
Monako – Minister Spraw Zagranicznych Laurent Anselmi
Niderlandy – Jego Wysokość Król Willem-Alexander, Jej Wysokość Królowa Máxima, Premier Mark Rutte
Niemcy – Prezydent Frank-Walter Steinmeier
Norwegia – Książę Koronny Haakon, Premier Erna Solberg
Polska – Prezydent Andrzej Duda
Portugalia – Minister Stanu i Spraw Zagranicznych Augusto Santos Silva
Rumunia – Premier Ludovic Orban
Serbia – Premier Ana Brnabić
Słowacja – Prezydent Zuzana Čaputová
Słowenia – Prezydent Borut Pahor
Stany Zjednoczone – Sekretarz Skarbu Steven T. Mnuchin
Szwajcaria – Prezydent Simonetta Sommaruga
Szwecja – następczyni tronu, Jej Królewska Wysokość księżniczka Wiktoria, Przewodniczący Parlamentu Andreas Norlén, Premier Stefan Löfven
Ukraina – Prezydent Wołodymyr Zełeński
Watykan – specjalny przedstawiciel Stolicy Apostolskiej Kardynał Zenon Grocholewski
Węgry – Premier Viktor Orbán
Wielka Brytania – Jej Królewska Wysokość Księżna Kornwalii
Rada Europejska – Przewodniczący Charles Michel
Rada Europy – Zastępca Sekretarza Generalnego Gabriella Battaini-Dragoni
Organizacja Nardów Zjednoczonych – Specjalny Doradca Sekretarza Generalnego ds. Zapobiegania Ludobójstwu Adama Dieng
UNESCO – Dyrektor Generalna Audrey Azoulay
Niestety tegoroczne uroczystości odbywają się w cieniu polsko–rosyjskiej wojny historycznej wywołanej przez Prezydenta Rosji Władymira Putina. W dość niezręczny sposób stara się zafałszować prawdę historyczną o drugiej wojnie światowej.
Prezydent Putin zapomina, że odpowiedzialność za wywołanie drugiej wojny światowej spoczywa tak samo na III Rzeszy jak i na ZSRR. A podpisanie między tymi krajami Paktu Ribbentrop – Mołotow jest świadectwem współpracy i kolaboracji. Sami Rosjanie zapominają o tzw. Armii Własowa w szeregach III Rzeszy, w której służyło ponad 1 mln obywateli ZSRR – co było unikalne, jeżeli chodzi o ilość ludzi i skalę zjawiska.
Tegoroczne obchody będą raczej spokojne, a liczba delegacji zagranicznych daje podstawy myśleć, że plany Rosji spaliły na panewce.
Tomasz Kossakowski / Kurier Galicyjski
